بابک رحیمیان؛ بازار: اجرای آزادراه حرم تا حرم در مهر ماه سال ۸۹ باهدف اتصال قم به خراسان رضوی از مسیر استان سمنان در دستور کار قرار گرفت. وجود شهر مقدس مشهد به عنوان بزرگ ترین تمرکز جذب گردشگر داخلی و قرارگیری مرزهای سرخس، باجگیران و تایباد به عنوان توسعه دهنده حمل ونقل ترانزیتی در این استان بیش از گذشته ضرورت احداث آزادراه در این بخش از کشور جهت اتصال به شبکه‌های آزادراهی موجود را مهم جلوه می کند.
از همین رو پروژه عظیم آزادراه حرم تاحرم که در برگیرنده استان های قم، تهران، سمنان و خراسان رضوی است سال ها پیش در دستور کار قرار گرفت اما با وجود اینکه این آزاد راه از ناحیه غرب به صورت جسته و گریخته اقداماتی برای آن انجام پذیرفته است اما از طرف شرق و در استان خراسان رضوی تاکنون قدم قابل توجهی برای این اقدام برداشته نشده است.
پروژه‌ای که در سال ۸۹ با مشارکت قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) شروع شد در سه قطعه تعریف شد، قطعه نخست قم تا گرمسار، قطعه دوم گرمسار تا سمنان و قطعه سوم سمنان به مشهد است که با وجود گذشت ۱۳ سال هنوز از طرف خراسان رضوی اقدام قابل توجهی برای آن انجام نپذیرفته است.
آزادراهی با مسافت ۹۸۰ کیلومتر که ۲۲۳ کیلومتر آن در جغرافیای خراسان رضوی واقع‌شده اما در طول عمر سه دولت دهم، یازدهم و دوازدهم باید بگوییم اقدامات دولت برای عملیات اجرایی قطعه آزادراه در خاک خراسان به صفر تمایل داشته است.
مصائب خراسان از ترافیک جاده ای
این پروژه در حالی راکد مانده که مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر کشورسالانه پذیرای حدود ۴۰ میلیون زائر است و جمعیت سیال این شهر حدود ۶ میلیون نفر در روز است. آمار ها بیانگر این مدعاست که ۷۰ درصد این زائران و گردشگران با خودروی شخصی به مشهد می‌آیند و لذا ورودی‌های مشهد به هیچ عنوان تاب‌وتوان این میزان از ترددها را ندارند.
خروجی این وضعیت بروز تصادف‌ها و ضررهای مالی از یک‌سو و جان باختن هموطنان در این جاده‌های نحیف از سوی دیگر است.اگر چه قطعه نخست این پروژه حدفاصل قم تا گرمسار در سال ۹۴ به بهره‌برداری رسید و قطعه دوم آن حدفاصل گرمسار تا سمنان در حال اجراست اما سهم خراسان رضوی که جزو ضعیف‌ترین استان‌ها ازنظر پوشش آزادراهی است از پروژه‌ای که ۱۳ سال پیش کلنگ زنی شده صفر است!
این وضعیت بیانگر کم مهری سه دولت گذشته به خراسان رضوی است دولت‌های گذشته به‌صراحت اعلام کردند که قطعه خراسان رضوی این آزادراه در اولویت کاری آن‌ها نیست، هرساله ردیف اعتباری این پروژه در لوایح دولت تخصیص می‌گرفت اما عمده آن در قطعات خارج از خراسان رضوی هزینه می‌شد حتی در دولت قبل اعلام شد به دلیل اینکه درصد پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی قطعه ۳۳ کیلومتری مسیر مشهد تا نیشابور کمتر از ۱۰ درصد است از اولویت دولت خارج شده است.
باروی کار آمدن دولت سیزدهم و در سفر رئیس‌جمهور به خراسان رضوی احیای این مسیر یکی از مصوبات هیئت دولت بود. مصوبه‌ای که به وزارت راه و شهرسازی مهلت ۶ ماهه داد تا وضعیت این بزرگراه را مشخص و نتیجه آن را به هیئت دولت ارائه کند.طبق مصوبه سفر رئیس‌جمهور در فروردین وزارت راه و شهرسازی ۶ ماه مهلت داشت که این پروژه را تعیین تکلیف و به هیئت دولت اعلام کند.
وعده دولت سیزدهم
رئیس‌جمهور در حالی در سفر اخیرش به مشهد معاون اجرایی‌اش را به پیگیری زمان‌بندی پروژه «آزادراه حرم تا حرم» به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های مهم مسیر زیارت امام‌رضا(ع) مکلف کرد که این پروژه باید تا پایان برنامه ششم توسعه یعنی پارسال به اتمام می‌رسید.
ابراهیم رئیسی در جمع مدیران اجرایی مشهد در روز های پایانی شهریور ماه ۱۴۰۲ اذعان کرد: «آزادراه حرم‌تاحرم جزو اولویت‌های مهم دولت سیزدهم است و از معاون اجرایی، آقای منصوری خواسته‌ام زمان‌بندی پروژه را در سطح ملی پیگیری کنند تا این خدمت برای زائران امام‌رضا(ع) تسریع شود»
به نظر کارشناسان آزاد راه حرم تا حرم بیشتر از آنکه به مأمور پیگیری برای زمان‌بندی نیاز داشته باشد، تشنه اعتباراتی است که از پایتخت یا تخصیص نمی‌یابد یا تزریق قطره‌چکانی‌اش دردی از این آزاد راه دوا نمی‌کند.
در فروردین سال گذشته نیز در جریان نخستین سفر استانی دولت سیزدهم به خراسان‌رضوی، پای این طرح در کنار چندین طرح ملی و استانی دیگر به تونل وعده و وعیدهای اعتباری مسئولان باز شد و با این حال تا امروز اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاده است.
صحبت آن روزها جان‌گرفتن دوباره آزادراه حرم تا حرم از محل تهاتر نفت بود، اما دولت همان سال آب پاکی را روی دست خراسانی ها ریخت و با اختصاص فقط ۱۲۰میلیارد تومان برای این طرح ملی در بودجه سالانه کشور، با زبان بی‌زبانی گفت که اهتمامی برای پایان‌یافتن این پروژه سیزده‌سال روی زمین‌مانده ندارد.
بنا بر اظهارات معاون عمرانی استاندار خراسان‌رضوی؛ قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با توجه به وضعیت اقتصادی امروز تأمین ۷۰ درصد اعتبار پروژه از سوی خود را درصد زیادی دانسته و در این راستا خواهان کاهش سهم سرمایه‌گذاری‌اش در این پروژه است.
رویای دولتمردان
از آن جا که ۲۳ کیلومتر از این آزادراه باید در جغرافیای خراسان‌رضوی ساخته شود که تاکنون پیشرفت چندانی نداشته و به گفته مسئولان کنونی خراسان‌رضوی، دلیلش هم این بوده که در اولویت پیگیری مسئولان پیشین استان نبوده است.
بااین‌حال، چندی است که یعقوب علی نظری، استاندار خراسان‌رضوی، آزاد راه «حرم‌تاحرم» را در کنار شهر فرودگاهی و قطار سریع‌السیر مشهد-تهران در صدر فهرست پروژه‌های اولویت‌دار استان گنجانده است و مسئولان استان نیز در هر فرصتی تسریع در این پروژه‌ها را از مسئولان ملی مطالبه و البته پیرامون آن خبر سازی کرده‌اند.
استاندار خراسان رضوی شهریور در روز های پایانی شهریور ماه امسال نیز در جلسه دستگاه های خدمت رسان که با حضور رییس جمهور در مشهد برگزار شد ۳ پروژه قطار سریع‌السیر مشهد-تهران، آزادراه حرم‌تاحرم و شهر فرودگاهی برای مشهد را در زمره مطالبات از رئیس جمهور عنوان کرد اما با توجه به وضعیت اقتصادی امروز و بودجه های عمرانی اختصاص یافته از طرف دولت به نظر می رسد این پروژه تا پایان عمر چهار ساله دولت سیزدهم به مقصد نرسد!
