بازار؛ گروه استان‌ها: روستاها از گذشته تاکنون به عنوان یکی از مولفه‌ها و اهرم‌های قدرتمند نقش بسزایی در فرایند توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، تامین امنیت غذایی، ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه صادرات غیر نفتی و تحقق سیاست‌های موسوم به اقتصاد مقاومتی برعهده دارند.
با این وجود در چند سال اخیر به دلایل متعددی از قبیل کمبود امکانات معیشتی_ رفاهی، مشکلات اقتصادی، نبود درآمد کافی، نبود شغل، نبود زیرساخت‌های مناسب از جمله جاده، مدرسه، بهداشت، کمبود امکانات اجتماعی، سالن‌های ورزشی و مکان‌های تفریحی و همچنین کمبود آب و عدم رونق تولید محصولات کشاورزی، شاهد مهاجرت بی‌رویه روستاییان به شهرها و کاهش جمعیت روستاها هستیم.
مهاجرت جمعیت عشایری یا روستاییان به شهرها از جمله معضل‌هایی است که مدت‌هاست حتی دامن استان‌های کوچک همچون ایلام را نیز گرفته و موجب افزایش فقر محرومیت و بیکاری در این استان شده است.
پیامدهای منفی مهاجرت روستائیان به شهرها
نعیم حسینی کارشناس اجتماعی ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: همه می‌دانیم که مهاجرت روستاییان به جوامع شهری در حقیقت انتقال فقر روستاها به شهرها هست و پیامدهای منفی متعددی از قبیل افزایش بیکاری، ایجاد شغل‌های کاذب و فریبنده، گسترش جرایم همچون خرید و فروش مواد مخدر، واسطه‌گری و دلالی، افزایش سریع جمعیت شهرها، کمبود امکانات شهری متناسب، ایجاد محل‌های حاشیه نشینی، گسترش فقر، کمبود بهداشت، ایجاد آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد و بزهکاری و بر هم ریختن نظام و مبلمان شهری را به دنبال خواهد داشت.
شرایط نامساعد راه‌های ارتباطی روستا به شهرها که روستاییان را از داشتن راه استاندارد محروم کرده، عدم دسترسی به امکانات آموزشی و کمبود امکانات بهداشتی و درمانی از جمله مشکلات اساسی زندگی روستایی و دلایل اصلی مهاجرت روستائیان به شهرها محسوب می‌شود
وی افزود: نداشتن مسکن مقاوم، نداشتن درآمد کافی از کشت و زرع برای تامین هزینه زندگی خود، نبود سیستم صحیح و سریع برای رساندن تولیدات و محصولاتشان به بازار مصرف، نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، فقدان برنامه حمایتی مشخص در کشور برای جبران خسارت ناشی از خشکسالی و سایر حوادث طبیعی که موجب آسیب‌های جدی در سطح تولید و کاهش سطح زیر کشت و حتی اتلاف دام آنها شده و باعث ضررهای فراوان به آنها می‌شود.
حسینی تصریح کرد: شرایط نامساعد راه‌های ارتباطی روستا به شهرها که روستاییان را از داشتن راه استاندارد محروم کرده، عدم دسترسی به امکانات آموزشی و کمبود امکانات بهداشتی و درمانی از جمله مشکلات اساسی زندگی روستایی و دلایل اصلی مهاجرت روستائیان به شهرها محسوب می‌شود.
وس ادامه داد: بنابراین نیاز است مسئولان در راستای کاهش مهاجرت این قشر تولید کننده به شهرها، اقدامات عملی و راهکارهای مناسب و موثر به کار گیرند.
راهکارهای جلوگیری از مهاجرت روستاییان
سمیرا اکبری یکی دیگر از کارشناسان اجتماعی استان به خبرنگار بازار گفت: یکی از مهم‌ترین راهکارهای رفع این مشکلات تشویق برای مهاجرت معکوس به نقاط روستایی است که با اقداماتی از قبیل تنظیم استراتژی کلان توسعه روستایی و کارآفرینی در مناطق روستایی، کاهش شکاف درآمدی روستا نسبت به شهر، شناسایی فرصت‌های کارآفرینی در روستاهای استان‌ها، توسعه فناوری و دانش و علم در مناطق روستایی، بررسی علمی مناطق روستایی استان‌ها از لحاظ استعداد سنجی در زمینه تولید و اشتغال در زمینه صنعت، خدمات، کشاورزی و توریست، توسعه زیر ساخت‌ها و زیر بناهای اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی پایدار، فراهم کردن امکانات آموزشی و ایجاد بازار فروش محصولات کشاورزی صورت می‌گیرد.
وی افزود: احداث طرح هادی یکی دیگر از اقدامات دولت جهت بهبود روستاها و گامی مهم برای توسعه، عمران و آبادانی روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان بوده است که بافت موجود در روستاها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
اکبری بیان کرد: طرح هادی تعیین می‌کند که هر بافت و هر زمینی تا چه میزان می‌تواند پیشرفت کند و مورد استفاده قرار بگیرد و در جهت اصلاح و ساماندهی آنها برنامه ریزی‌هایی انجام می‌گیرد و بهترین نوع کاربری یعنی مسکونی، تولیدی، کشاورزی، تجاری را برای زمین‌های روستایی مشخص می‌نماید، از این رو باید به صورت ویژه در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
فقر و محرومیت در برخی از روستاها به وضوح پیدا است
یکی از ساکنان روستای پلک گردل از توابع شهرستان چوار در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: فقر و محرومیت و یا عدم برخورداری از امکانات زیرساختی و ابتدایی در برخی از روستاهای استان ایلام به وضوح پیداست.
علی اکبری اضافه کرد: به طور مثال در روستای پلک گردل از توابع شهرستان چوار که در مجاورت صنایعی همچون پتروشیمی و پالایشگاه گاز و در فاصله پنج کیلومتری از مرکز شهر چوار و ۱۵ کیلومتری از مرکز استان ایلام قرار گرفته، با مشکلات عدیده ای روبرو است و واقعاً در این روستا روزگار به سختی می‌گذرد.
وی عنوان کرد: جاده اصلی ارتباطی این روستا به شهر چوار، دارای عرض کم و پیچ‌های بسیار خطرناک و پرتردد است. استقرار پتروشیمی چوار و سایر روستاهای شهرستان در این مسیر، میزان رفت و آمد را در این جاده نامناسب، مضاعف نموده است و متأسفانه آسفالت جاده وضعیت بسیار تأسف باری دارد و پیچ‌های خطرناک آن رانندگان و هموطنان را با خطرات جانی مواجه کرده و می‌کند.
اکبری تصریح کرد: متأسفانه مردم منطقه برای برقراری یک ارتباط تلفنی ساده همچنان با مشکل مواجه هستند و هنوز هم در این منطقه صدای کسی به کسی نمی‌رسد.
وی گفت: کوچه‌های خاکی این روستا مردم را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است در حدی که برای رفت و آمدهای داخل روستا هم به دلیل نداشتن معبر مناسب، توانایی رفت و آمد برای ساکنین و سایر خانواده‌های مستقر مهیا نیست.
وی عنوان کرد: در زمستان‌ها به دلیل انباشت آب، بسیاری از منازل دچار خسارت‌های سنگین و غیرقابل جبران می‌شوند و بسیاری از کوچه‌ها با کوچک‌ترین بارش باران تا مدتها غیرقابل رفت و آمد هستند و هیچ خبری از اجرای طرح هادی در این روستا نیست.
توسعه روستاها در استان ایلام
حبیب الله محبی مدیر کل بنیاد مسکن استان ایلام در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: در طول دو سال گذشته اقدامات و فعالیت‌های مهمی در حوزه مسکن روستایی استان ایلام از قبیل اختصاص ۱۰ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال پرداخت، مبلغ ۷۰ میلیارد ریال نیر کمک بلاعوض به متقاضیان حادثه دیده از حوادث غیر مترقبه در استان ایلام و پرداخت مبلغ ۶۴۰ میلیارد تسهیلات قرض الحسنه به متقاضیان حادثه دیده از حوادث غیر مترقبه رخ داده که منجر به مهاجرت معکوس در بسیاری از روستاهای این استان شده است.
وی افزود پرداخت ۷۵ میلیارد ریال کمک بلاعوض به اقشار کم درآمد روستایی، پرداخت مبلغ ۸۰ میلیارد ریال تسهیلات قرض الحسنه برای تکمیل واحدهای نیمه کاره روستاییان، پرداخت ۲۱۰ میلیارد ریال کمک بلاعوض، تحویل پنج هزار و ۱۹۰ تن سیمان و ۷۲۲ تن میل گرد رایگان به متقاضیان ساخت مسکن در مناطق محروم از دیگر اقدامات بنیاد مسکن در راستای حمایت از روستاییان می‌باشد.
این مسئول در پایان با تاکید بر اجراسازی و بازنگری طرح هادی در ۱۳۸ روستا در سطح استان طی دو سال گذشته بیان کرد: اجرای طرح هادی در سطح بیش از ۳۰۰ روستا شامل شن‌ریزی جوی و جدول، پل و پیاده‌رو با اعتباری بالغ بر ۲ هزار و ۸۴۰ میلیارد ریال لحاظ گردیده است.
مهاجرت معکوس و جلوگیری از مهاجرت روستائیان پدیده‌ی مثبتی است که از یک طرف کاهش مشکلات جامعه شهری واز طرف دیگر آبادی و رشد شهرهای کوچک و روستاها را درپی دارد، به این ترتیب باعث برقراری تعادل و عدالت در مناطق مختلف ایلام می‌شود، بنابراین باید به طور ویژه مورد توجه مسئولان استانی قرار گیرد.
استان ایلام دارای ۷۵۳ روستا است که از این تعداد ۵۶۲ روستا دارای جمعیت و سکنه هستند. از مجموع این روستاها ۴۷۰ آبادی دارای تأسیسات آب سالم آشامیدنی بهداشتی هستند که زیر پوشش آب و فاضلاب روستایی قرار دارند.
