بازار؛ گروه بین الملل: هند و اقیانوس آرام منطقه ای با چالش های استراتژیک در حال رشد است که عمدتاً به دلیل مرزهای جغرافیایی مورد مناقشه است؛ در حالی که بزرگترین اقتصادهای جهان از جمله چین، هند و ژاپن و همچنین هفت کشور از بزرگترین نیروهای نظامی جهان را در خود جای داده است.
در چند سال گذشته، با ظهور چین به عنوان یک قدرت نظامی، ایالات متحده در خصوص این منطقه ابراز نگرانی کرده و تاکید می کند که یک سوم کشتیرانی جهانی از دریای چین جنوبی عبور می کند. هند نیز به عنوان یکی از بزرگترین اقتصادهای رو به رشد جهان، با دومین هزینه نظامی بزرگ در اقیانوس هند و اقیانوس آرام، ثابت کرده است که برای تلاش های ایالات متحده برای مقابله با رشد چین عنصری حیاتی است. هند با هشت کشور مرز مشترک دارد و از جنوب به اقیانوس هند، از جنوب غربی به دریای عمان و از جنوب شرقی به خلیج بنگال محدود می شود.
هند به دلیل موقعیت جغرافیایی و وسعت کشور، با چالش های ژئوپلیتیکی متعددی مواجه است. در مقابل این پس زمینه، دولت هند به طور فزاینده ای اتحاد خود را گسترش داده است. بنابراین، نارندرا مودی نخست وزیر، روابط خوب با متحدان همسایه را تقویت کرده است. علاوه بر این، سرزمین اصلی هند و همچنین جزایر متعدد آن، از جمله جزایر آندامان و نیکوبار، گستره جغرافیایی وسیعی را در اقیانوس هند فراهم میکند و به این کشور اجازه میدهد تا قدرت قابل توجهی را در منطقه به نمایش بگذارد.
با این حال، اصطکاک و اختلافات ارضی با کشورهای همسایه مدتهاست ادامه دارد. روابط با پاکستان و چین مسلماً بیشترین اختلاف را داشته است. روابط چین و هند به دلیل اختلافات مرزی حل نشده، از نظر تاریخی متشنج بوده است. در سالهای اخیر هم با بهبود روابط چین و پاکستان که در کریدور اقتصادی چین و پاکستان (سی پک) نشان داده شده و افزایش حضور پکن در اقیانوس هند، روابط چین و هند بدتر شده است.
یک کمربند_یک جاده چین نگرانی دهلی را در مورد نقش فزاینده چین در همسایگی هند افزایش داده است
در حالی که هند (هنوز) یک سند خط مشی امنیت ملی کاملاً تعریف شده منتشر نکرده است، رهبری سیاسی، اهمیت استراتژیک جزایر را در استراتژی دریایی خود به رسمیت می شناسد و بنابراین به ویژه نگران روابط نزدیک چین با مالدیو، سریلانکا، موریس و سیشل است. به همین ترتیب، یک کمربند_یک جاده چین نگرانی دهلی را در مورد نقش فزاینده چین در همسایگی هند افزایش داده است. افزون بر این، واگذاری بندر هامبانتوتا سریلانکا به چین در سال ۲۰۱۷ یک نمونه است.
استراتژی ایندو_پسیفیک هند
در پرتو این چالش ها، هند به طور فزاینده ای بر توسعه استراتژی هند_ آرام خود متمرکز شده است. به طور خاص، تحلیل ها به اهمیت روزافزون امنیت دریایی در سیاست خارجی هند، در پاسخ به حضور رو به رشد دریایی چین اشاره می کنند. ایجاد کریدور عرب مدیترانه که در نشست اخیر گروه ۲۰ مصوب شد ناظر بر این موضوع است.
استراتژی مودی بر توسعه و تقویت مشارکت ها متمرکز است، به طوری که بازدارندگی و آمادگی نیروی دریایی کوچکتر و کم توان هند (در مقایسه با سایر قدرت های بزرگ در منطقه) را جبران کند
به گفته مؤسسه لوی، نارندرا مودی پرداختن به پویایی های امنیتی جدید در منطقه را به بخش کلیدی دستور کار خود تبدیل کرده است. استراتژی او بر توسعه و تقویت مشارکت ها متمرکز است، به طوری که بازدارندگی و آمادگی نیروی دریایی کوچکتر و کم توان هند (در مقایسه با سایر قدرت های بزرگ در منطقه) را جبران کند. هند در پاسخ به استراتژی «رشته مروارید» چین، راهبرد خاص «گردنبند الماس» را ایجاد کرده است. این اصطلاح برای اولین بار توسط لالیت منسینگ وزیر خارجه سابق هند در یک رویداد اتاق فکر در اوت ۲۰۱۱ ذکر شد.
این استراتژی بر ایجاد همکاری های دریایی قوی بین تمام قدرت های بزرگ در اقیانوس هند متمرکز است. در راستای استراتژی، و برای مقابله با تسلط چین بر نقطه خفگی در کانال موزامبیک، هند در سال ۲۰۱۵ توافقنامه ای را با سیشل امضا کرد تا از جزیره اسامپشن سیشل برای اهداف نظامی استفاده کند. این قرارداد در سال ۲۰۱۸ مورد بازنگری قرار گرفت تا به هند اجازه دهد تا زیرساخت های نظامی را در جزیره آسومپشن بسازد.
در چارچوب اهداف سیاست هند و اقیانوس آرام دهلی، یکی از حیاتی ترین مشارکت های این کشور با انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) است
در سال ۲۰۱۵، هند، همچنین با مقامات موریس به توافق رسید و نیروهای هندی را با اطلاع قبلی به امکانات در آگالگا، دسترسی و اجازه توسعه باند و اسکله را داد. در چارچوب اهداف سیاست هند و اقیانوس آرام دهلی، یکی از حیاتی ترین مشارکت های این کشور با انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) است.
شراکت کلیدی دیگر با ایالات متحده است. چشم انداز استراتژیک مشترک ایالات متحده و هند برای منطقه آسیا_اقیانوس آرام و اقیانوس هند در سال ۲۰۱۵ منتشر شد. اخیراً هم گفتگوی چهارجانبه امنیتی (کواد) از اهمیت راهبردی مهمی برخوردار است و از جمله، پیش بینی قدرت هند را افزایش می دهد.
یکی دیگر از عناصر استراتژی دریایی هند در اقیانوس آرام هند، یک پست شنود در ماداگاسکار است که به هند اجازه می دهد ارتباطات دریایی را رهگیری کند. علاوه بر این، برای مقابله با ابتکار کمربند_جاده چین و در ازای سرمایهگذاریهای اقتصادی هند، ترتیبات سابانگ در سال ۲۰۱۸ به هند اجازه دسترسی نظامی به بندر سابانگ، واقع در ورودی شمالی تنگه مالاکا در اندونزی را داد.
با توجه به انتهای دیگر تنگه مالاکا، هند به پایگاه دریایی چانگی در سنگاپور دسترسی دارد. در سال ۲۰۲۰، هند و ژاپن توافقنامه اکتساب و خدمات متقابل را امضا کردند که به هر دو کشور اجازه داد تا تجهیزات و خدمات نظامی را به صورت متقابل مبادله کنند. اقدام استراتژیک دیگر، تصمیم هند در سال ۲۰۱۶ برای سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری در توسعه تنها بندر آب های عمیق ایران (چابهار) بود.
این بندر اکنون از دو بخش مجزا تشکیل شده است که یکی از آن ها (شهید بهشتی) توسط یک شرکت هندی (India Ports Global Limited) مدیریت می شود. این امر می تواند به هند اجازه دهد تا پاکستان را دور بزند و یک دهلیز حمل و نقل به آسیای مرکزی از طریق افغانستان باز کند. علاوه بر این، هند از سال ۲۰۱۸ به بندر دقم در عمان دسترسی پیدا کرده است که دسترسی استراتژیک به تنگه هرمز را برای این کشور فراهم می کند.
هند بر حفاظت از قلمرو خود بر شبکه ای قوی از متحدان متمرکز شده است که می تواند به طور همزمان به عنوان یک عامل بازدارنده برای چین عمل کنند
اساساً، هند بر حفاظت از قلمرو خود بر شبکه ای قوی از متحدان متمرکز شده است که می تواند به طور همزمان به عنوان یک عامل بازدارنده برای چین عمل کنند.
بودجه و قابلیت ها
محققان مؤسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم هنگام تجزیه و تحلیل تاثیر تحولات جهانی در مخارج نظامی طی ۱۳ سال گذشته مشاهده کردند که هیچ درصد افزایش قابل توجهی در هزینه های نظامی هند که به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی اندازه گیری می شود، وجود نداشته است. این نسبت در ۲.۷ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۱ بیشتر از سال ۲۰۱۱ نبود.
با این حال، با هزینه نظامی ۸۱.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲، هند چهارمین تامین کننده بزرگ جهان در سال ۲۰۲۲ شد (هزینه نظامی هند نسبت به سال ۲۰۲۱، شش درصد و نسبت به سال ۲۰۱۳ ۴۷ درصد افزایش یافت). در سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، حدود ۶۱ درصد از بودجه دفاعی به ارتش، ۲۰ درصد به نیروی هوایی و ۱۴ درصد به نیروی دریایی اختصاص یافت.
حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ عوارض جدیدی را برای تجهیزات دفاعی ایجاد کرد. با توجه به اینکه هند روابط مستحکمی با روسیه از دهههای قبل دارد، امروز، دو کشور در یک مشارکت استراتژیک ویژه و ممتاز به یکدیگر مرتبط هستند. از زرادخانه (نظامی) موجود هند، ۷۰ درصد ساخت روسیه و نیمی از واردات تسلیحات آن از مسکو است.
پس از تشدید تحریمهای بینالمللی بر صادرات روسیه، تحویل برخی تسلیحات_ مانند سامانههای اس-۴۰۰_ همچنان ادامه دارد، تنها به این دلیل که ایالات متحده از تحریمهای مقابله با تحریمهای دشمنان آمریکا در این مورد خاص چشم پوشی کرده است. با این حال، در همان زمان، مذاکرات برای سایر خریدهای دفاعی با روسیه، از جمله بالگردهای دریایی Ka-۳۱ اضافی و هواپیماهای جنگی Su-۳۰ MKI متوقف شده است.
در شمال، درگیری بر سر خط کنترل با پاکستان با تأیید مجدد ضمنی آتش بس در سال ۲۰۰۳ تا حدودی فروکش کرده است. همزمان، درگیری ها در مرز هند و چین در شمال شرق هند بیشتر شده است و به نظر می رسد مقامات هندی نگران هستند که چین هند را آزمایش می کند تا ببیند آیا مایل است منابع فزاینده را هم به سمت دفاع از شمال برای مقابله با افزایش جاه طلبی های دریایی چین سوق دهد یا خیر. در این زمینه، افزایش سهم دریایی بودجه دفاعی ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴ به ۲۰ درصد (در مقایسه با ۱۴ درصد در سال های ۲۰۲۲-۲۰۲۱)، توسط برخی به عنوان نشانه ای از تغییر وزن هند در ادراک تهدید، از قاره تا دریایی تفسیر شده است.
بر اساس نشانه های بودجه جدید، نیروی هوایی هند بیشتر بودجه موجود در سال ۲۰۲۳ را صرف پوشش تعهدات موجود برای تهیه تجهیزات فرانسوی، روسی و اسرائیلی خواهد کرد. در مورد تدارکات نیروی دریایی، بودجه بر پرداخت ناوهای هواپیمابر، ناوشکن ها و هلیکوپترهای سفارش داده شده قبلی تمرکز دارد.
نقاط قوت و ضعف
کنترل هند بر دریای عمان، خلیج بنگال و دریای آندامان یک مزیت استراتژیک برای آن فراهم می کند. بنابراین، شبکه اتحادی که دولت هند در حال ایجاد آن است، یک مزیت برای این کشور هم از نظر تجاری و هم از نظر نظامی، همراه با یک عنصر مهم بازدارندگی در برابر نفوذ چین در منطقه است.
علاوه بر این، در حالی که کنترل چین بر بندر هامبانتوتا در سریلانکا، همراه با بندر کلمبو و بنادر گوادر و کراچی در پاکستان، تهدیدی جدی برای مرزهای هند است، بسیاری از این سرمایهگذاریهای تجاری (هنوز) نمیتوانند کشتیهای نظامی را در خود جای دهند.
یکی از مهمترین شکافها و گپ ها در توانایی هند، ضعف این کشور در جنگ ضد زیردریایی، بهویژه در پی تهدیدات اخیر پکن در زیر دریا است.
