مخملک یا تب اسکارلت نوعی بیماری رایج بین کودکان است که البته بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. باکتری استرپتوکوک گروه A مسبب این بیماری است که باعث مشکلات دیگری مانند گلودرد استرپتوکوکی نیز می‌شود. با ابتلا به مخملک، جوش‌های قرمزرنگ و برآمده قسمت‌های مختلف بدن بیمار را می‌پوشانند. در ادامه درباره این بیماری، نحوه درمانش و راه‌های جلوگیری از آن توضیح می‌دهیم، پس همراهمان بمانید.
مخملک چیست؟
بیماری مخملک یا تب اسکارلت نوعی عفونت باکتریایی گلوست که باعث تشکیل بثورات پوستی قرمزرنگ می‌شود. این بیماری را اسکارلاتینا نیز می‌نامند و معمولا کودکان ۵ تا ۱۵ساله دچارش می‌شوند. البته برخلاف تصور بسیاری از افراد، بروز مخملک در بزرگسالان نیز ممکن است.
عامل بروز این بیماری باکتری استرپتوکوک گروه A است، همان باکتری‌ای که باعث گلودرد استرپتوکوکی، عفونت‌های زخمی، زرد زخم و تب روماتیسمی می‌شود. اکثر مبتلایان به مخملک تقریبا در عرض ۱ هفته پس از درمان با آنتی‌بیوتیک بهبود پیدا می‌کنند. اما اگر این بیماری درمان نشود، امکان دارد به بخش‌های دیگر بدن نیز سرایت کند و سبب مشکلات جدی مانند تب روماتیسمی شود.
علائم مخملک
علائم تب اسکارلت مانند غده‌های متورم، تب و گلودرد معمولا ۱ تا ۳ روز پس از کاهش عفونت از بین می‌روند. تقریبا ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از شروع علائم این بیماری، جوش‌های قرمزرنگ روی پوست و معمولا در نواحی صورت، گردن، زیر بغل و کشاله ران شکل می‌گیرند. تقریبا در عرض ۲۴ ساعت این جوش‌ها به دیگر نقاط بدن نیز سرایت می‌کنند و ظاهرشان به آفتاب سوختگی تغییر می‌کند و ۳ تا ۷ روز بعد پوست می‌اندازند. آشکارترین علائم این بیماری جوش قرمز و برآمده است، اما بیمار ابتدا دچار تب و گلودرد می‌شود.
ویژگی‌های جوش‌ها
- ممکن است ابتدا یک جوش قرمزرنگ اطراف گردن یا قفسه سینه بیمار ظاهر شود.
- این جوش ممکن است به کمر، بازوها، پاها و صورت سرایت کند.
- اطراف دهان بیمار ممکن است ناحیه‌ای رنگ‌پریده دیده شود.
- چروک‌های پوستی و جوش‌های خوشه‌ای در ناحیه زیر بغل، آرنج و کشاله ران ممکن است از سایر جوش‌ها رنگ قرمز روشن‌تری داشته باشند.
- ۷ تا ۱۰ روز پس از رنگ‌باختن جوش‌ها، پوست‌انداختن آنها شروع می‌شود (به‌خصوص روی انگشتان).
جوش‌های بیماری مخملک در ابتدا شبیه به لکه‌های کوچک و صاف روی پوست به نظر می‌رسند که به‌تدریج به برآمدگی‌های ریز تبدیل می‌شوند. جوش مخملک شبیه به آفتاب‌سوختگی شدید است. برخی افراد نیز ظاهر و حس این جوش را به سنباده‌ای زبر تشبیه کرده‌اند.
علائم دهان و گلو
- ممکن است روی زبان بیمار یک پوشش سفیدرنگ شکل بگیرد.
- شاید زبان متورم، قرمز، برآمده و شبیه توت‌فرنگی به نظر برسد.
- لوزه‌ها و گلوی بیمار ممکن است متورم، قرمز و دردناک باشند.
- لوزه‌ها و گلو ممکن است پوشش سفید یا زردرنگ یا نقاطی از چرک به‌رنگ سفید یا زرد داشته باشند.
- بیمار ممکن است مشکل بلع داشته باشد.
سایر علائم احتمالی
- لرز؛
- تب؛
- معده‌درد؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- بدن‌درد و درد عضلانی؛
- سردرد؛
- غدد متورم؛
- کاهش اشتها؛
- برآمدگی‌های کوچک قرمز یا بنفش روی سقف دهان.
علت بیماری مخملک چیست؟
باکتری استرپتوکوک گروه A بینی و گلو را درگیر می‌کند. این دسته از باکتری‌ها به روش‌های زیر پخش می‌شوند:
- سرفه و عطسه؛
- تماس با سطح آلوده مانند لیوان یا بشقاب؛
- لمس یا بوسیدن فرد مبتلا به مخملک.
کودکان نیز با لمس زخم‌های فردی که عفونت پوستی استرپتوکوکی دارد، ممکن است به بیماری مخملک مبتلا شوند.
نحوه تشخیص تب اسکارلت
اگر فرزند شما گلودرد شدید و جوش‌های قرمزرنگ دارد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سؤال‌هایی درباره علائم کودک می‌پرسد. او معمولا یک آزمایش سریع استرپتوکوکی برای بررسی وجود باکتری استرپتوکوک گروه A انجام می‌دهد. در این آزمایش پزشک با استفاده از سوآب یک نمونه از گلوی کودک برمی‌دارد. این آزمایش سریعا نشان می‌دهد که باکتری مدنظر مسبب بیماری فرزندتان است یا نه. اگر نتیجه آزمایش منفی باشد، ممکن است پزشک آزمایش کشت گلو را پیشنهاد دهد.
۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد تا این آزمایش مشخص کند باکتری در محیط کشت رشد کرده است یا نه. آزمایش کشت گلو گاهی عفونت‌هایی را پیدا می‌کند که آزمایش سریع استرپتوکوکی آنها را تشخیص نداده است. پزشک همچنین ممکن است یک آزمایش سریع استرپتوکوکی مولکولی انجام دهد تا مشخص کند فرزندتان گلودرد استرپتوکوکی دارد یا نه. برای این آزمایش نیازی به کشت نیست.
نحوه درمان مخملک
تب اسکارلت با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. بی‌توجهی به درمان این بیماری ممکن است باعث شود که باکتری به لوزه‌ها، پوست، کلیه‌ها، خون یا گوش میانی راه پیدا کند. آنتی‌بیوتیک‌ها جلوی بروز مشکلات جدی سلامتی از جمله تب روماتیسمی، بیماری کلیه، ذات الریه و آرتروز را می‌گیرند. پزشک همچنین ممکن است استراحت و استفاده از مسکن را پیشنهاد دهد و اینکه کودکتان آب زیادی بنوشد. ۲۴ ساعت پس از مصرف آنتی‌بیوتیک، عفونت از بین خواهد رفت. اگر فرزندتان آنتی‌بیوتیک مصرف نکند، بدن او همچنان بهمدت ۲ تا ۳ هفته عفونی خواهد ماند.
نحوه جلوگیری از بیماری مخملک
بهترین راه برای جلوگیری از تب اسکارلت این است که دستان خود را منظم با آب و صابون بهمدت ۲۰ ثانیه بشویید. اگر به آب و صابون دسترسی ندارید، از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کنید. در ضمن قاشق و چنگال یا ظرف غذای خود را با دیگران شریک نشوید. مسواک فرد بیمار را از مسواک سایر اعضای خانواده جدا کنید. برای جلوگیری از سرایت این بیماری به سایرین، فرد بیمار باید موقع عطسه یا سرفه دهان و بینی خود را بپوشاند. کودکان مبتلا به مخملک نیز باید تا زمانی که خوب نشده‌اند و حداقل تا ۲۴ ساعت پس از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک در خانه بمانند.
چه کسانی در معرض ابتلا به مخملک قرار دارند؟
همه ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، اما مخملک در کودکان ۵ تا ۱۵ سال بیشتر از بزرگسالان شایع است. احتمال ابتلای والدین کودکان در این محدوده سنی و بزرگ‌سالانی که بیشتر در تماس با این کودکان قرار دارند به تب اسکارلت بیشتر است. این بیماری در نوزادان و کودکان نوپا به‌ندرت دیده می‌شود. اگر در تماس با فرد مبتلا به بیماری مخملک قرار بگیرید، احتمال ابتلای شما به آن افزایش می‌یابد. مخملک در جمع‌های شلوغ سریع‌تر پخش می‌شود. شیوع این بیماری در مدرسه‌ها، مهدکودک‌ها، جوامع بزرگ و همسایه‌ها احتمال ابتلای شما به آن را افزایش می‌دهد.
عوارض بیماری مخملک چیست؟
عوارض تب اسکارت به‌ندرت بروز می‌کنند. اگر باکتری استرپتوکوک گروه A به سایر بخش‌های بدن سرایت کند، این عوارض رخ می‌دهند:
- آبسه اطراف لوزه‌ها یا مغز؛
- غدد لنفاوی متورم اطراف گردن؛
- عفونت گوش؛
- ماستوئیدیت؛
- سینوزیت؛
- ذات‌الریه؛
- تب روماتیسمی؛
- آسیب به کلیه‌ها؛
- سپتیسمی؛
- آرتروز یا استئومیلیت؛
- عفونت‌های پوستی؛
- باکتریمی یا مننژیت؛
- مشکلات ایمنی مانند پانداس (اختلالات عصبی خودایمنی مرتبط با عفونت‌های استرپتوکوکی).
اسمارتک نیوز از کودک مبتلا به مخملک مراقبت کنیم؟
گلودرد و تورم گلو باعث می‌شوند غذاخوردن دردناک باشد. برای کودک خود غذاهای نرم و مایع مانند سوپ و چای درست کنید. مهم است که به بدن فرزندتان به‌اندازه کافی مایعات برسد. قرقره‌کردن آب‌نمک نیز سبب کاهش گلودرد می‌شود. همچنین می‌توانید به کودک خود مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن دهید تا تب یا درد او را کم کنند. داروهای ضدخارش نیز جلوی وسوسه خاراندن جوش‌های بیماری مخملک را می‌گیرند.
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر روی بدن خود یا کودکتان جوش می‌بینید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر علائم دیگر این بیماری به‌خصوص تب، گلودرد یا غدد متورم را مشاهده می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر پس از مصرف آنتی‌بیوتیک این شرایط را داشتید نیز باید با پزشک تماس بگیرید:
- علائم شما ۲۴ ساعت پس از شروع درمان، بهبود پیدا نکرده‌اند.
- پس از شروع درمان، علائم جدیدی مشاهده می‌کنید یا علائم قبلی بدتر شده‌اند.
سؤال‌های رایج
۱. آیا امکان ابتلای مجدد به بیماری مخملک وجود دارد؟
اگر مراقب نباشید، بیشتر از یک مرتبه نیز ممکن است به مخملک دچار شوید. بهبود این بیماری به این معنا نیست که مجددا به آن مبتلا نخواهید شد.
۲. چه زمان می‌توانم به مدرسه یا محیط کار برگردم؟
اگر مخملک دارید، باید تا زمانی که تب دارید به مدرسه یا سر کار نروید و حداقل بهمدت ۱۲ ساعت آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
۳. مخملک چند روز طول میکشه؟
مصرف آنتی‌بیوتیک سریعا باکتری مسبب این بیماری را می‌کشد. جوش تب اسکارلت تقریبا ۱ هفته روی بدن می‌ماند. این جوش ممکن است از همان زمان که پوست‌تان خوب می‌شود تا چند هفته پوست‌اندازی کند. همچنین ممکن است تا چند هفته غددتان متورم باشند.
۴. آیا برای مخملک واکسن وجود دارد؟
این بیماری واکسن ندارد.
۵. آیا مخملک مسری است؟
تب اسکارلت مسری است. باکتری این بیماری از طریق هوایی که افراد زمان عطسه یا سرفه از بدن خود بیرون می‌دهند، پخش می‌شود.
جمع‌بندی
تب و گلودرد دارید؟ روی پوست‌تان جوش‌های قرمز و برآمده می‌بینید؟ باید به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است به بیماری مخملک مبتلا شده باشید. با آنکه علائم تب اسکارلت ناخوشایندند، خوشبختانه این بیماری درمان‌پذیر است. پزشک می‌تواند سریع تشخیص دهد که به این بیماری دچار شده‌اید یا نه. او برای درمان مخملک آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد و پس از مدت کوتاهی خوب خواهید شد. فراموش نکنید که این بیماری را جدی بگیرید، چون بی‌توجهی به درمان آن مسبب مشکلاتی می‌شود.
شما بگویید
آیا تابه‌حال به بیماری مخملک مبتلا شده‌اید؟ چه علائمی داشتید و چند روز طول کشیدند؟ نظر خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. همچنین اگر این مطلب برایتان مفید بود، می‌توانید آن را برای دوستان خود نیز ارسال کنید.
