دیوان حافظ، یکی از مهمترین کتاب‌هایی است که در خانه هر ایرانی یافت می‌شود. مردم ما الفتی دیرینه با لسان‌الغیب دارند و اشعار و غزل‌های بی‌مانند او ورد زبان بسیاری از آن‌ها است. نه فقط ما فارسی‌زبان‌ها که بسیاری از مردم دنیا نیز شیفته حافظ شیراز هستند و بسیاری از آن‌ها آرزوی بازدید از آرامگاه این شاعر بزرگ را دارند. حافظیه شیراز، با آن حال و هوای معنوی و زیبایی بی‌بدیل خود، از بهترین جاهای دیدنی شیراز است و کمتر مسافری را می‌توان پیدا کرد که بدون بازدید از حافظیه این شهر را ترک کنید. در این مطلب از مجله گردشگری فلای‌تودی، قرار است حافظیه شیراز را معرفی کنیم و اطلاعاتی را که برای بازدید از آرامگاه حافظ نیاز دارید، در اختیارتان قرار دهیم. با ما همراه باشید.
حافظیه شیراز کجاست؟
هیچ مسافری – اعم از داخلی و خارجی – بدون بازدید از حافظیه، شیراز را ترک نمی‌کند. حافظیه بدون شک یکی از بهترین جاهای دیدنی شیراز است؛ جایی که مقبره حافظ در آن قرار دارد و در شمال شرقی شهر شیراز واقع شده و هر ساله میزبان میلیون‌ها نفر از اهالی شعر و ادبیات قرار می‌گیرد. حتی خارجی‌ها نیز ارادت خاصی به حافظیه دارد و کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که پس از بازدید از آن، شیفته آرامش، زیبایی و معماری جذابش نشود. آرامگاه حافظ در خیابان گلستان و روبهروی ورزشگاه حافظیه شیراز قرار گرفته است و دسترسی به آن با مترو، اتوبوس و تاکسی، به‌راحتی امکان‌پذیر است.
آدرس آرامگاه حافظ
شیراز، حدفاصل چهارراه ادبیات و چهارراه حافظیه، روبهروی ورزشگاه حافظیه
آدرس حافظیه روی نقشه گوگل
چگونه به حافظیه شیراز برسیم؟
فرقی ندارد در کدام محله از شهر زیبای شیراز اقامت دارید و از کدام نقطه از شهر می‌خواهید به حافظیه بروید؛ در هر حال راه چندان سختی پیش رو ندارید و به‌راحتی می‌توانید از آرامگاه خواجه شیراز دیدن کنید. علاوه بر تاکسی و خودرو شخصی، خوشبختانه با مترو و اتوبوس نیز دسترسی به این جاذبه دیدنی امکان‌پذیر است.
دسترسی به آرامگاه حافظ با مترو
در صورتی که تمایل دارید با مترو به حافظیه بروید، باید در ایستگاه زندیه خط ۲ مترو شیراز از قطار پیاده شوید. این ایستگاه، دسترسی بسیار خوبی به آرامگاه حافظ دارد.
رفتن به حافظیه با اتوبوس
برای دسترسی به آرامگاه لسان الغیب با اتوبوس‌های درون شهری، باید اتوبوس‌های خط شهید دستغیب به بلوار نارنجستان را سوار شوید و در ایستگاه حافظیه پیاده شوید.
دسترسی به حافظیه شیراز با خودرو شخصی
در صورتی که قصد دارید با ماشین شخصی‌تان به حافظیه بروید، ابتدا وارد به خیابان گلستان وارد شوید و سپس باید از تقاطع خیابان‌های حافظ و گلستان عبور کنید. کمی قبل از تقاطع خیابان گلستان با چهل مقام و درست مقابل ورزشگاه حافظیه، به بارگاه و مقبره حافظ می‌رسید. برای دسترسی راحت‌تر، می‌توانید از گوگل مپ نیز کمک بگیرید.
در حال حاضر، درهای حافظیه از ساعت ۸ صبح به روی علاقه‌مندان باز می‌شود و گردشگران تا ۷ شب می‌توانند از این مکان عرفانی و زیبا دیدن کنند.
قیمت بلیط حافظیه
در حال حاضر، هزینه بلیط بازدید از آرامگاه حافظ ۵ هزار تومان است. شما می‌توانید بلیط بازدید را از باجه‌هایی که مقابل در ورودی قرار گرفته‌اند، تهیه کنید. همچنین، برای آنکه در صف‌های طولانی خرید بلیط معطل نشوید، می‌توانید بلیط خود را به صورت آنلاین نیز بخرید.
بهترین زمان برای بازدید از حافظیه
اگر چه بازدید از حافظیه در تمامی روزهای سال جذابیت و زیبایی خاص خود را دارد، اما در فصل بهار (به‌ویژه ماه‌های اردیبهشت و فروردین)، سرزدن به آرامگاه حافظ لذت دیگری دارد. در این ماه‌ها، فضای حافظیه آکنده از عطر خوش بهارنارنج است و قدم‌زدن در آن، تجربه‌ای تکرارنشدنی را برای شما رقم خواهد زد. علاوه بر این، ۲۰ مهر نیز که روز بزرگداشت حافظ است، در این مقبره برنامه‌های متعددی برگزار می‌شود که لذت بازدید از حافظیه شیراز را دوچندان می‌کنند. شیراز بدون شک یکی از بهترین مقاصد داخلی پاییزی در کشورمان است.
تاریخچه حافظیه | داستانی که بر حافظ گذشت!
حال که اطلاعاتی کلی درباره حافظیه شیراز به‌دست آوردیم، وقت آن است که کمی هم با تاریخچه این بنا آشنا شویم و ببینیم برای آنکه مقبره حافظ به شکل کنونی خود تبدیل شود، چه فرازونشیب‌هایی را پشت سر گذاشته است. گفته می‌شود که اولین تلاش‌ها جهت ساخت مقبره‌ای برای حافظ، به دوره میرزا ابولقاسم گورکانی (حاکم وقت فارس) بازمی‌گردد. در آن زمان، آرامگاه لسان‌الغیب سازه‌ای گنبدی شکل بود که مقابل آن حوض بزرگی قرار داشت و از آب رکن‌آباد پر می‌شد.
در دوره صفویه و افشاریه، مقبره حافظ به همان شکل و شمایل پیش خود حفظ شد و صرفا، این مکان چند مرتبه تحت مرمت و بازسازی قرار گرفت. اما در دوره زندیه، بخش‌هایی به حافظیه اضافه شده تا معماری بنا به شکلی که امروزه ما از آن می‌شناسیم، نزدیک شود.
در این دوره، تالاری با ۴ ستون سنگی مقابل حافظیه ساخته شد. همچنین، باغ سرسبزی نیز برای مقبره در نظر گفته شد و کریم‌خان زند دستور داد که سنگی از جنس مرمر روی مزار لسان‌الغیب قرار دهند. این سنگ همچنان روی مزار حافظ قرار دارد و اشعار بسیار زیبایی از این شاعر بزرگ توسط فردی به‌نام حاج آقاسی بیگ افشار آذربایجانی با خط نستعلیق حکاکی شده است. این حکاکی‌ها نیز به دوره زندیه تعلق دارند.
از آن زمان تا دوره پهلوی، افراد زیادی سعی در مرمت و آبادکردن مقبره حافظ داشته‌اند. یکی از اشخاص ملا شاه جهان زرتشتی بود که در سال ۱۳۱۷ هجری قمری به ملاقات خواجه شیرازی می‌رود و ارادت ویژه‌ای به این شاعر نامی پیدا می‌کند. به این ترتیب، تصمیم می‌گیرد که بارگاه مجللی را برای مزار حافظ بسازد. این کار خشم یکی از افراد متظاهر آن زمان را برمی‌انگیزد و در نهایت، بارگاهی که ملا شاه جهان ساخت، ویران می‌شود.
آن شکل و شمایلی که ما امروزه از حافظیه می‌شناسیم، متعلق به دوره پهلوی است. بارگاه فعلی حافظ، در سال ۱۳۱۴ توسط فردی به‌نام علی‌اصغر حکمت (وزیر آموزش‌وپرورش وقت) و بر اساس طرحی از آندره گدار (معمار فرانسوی) ساخته شد. در این بازسازی، طرحی که زندیان برای ساخت مقبره در نظر گرفته بودند، به قوت خود باقی مانده است و به تالار میانی حافظیه، ۱۶ ستون سنگی دیگر افزوده شد. گفته می‌شود که معماری فعلی حافظیه نمادی از دنیای ملکوت محسوب می‌شود و گنبدی که روی مقبره قرار گرفته، با الهام از کلاه درویشان طراحی شده است.
بخش های مختلف حافظیه
اینکه آرامگاه حافظ به یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شیراز تبدیل شده است، دلایل متعددی دارد. علاوه بر بازدید از مقبره حافظ و گرفتن فال، باغی که آرامگاه لسان غیب در آن قرار گرفته، معنویت و آرامش وصف‌ناپذیری دارد. به همین دلیل، حتی اگر ساعت‌ها در فضای حافظیه بگردید، دل‌کندن از آن برایتان دشوار خواهد بود.
حافظیه بخش‌های متعددی دارد که هر کدام از جذابیت خاصی برخوردار هستند. تالار ۲۰ ستونی که پیش‌تر درباره آن صحبت شد، فضای حافظیه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم‌بندی می‌کند. از نظر نمادشناسی، صحن جنوبی نماد هیاهوی زندگی مادی و صحن شمالی که آرامگاه حافظ در آن قرار دارد، نماد زیبایی دنیای معنوی به‌شمار می‌آید. در ادامه، بخش‌های مختلف حافظیه به تفصیل معرفی شده‌اند:
حیاط یا صحن جنوبی
پس از عبور از گیت ورودی حافظیه، وارد حیاط یا صحن جنوبی آن خواهید داشت. در اطراف این حیاط، درخت‌های نارنج و باغچه‌های بسیار زیبایی قرار گرفته است که لذت قدم‌زدن در حافظیه را دوچندان می‌کنند. در میانه این صحن، مسیر پیاده‌رویی وجود دارد که شما را به تالار میانی و سپس صحن شمالی می‌رساند. ایوان تالار میانی تقریبا ۴ متر از زمین فاصله دارد و برای رسیدن به آن، باید از ۴ پله بالا بروید.
تالار میانی
با گذر از ۱۸ پله‌ای که در بخش قبلی به آن اشاره شد، به تالار میانی می‌رسید و مقبره حافظ درست مقابل دیدگان شما قرار دارد. ۴ ستون وسطی این تالار یادگار دوران زندیه هستند و ستون‌های اطراف نیز در دوره پهلوی به ایوان اضافه شده‌اند. از نظر نمادشناسی، گفته می‌شود که صحن جنوبی نماد زندگی مادی، تالار میانی نماد برزخ و صحن شمالی نماد رسیدن به حقیقت (بهشت) است.
صحن شمالی و مقبره حافظ
با گذر از صحن جنوبی، به مقبره حافظ که مهمترین بخش این بنا است، می‌رسید. آرامگاه حافظ با پنج پله و به‌اندازه یک متر از سطح زمین ارتفاع پیدا کرده است و ستون‌های بسیار زیبا و خوش‌تراشی اطراف آن را احاطه کرده‌اند. وقتی به فضای داخلی مقبره حافظ پا گذاشتید، کافی است کمی سرتان را بلند کنید و به گنبد مزار حافظ نگاهی بیندازید تا نقش‌ونگارهای زیبای آن که عمدتا به رنگ فیروزه‌ای هستند، هوش از سرتان برباید.
این بخش، عرفانی‌ترین بخش حافظیه است؛ می‌توانید بر سر مزار حافظ بایستید و از آرامش و معنویت فضا نهایت لذت را ببرید. اینجا همان جایی است که به هیچ عنوان نباید گرفتن فال حافظ را فراموش کنید!
سایر مقبره های اطراف آرامگاه حافظ
مکانی که مقبره حافظ در آن واقع شده، در گذشته یک قبرستان بوده و علاوه بر حافظ، افراد دیگری نیز در بخش‌های مختلف حافظیه دفن شده‌اند. اگر چه حافظ مهمترین و مشهورترین شخصیت دفن‌شده در حافظیه شیراز است، با این حال افراد مهم دیگری را هم می‌توان پیدا کرد که کارهای بزرگی برای ادبیات یا سیاست انجام داده‌اند.
یکی از این شخصیت‌های مهم، قوام‌السلطنه، یکی از مشهورترین سیاستمداران ایرانی است. خاندان قوام، یکی از پرنفوذترین و ثروتمندترین افراد در در دوره قاجاریه بوده‌اند و بسیاری از افراد این خاندان، نیز در حافظیه (اتاقی در سمت چپ تالار) دفن شده‌اند.
سایر شخصیت‌های برجسته‌ای که در قسمت‌های مختلف حافظیه دفن شده‌اند، عبارتند از:
- رسول پرویزی، نویسنده و داستان‌نویس
- فرصت‌الدوله شیرازی، شاعر
- دکتر مهدی حمیدی شیرازی، شاعر و استاد دانشگاه
- استاد نورالدین رضوی سروستانی، از بزرگان آواز و موسیقی اصیل ایرانی
- حاج ملاعلی سمنانی، عالم و عارف
- و…
حیات شرقی حافظیه
در حیاط شرقی حافظیه، طاق‌نماهای بسیار زیبایی وجود دارد که مزین به اشعار حافظ هستند. اگر دوست دارید منظره‌هایی بسیار زیبا از مقبره حافظ ببینید، حتما به این طاق‌نماها سری بزنید. علاوه بر این، در حیات شرقی حافظیه یک فروشگاه صنایع دستی و یک کافی‌شاپ بیرون‌بر نیز وجود دارد.
جاذبه های اطراف آرامگاه حافظ
شهر شیراز به جاذبه‌های تاریخی خود مثل تخت جمشید، نارنجستان قوام، باغ عفیف آباد، بازار وکیل شیراز و… شهرت دارد. تعداد این جاذبه‌ها به قدری زیاد است که در اغلب کوچه‌ها و خیابان‌های آن، بنایی پیدا خواهید کرد که ارزش معماری و تاریخی داشته باشند و با زیبایی خود، هوش از سرتان ببرند.
با توجه به تنوع بالای این جاذبه‌ها، باید برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشید تا بتوانید در طول مدت اقامت خود در شیراز، از همه آن‌ها بازدید کنید. در ادامه، جاذبه‌هایی را معرفی خواهیم کرد که اطراف حافظیه شیراز قرار گرفته‌اند و در عرض یک روز، از همه آن‌ها می‌توانید دیدن کنید:
دروازه قرآن
شهر شیراز با نام دروازه قرآن گره خورده است و اغلب ما وقتی نام شیراز را می‌شنویم، یاد این بنای معروف می‌افتیم. این دروازه در گذشته یکی از چندین دروازه ورودی شهر شیراز بوده است و برای آنکه مسافران به سلامت به وطن خود بازگردند، بالای دروازه قرآنی که به قرآن هفده‌منی معروف بود، نگهداری می‌شد. این مکان در حال حاضر به یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شیراز تبدیل شده و کاربری قدیمی خود را از دست داده است.
باغ جهان نما
یکی از زیباترین باغ های شیراز که در فاصله بسیار کمی از حافظیه قرار گرفته و با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی می‌توان به آن دسترسی داشت، باغ جهان نما است. گفته می‌شود که قدمت این باغ به قرن هشتم هجری بازمی‌گردد؛ با این حال باغ جهان نما در دوران کریم خان زند رونق دیگری پیدا کرد و از آن زمان تاکنون به یکی از بهترین مکان‌های دیدنی شیراز تبدیل شده است.
آرامگاه سعدی
آرامگاه سعدی نیز از آن دست بناهایی است که در زمان سفر به شیراز، هرگز نباید بازدید از آن را از دست بدهید. سعدیه تقریبا ۳ کیلومتر با آرامگاه حافظ فاصله دارد و در شمال شرقی شیراز و در فاصله بسیار کمی از باغ دلگشا واقع شده است. این مکان دیدنی، محل دفن سعدی، شاعر شهیر ایرانی، بوده و درست مثل سایر اماکن دیدنی شیراز، هم از نظر معماری و هم از نظر زیبایی‌های طبیعی، مکان بسیار زیبایی به‌شمار می‌آید.
مسجد نصیرالملک
مسجد نصیرالملک که به مسجد صورتی معروف است و زیبایی آن در ایران و جهان شهرتی خاص دارد، در ۴ کیلومتری حافظیه واقع شده است. این مسجد زیبا در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد و گفته می‌شود که پیشینه آن به دوره قاجاریه بازمی‌گردد. در واقع، مسجد نصیرالملک به دست فردی به‌نام میرزا حسن علی‌خان که از نوادگان خاندان قوام بود، ساخته شده است.
باغ ارم شیراز
بسیاری از گردشگران باغ ارم را زیباترین باغ و مکان دیدنی در شیراز می‌دانند. این باغ نیز درست مثل بسیاری از باغ‌های زیبایی شیراز، روزی متعلق به خاندان قوام بوده و امروزه به یکی از بهترین دیدنی های شیراز تبدیل شده است. در باغ ارم، همه چیز دست به دست هم داده است تا مسافران خود را در «ارم» و بهشتی واقعی احساس کنند.
هتل های اطراف حافظیه
اگر دوست دارید در جوار لسان‌الغیب اقامت داشته باشید و هر زمان که اراده کردید بتوانید خودتان را به حافظیه برسانید، هتل‌هایی که در ادامه معرفی شده‌اند، گزینه‌های بسیار مناسبی برایتان خواهد بود. برای رزرو هتل شیراز در نزدیکی حافظیه این گزینه‌ها را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
ساعت بازدید حافظیه
در حال حاضر، درهای حافظیه از ساعت ۸ صبح به روی علاقه‌مندان باز می‌شود و گردشگران تا ۷ شب می‌توانند از این مکان عرفانی و زیبا دیدن کنند.
قیمت بلیط آرامگاه حافظیه
در حال حاضر، هزینه بلیت بازدید از آرامگاه حافظ ۵ هزار تومان است. شما می‌توانید بلیط بازدید را از باجه‌هایی که مقابل در ورودی قرار گرفته‌اند، تهیه کنید. همچنین، برای آنکه در صف‌های طولانی خرید بلیط معطل نشوید، می‌توانید بلیط خود را به صورت آنلاین نیز بخرید.
بر سر تربت ما چون گذری همت خواه!
درست به همان اندازه که حافظ در میان اهالی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به همان اندازه هم حافظیه شیراز نزد گردشگران داخلی و خارجی محبوبیت فراوانی دارد. در این مطلب، با شما درباره آرامگاه حافظ صحبت کردیم و اطلاعات بسیار کاربردی و مفیدی را برای بازدید از این بنای زیبا در اختیارتان قرار دادیم. آیا تابه‌حال تجربه بازدید از مقبره حافظ را داشته‌اید؟ نظرتان درباره این بارگاه معنوی و زیبا چیست؟
سوالات متداول درباره حافظیه شیراز
طراح و معمار حافظیه کیست؟
طرحی مقبره حافظ بر اساس طرحی از معماری فرانسوی به‌نام آندره گدار ساخته شده است.
آیا حافظیه جمعه ها باز است؟
بله. مسافران در روزهای جمعه نیز می‌توانند از آرامگاه حافظ دیدن کنند.
ساعت بازدید از آرامگاه حافظ چیست؟
گردشگران از ساعت ۸ صبح تا ۷ شب می‌توانند به دیدن آرامگاه حافظ بروند.
