شهر گور فیروزآباد ترسناک یا جذاب و دیدنی؟

شهر گور یکی از جاهای دیدنی فیروزآباد استان فارس و از نظر معماری و تاریخ، منحصربه‌فرد است. معماری متفاوت آن حتی از آسمان هم شما را شگفت‌زده می‌کند. این شهر در دوران پیش از تاریخ باستان و دوران پیش از حکومت ساسانیان ساخته شده و اهمیت تاریخی زیادی دارد.

شهر گور در تاریخ ۲۴ شهریور سال ۱۳۱۰ به‌ ثبت ملی رسیده و یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی استان فارس است. وقتی پا به محوطه آن می‌گذارید و ابهت و وسعت آن را می‌بینید دلتان می‌خواهد در دوره پادشاهان ایرانی زندگی می‌کردید.

با توجه به زیبایی این شهر، در این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا سفری داریم به استان فارس و شهر فیروزآباد و زیبایی‌هایش.

شهر گور کجاست؟

شهر گور در استان فارس و ۵ کیلومتری غرب شهر فیروزآباد قرار گرفته است.

لوکیشن شهر گور روی گوگل مپ

بهترین زمان بازدید از شهر گور

استان فارس گرم است و نزدیکی به استان‌های جنوبی با آن حرارت بالای آفتاب این موضوع را ثابت می‌کند. با توجه به اینکه در نزدیکی شهر گور جایی برای استراحت و سایبانی برای فرار از گرمای آفتاب نیست، پیشنهاد می‌کنم در تابستان به این شهر سفر نکنید.

شاید بهترین زمان بازدید از شهر گور، آخرین روزهای زمستان و همان اول‌های فصل بهار باشد. زمانی‌که هنوز هوا خنک است و آفتاب خیلی جان تابیدن ندارد. برای همین این موقع از سال شلوغ‌ترین زمان بازدید از شهر است. اگر شلوغی را دوست ندارید، پس پاییز را برای سفر انتخاب کنید.

اردیبهشت که از راه برسد، ییلاق‌های اطراف فیروزآباد مثل تازه عروسی زیبا، خودنمایی می‌کنند. شما می‌توانید در طبیعت اطراف چادر بزنید اما انتظار امکانات رفاهی را نداشته باشید.

مسیر دسترسی به شهر گور

برای بازدید از شهر باستانی گور باید به استان فارس و شهر فیروزآباد بروید. شهر فیروزآباد در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از جنوب شیراز و ۲۰۰ کیلومتری از شمال بندر سیراف قرار گرفته. بنابراین اگر برای سفر به شهر زیبای شیراز و باغ‌هایش رفته‌اید، بهترین زمان است که از این شهر باستانی هم بازدید کنید.

شهر تاریخی گور در بخش غربی شهر فیروزآباد و در اول جاده فراشبند قرار دارد. وقتی به شهر فیروزآباد رسیدید باید وارد بلوار پاسداران شده و در ضلع غربی میدان امام وارد جاده فراشبند شوید. در کنار بقعه امامزاده، ورودی این شهر باستانی قرار دارد.

مسیر دسترسی از تهران به فیروزآباد

از میدان آزادی آدرس می‌دهم که برای همه راحت‌تر باشد. از جنوب میدان وارد بزرگراه سعدی شوید. همین مسیر را ادامه دهید تا در ادامه وارد بزرگراه کاظمی شوید. بزرگراه کاظمی تا بزرگراه آزادگان ادامه داشته و بعد از آن وارد آزادراه تهران-قم می‌شوید. روی بخش‌هایی از نقشه، به‌جای آزادراه تهران-قم، اسم آزادراه خلیج فارس نوشته شده، پس به مسیرتان ادامه دهید.

بعد از اینکه به نزدیکی قم رسیدید، باید وارد آزادراه امیرکبیر شوید. این آزادراه در واقع مسیر قم به کاشان است. بعد وارد آزادراه کاشان- نطنز می‌شوید. در آخر مسیر آزادراه، وارد بزرگراه نطنز-اصفهان می‌شوید. بعد باید وارد آزادراه زیرگذر شرقی اصفهان شوید. در آخر این آزادراه باید وارد جاده نائین و بعد از آن وارد آزادراه شرقی اصفهان شوید.

همین مسیر را برای رسیدن به شهر گور ادامه دهید تا وارد آزادراه دستگردی شوید. مسیرتان را ادامه دهید تا وارد بزرگراه اصفهان-شهرضا شوید. بعد وارد بزرگراه کمربندی شهرضا می‌شوید. بعد از کمربندی وارد بزرگراه شهرضا_آباده شوید. حالا باید وارد بزرگراه اصفهان-شیراز شوید. بعد از آن هم باید وارد جاده بیضا و بعد از دوربرگردان وارده بزرگراه اردکان-شیراز شوید.

در آخر بزرگراه اردکان-شیراز، وارد آزادراه دکتر حسابی می‌شوید. حالا وارد بلوار میرزای شیرازی شده و مسیرتان را ادامه دهید تا وارد کمربندی شیراز یا بزرگراه امام‌ خمینی شوید. در ادامه وارد جاده شیراز-بندرعباس شده و بعد وارد جاده لار-جهرم شوید. در همین جاده که برانید به جاده شیراز-کوار می‌رسید. وارد کمربندی کوار شده و مسیرتان را تا به میدان معلم ادامه دهید.

در ضلع جنوبی میدان وارد جاده کوار-فیروزآباد شوید. بعد باید وارد جاده کمربندی فیروزآباد شوید. از دوربرگردان جاده فیروزآباد-جم وارد جاده فیروزآباد-فراشبند شوید. در کنار بقعه امامزاده، ورودی این شهر باستانی قرار دارد.

معماری شهر گور

شهر باستانی گور در دایره‌ای به قطر ۲ کیلومتر ساخته شده و در وسط آن مناری وجود دارد که انگار مرکز دایره را مشخص کرده. در این شهر باستانی، بقایایی از ۲۰ دیوار کشف شده که همگی معماری شعاعی داشته یعنی در شعاع دایره قرار گرفته‌اند و مرکز آن‌ها یکسان است.

در شهر گور ۳ دیوار منحنی وجود دارد که در گذشته‌های دور شهر را به ۶۱ منطقه تقسیم می‌کردند.

دو طرف خندقی با عرض ۳۵ متر، دو حصار خشتی ساخته شده که از شهر محافظت می‌کردند. عرض این دیوارها و خندق در مجموع به ۵۰ متر می‌رسد. بخش مرکزی شهر هم در دایره‌ای به قطر ۴۰۰ متر و به‌صورت کاملا یک‌تکه ساخته شده و دیواری دورتادور آن وجود داشت.

شهر گور در دو بخش مجزا طراحی شده بود و فقط دو خیابان اصلی و متقاطع داشت. بناهای اصلی را در بخش مرکزی ساخته بودند که بیشتر متعلق به درباری‌ها و نزدیکان حکومتی بود. بخش‌های دورتر از مرکز هم به بقیه مردم تعلق داشت.

در بخش شرقی این شهر گودال‌هایی نامنظم با دیوارهایی محافظ دیده می‌شود. کارشناسان باستان‌شناسی می‌گفتند که این گودال‌ها در گذشته‌های دور به‌عنوان استخر استفاده می‌شدند.

در بخش جنوبی شهر گور هم می‌توانید نشانه‌هایی از خانه‌های کوچکی را ببینید که در آن‌ها سفالینه‌هایی از دوران ساسانیان پیدا شده. بنابراین خیلی‌ها تصور می‌کنند که در این بخش دهکده‌ای باستانی وجود داشته.

بخش‌های مختلف شهر گور

شهر باستانی گور که یکی از جاهای دیدنی فیروزآباد است، بخش‌های مختلفی دارد که آن را به یک نمونه تاریخی زیبا تبدیل کرده‌اند. وقتی پا به بخش‌های مختلف می‌گذارید انگار روح تاریخ در وجودتان دمیده می‌شود. شهر از بالا ساختاری منظم و جذاب دارد و آدم به این فکر می‌کند چطور تا این اندازه در ساخت و معماری دقت شده است.

– منار میلو

اولین و مهم‌ترین سازه در شهر باستانی گور، «منار میلو» است. البته بخش‌های زیادی از آن از بین رفته، اما هنوز هم زیبایی خودش را دارد. این منار مربعی شکل است و با توجه به اینکه بخشی از سر آن ویران شده، بعضی از کارشناسان باستانی می‌گویند در گذشته‌ و در زمان ساخت، ارتفاعی حدود ۸۰ متر داشته است. اگر دیواره‌ها خراب نشده‌ بودند، الان هر ضلع منار میلو حدود ۲۰ متر بود.

حالا که به منار شهر گور نگاه می‌کنید، هر ضلع آن فقط ۹ متر طول داشته و ارتفاعش هم به ۳۰ متر رسیده است. منار مانند پیرمردی است که به دلیل کهولت سن، قدش آب رفته و استخوان‌هایش جمع شده‌اند.

برای ساخت منار شهر گور از تکه‌های بزرگ سنگ، آهک و گچ استفاده کرده‌اند. باستان‌شناس‌ها می‌گویند ساخت این منار یک جورهایی عامل به‌رخ‌کشیدن قدرت پادشاهان آن زمان بوده. از این منار برای دیدبانی، اهداف نظامی و برگزاری مراسم آیینی استفاده می‌کردند. بعضی از کارشناس‌ها می‌گویند که طراحی پلان مدور شهر اردشیر خورده با الهام گرفتن از این برج پلکانی ساخته شده است.

– عمارت تخت نشین

یکی از بناهای مهم دیگر در شهر گور، عمارت تخت نشین است. کارشناس‌ها می‌گویند کاربری این عمارت در گذشته‌های دور آتشکده بوده است. این عمارت بخش‌های زیادی داشته که بیشتر آن‌ها نابود شده‌اند. اما در دوره ساسانیان آن‌قدر مهم بوده که آن را نمادی از الهه مقدس در دین زرتشت می‌دانستند.

عمارت تخت‌نشین در فاصله ۱۰۰ متری از جنوب شرقی منار میلو ساخته شده و باستان‌شناس‌ها در بخش‌های شرقی این عمارت بقایایی از سنگ‌فرش و دروازه‌ای سنگی پیدا کرده‌اند.

– رصدخانه

رصد خانه شهر گور را پروفسور «دیتریش هوف» در سال ۱۳۸۴ کشف کرد. این باستان‌شناس آلمانی بنایی دایره‌ای شکل پیدا کرد که برای ساخت آن از گل و خشت استفاده کرده‌ بودند. آن‌طور که معلوم است، رصدخانه شهر گور یکی از قدیمی‌ترین رصدخانه‌های ایران است.

این رصدخانه نشان می‌دهد که ایران در دوره ساسانیان چقدر پیشرو بوده است. بنای رصدخانه قطری حدود ۵.۶۵ متر دارد و روی دیوارهای آن می‌توانید ۱۲ تا نشانه از ابزارهای رصد ستاره‌ها و سکوهای نموداری را ببینید.

– نقش چهار شاهزاده

کارشناس‌های آلمانی همان‌طور که داشتند شهر گور را بررسی می‌کردند در نزدیکی منار میلو، نقشی از ۴ شاهزاده ساسانی را دیدند. آن‌ها در این کشف بزرگ خود، یک شاهزاده مرد، نوجوانی با بره‌ای در آغوشش و ۲ شاهزاده زن را دیدند. حالا بعد از سال‌ها نقش‌ها آسیب‌ دیده‌اند اما یکی از بانوها در نقش، کامل دیده می‌شود.

کارشناس‌ها از نشانه‌های موجود متوجه شدند زمان حکاکی و تصویرگری این نقش‌ها به دوره پادشاهی اردشیر بابکان برمی‌گردد. چون از آن اوایل حکومت ساسانیان هیچ نقش و تصویری وجود ندارد، بنابراین نقش ۴ شاهزاده خیلی ارزش تاریخی دارد.

– دروازه‌های شهر

دروازه‌های شهر گور خیلی به دروازه‌ها و سردرهای تخت جمشید شبیه است. تنوع رنگی بکار رفته در تزئینات دروازه‌ها نشان‌دهنده توجه و تمایل ساسانیان به استفاده از رنگ‌های مختلف در معماری بناها است. ۴ دروازه این شهر تاریخی، بهرام، مهر، اردشیر و هرمز نام دارند و در شمال، شرق، جنوب و غرب شهر قرار گرفته‌اند.

جاهای دیدنی نزدیک به شهر گور

شهر باستانی گور خودش دنیایی از دیدنی های فارس است اما در نزدیکی شهر می‌توانید به دیگر جاهای دیدنی فیروزآباد هم دسترسی داشته باشید.

– قلعه دختر فیروزآباد

قلعه دختر فیروزآباد یکی دیگر از جاهای دیدنی فیروزآباد است که در فاصله ۱۵ کیلومتری از شمال شهر گور قرار دارد.این قلعه که بعد از پیروزی اردشیر بابکان بر اشکانیان، در دشت فیروزآباد ساخته شده در دوران ایران باستان کاربرد نظامی و دفاعی داشته است.

عجیب‌ترین چیز در مورد قلعه دختر فیروزآباد، شکل معماری آن است. این قطعه به‌شکل ذوزنقه‌ای ساخته شده و دورتادور آن را دیواری کشیده‌اند. این دیوار ممتد تا پستی‌وبلندی‌های کوهستان کنار قلعه ادامه پیدا می‌کند.

در معماری بخش‌های مختلف قلعه دختر شهر گور می‌توانید نمونه‌هایی از ظرافت در طراحی و تزئینات باستانی ایرانی را ببینید. همین ظرافت‌هاست که نشان می‌دهد قلعه در دوره اردشیر بابکان ساخته شده. کاخ در محوطه قلعه ساخته شده و ۲ قسمت سلطنتی و مسکونی دارد. کاخ در ۳ سطح مختلف ساخته شده که تنها راه دسترسی در آن‌ها، پلکان‌ها هستند. در بلندترین بخش از کاخ، ایوانی زیبا وجود دارد که به تالار گنبدی می‌رسد.

قلعه دختر شهر گور بر بلندی ساخته شده و اولین بنایی است که نوازش باد را تجربه خواهد کرد. کوهستان اطراف رنگی مشابه قلعه داشته و انگار می‌خواهند قلعه را استتار کنند تا گزندی نبیند. انگار در قلعه دختری بی‌دفاع نشسته که نیاز به لشکری برای حفظ امنیتش دارد. خلاصه که اینجا به جاهای دیدنی شیراز هم نزدیک است و ارزش دیدن هم دارد.

آدرس قلعه دختر فیروزآباد

شیراز، فیروزآباد، کیلومتر ۱۰ جاده فیروزآباد-کوار

لوکیشن قلعه دختر فیروزآباد روی گوگل‌مپ

– کاخ اردشیر بابکان

کاخ اردشیر بابکان که هنوز ابهت خودش را حفظ کرده در فاصله ۸ کیلومتری شمال شهر گور قرار دارد. این کاخ یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی فارس در شهر فیروزآباد است که فاصله کمی با شهر گور دارد.

شکل معماری کاخ در شهر گور نشان می‌دهد که اصلی‌ترین کاربرد آن، آتشکده بوده و بعضی از منابع تاریخی با اسم «آتشکده فیروزآباد» از آن یاد کرده‌اند. همین موضوع هم احتمال ساخت آن در دوره اردشیر بابکان را پررنگ‌تر کرده است.

از بقایای به‌جای مانده از کاخ مشخص شده که بنای آن ۳ بخش دارد که شامل تالار، ایوان و حیاط هستند. روی ستون‌ها و حتی روی گنبد کاخ نشانه‌هایی از معماری در دوره اشکانیان هم دیده می‌شود. البته این کاخ کمی به کاخ‌ سروستان ساسانیان هم شبیه است.

به کاخ و عظمتش که نگاه می‌کنی افسوس می‌خوری که چرا باد و باران بخش‌هایی از آن را از بین برده‌اند. اما خب باز هم یاد شکوه و جلال دوران قدیم ایران که می‌کنی کمی احساس سبکی خواهید کرد. آسمان آبی و صاف این منطقه که مثل یک نقش زیبا در پشت کاخ شکل گرفته، زیبایی‌های آن را بیشتر جلوه می‌دهد.

آدرس کاخ اردشیر بابکان

شیراز، کیلومتر ۹ جاده فیروزآباد-کوار

لوکیشن کاخ اردشیر بابکان روی گوگل‌مپ

– دریاچه سد تنگاب

بعد از بازدید از قلعه دختر و کاخ بابکان، نوبت به بازدید از جاذبه‌های طبیعی نزدیک به شهر گور می‌رسد. در فاصله ۳۰ کیلومتری از شمال شرقی شهر باستانی گور، دریاچه‌ای پُرآب در میان کوهستانی زیبا قرار گرفته. بعضی از مردم دریاچه سد تنگاب را با اسم‌های دیگری مثل سد ساسانیان، سد آریو برزن و سد اردشیر هم می‌شناسند.

این دریاچه بخش مهمی از آب مورد نیاز بخش کشاورزی و صنعتی فیروزآباد را تامین می‌کند برای همین خیلی مهم است. آب این دریاچه را چشمه‌هایی مرتفع به‌اسم «حنیفقان» تامین می‌کنند که در امتداد رودخانه قرار گرفته و آب آن‌ها در آخر به دشت فیروزآباد می‌رسد. خیلی دیگر از رودخانه‌های اطراف تنگه هلاکو بعد از اینکه با هم ملاقات می‌کنند به دریاچه سد تنگاب می‌ریزند.

اطراف دریاچه به‌دلیل وجود آب، زیستگاهی از پرنده‌ها، حیوانات و گیاهان مختلف شکل گرفته و آن را زیبا کرده‌اند. اگر می‌خواهید بعد از بازدید از جاهای دیدنی فیروزآباد و شهر گور در جایی چادر بزنید، نزدیک دریاچه سد تنگاب بهترین انتخاب است.

آدرس دریاچه سد تنگاب

شیراز، ۲ کیلومتری شمال شهر فیروزآباد، انتهای جاده میمند، کنار منطقه حفاظت‌شده پادنا، جاده دریاچه سد تنگاب

لوکیشن دریاچه سد تنگاب روی گوگل‌مپ

– روستای خرقه

شهر توریستی خرقه یکی از جاهای دیدنی فارس است که در شهر فیروزآباد قرار گرفته. این روستا در دهستان احمدآباد فارس قرار دارد و به‌خاطر سرسبزی و آب‌وهوای خوبش آن را بهشت فیروزآباد می‌دانند.

یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی روستای خرقه، آبشار، چشمه، بقعه امام‌زاده و قلعه است. بیشتر جاذبه‌های تاریخی این روستا در دره‌ای سرسبز و درون تنگه خرقه قرار گرفته‌اند. امام‌زاده داوود، یکی از مکان‌های زیارتی روستا است که مردم زیادی به آن اعتقاد دارند. بعضی می‌گویند قدمت بنای امام‌زاده به دوره پادشاهی ایلخانیان برمی‌گردد.

آدرس روستای خرقه

شیراز، غرب شهر فیروزآباد، کیلومتر ۱۷ جاده فیروزآباد-فراشبند، جاده فرعی روستای توریستی خرقه

لوکیشن روستای خرقه روی گوگل‌مپ

تاریخچه شهر گور

شهر باستانی گور یکی از جاهای دیدنی فارس است که نشانه‌های زیادی از تمدن‌ نخستین ایران در آن دیده می‌شود. سفالینه‌هایی که در این شهر پیدا شده‌اند نشان می‌دهد که پیدایش این شهر باستانی به دوران قبل از حکومت ساسانیان برمی‌گردد.

شهر گور یکی از اولین شهرهای ایران باستان است که پلان مهندسی دارد. این پلان از بالا به شکل دایره است و برای همین به آن اولین شهر دایره‌ای ایران هم می‌گویند.

این شهر در دوران حکومت هخامنشیان یکی از شهرهای پُررونق و آباد ایران با حصارهایی محکم بود که از ورود دشمن‌ها جلوگیری می‌کرد. به‌طوری‌که حتی اسکندر مقدونی هم راهی برای ورود به شهر گور و تصرف آن پیدا نکرد و مجبور شد مسیر آب رودخانه را تغییر دهد و با جریان آب به شهر باستانی گور وارد شود.

این شهر بعد از حمله اسکندر مقدونی جلال و جبروت خودش را از دست داد تا وقتی که آخرین پادشاه اشکانیان یعنی اردشیر بابکان بر اردوان پنجم پیروز شد. به دستور اردشیر بابکان، شهر گور در سال ۲۲۴ میلادی بازسازی شد و ساختمان‌های جدیدی به آن اضافه کردند.

شهر گور در مسیر دادوستد بین هندوستان و چین با بندر سیراف و روم قرار داشت. همین موضوع هم باعث رونق تجاری این شهر شد. این شهر تا آخرین روزهای حکومت ساسانیان شکوه خود را حفظ کرد اما بعد از حمله اعراب، ویران شد.

در زمان حکومت اعراب بر ایران، شهر گور توسط حاکمان عرب اداره می‌شد. از زمان شروع حکومت آل‌بویه بود که منطقه فارس دوباره جان گرفت و بار دیگر مرکز و مقر حکومت پادشاهان ایرانی شد. با فرمان «عضدالدوله دیلمی» شهر گور دوباره بازسازی شد و بعد از آن با اسم «فیروزآباد» شناخته شد و در آن مسجد جامع و حتی بیمارستان ساختند.

این شهر در دوران‌های مختلف، مقر حکومت پادشاهان زیادی بود اما بیشتر سفالینه‌های کشف شده به دوره ساسانیان برمی‌گردد. بعد از دوره ساسانیان، تعدادی از بناها و ساختمان‌های شهر گور به‌دلیل اختلاف‌های دینی و فرهنگی بین حاکم‌های مختلف، ویران شدند. این شهر چه‌ها که نکشیده و چه رنج‌هایی که به جان نخریده است.

چرا اسم اینجا شهر گور است؟

گور به معنی «دشت»، «پشته» یا «گودال» است. کارشناسان با بررسی شکل ظاهری این شهر و پستی و بلندی‌های زیادی که دارد، این اسم را برایش انتخاب کرده‌اند. تا قبل از شروع پادشاهی اردشیر بابکان و رونق دوباره شهر، به آن گور می‌گفتند.

بعد از بازسازی توسط اردشیر بابکان، این شهر به مرکز بخشی از ایالت فارس تبدیل شده که اسمش «کوره اردشیر خوره» بود و برای همین هم اسمش به «اردشیر خورده» تغییر کرد. در دوره‌های بعدی نام شهر باز هم تغییر کرد و مردم با اسم‌های دیگری مثل «به‌اردشیر»، «شهر جور»، «ده شهر» و «ده‌ کوشک» آن را می‌شناختند.

امکانات رفاهی شهر گور

این شهر زیبا و باستانی، امکانات رفاهی ندارد، بنابراین اگر می‌خواهید چند ساعتی را در نزدیکی شهر بمانید و بخش‌های مختلف آن را کامل ببینید با خودتان آب آشامیدنی و شایدم خوراکی ببرید.

توصیه‌هایی برای بازدید از شهر گور

• بهترین زمان بازدید از شهر گور، آخر زمستان تا اول‌های بهار است.
• شهر گور امکانات رفاهی ندارد، پس با خودتان خوراکی، آب آشامیدنی و چادر ببرید.
• هر روز از سال می‌توانید از شهر بازدید کنید غیر از تاسوعا و عاشورا، ۲۱ رمضان، رحلت پیامبر، شهادت امام جعفر صادق و ۱۴ و ۱۵ خرداد.
• شهر گور نشانی از تاریخ طول‌ودراز و پُرابهت ایران است، پس برای بازدید از آن برنامه‌ریزی کنید.
• برای بازدید باید بلیط تهیه کنید.
• ساعت بازدید از شهر در نیمه اول سال از ۸ صبح تا ۸ شب و در نیمه دوم سال از ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر است.

شهر تاریخی گور؛ سفری عجیب اما جذاب

فارس جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد که در هر شهر می‌توانید آن‌ها را پیدا کنید. اما جاهای تاریخی همیشه برای من جذاب‌تر بودند. شهر گور یکی از جاذبه‌های تاریخی و مهم شهر فیروزآباد استان فارس است که ارزش دیدن دارد. با توضیحاتی که در مورد شهر و معماری‌اش دادم، ممکن است بین ۲ تا ۳ ساعت تمام بخش‌های آن را ببینید. بعد از آن هم که می‌توانید به جاهای تاریخی و طبیعی اطراف شهر بروید.