بازار تبریز که در قلب این شهر قرار دارد، قدیمی‌ترین بازار خاورمیانه است. بازار بزرگ تبریز بین قرن‌های ۱۲ تا ۱۸ به دلیل موقعیت استراتژیک خود از مهمترین مراکز فرهنگی و تجاری بین المللی در آسیا محسوب می‌شد. بسیاری از انواع اجناس مرغوب و درجه یک مانند فرش‌های دستباف، آجیل و خشکبار، محصولات چرمی، پارچه، ادویه، صنایع دستی تبریز و … را می‌توانید با قیمتی مناسب از بازار تبریز خریداری کنید. برای شناخت بیشتر این مجموعه تاریخی، در ادامه این مطلب از مجله گردشگری اسمارتک نیوز همراه ما باشید.
بازار تبریز کجاست؟
از آنجایی که بازار تبریز بسیار بزرگ است، از ورودی‌های مختلفی می‌توانید وارد بازار شوید و از خیابان‌های اصلی تبریز مثل راسته کوچه، جمهوری و دارایی به بازار می‌توان دسترسی پیدا کرد. بازار تبریز از غرب به مسجد جامع، از شرق به عالی قاپو و از شمال به شمال به بخش‌هایی از رودخانه میدان چایی منتهی می‌شود.
درباره ساعت کار بازار تبریز هم باید بگوییم، ساعت کاری حجره‌های بازار اغلب از ساعت ۱۰ تا ۱۷ است. در روزهای تعطیل رسمی هم خود بازار تعطیل است و فقط جداره‌های بیرونی باز است. این بازار همان جایی است که در آن می‌توانید برای عزیزانتان سوغات تبریز تهیه کنید.
تاریخچه بازار بزرگ تبریز
سفرمان به بازار بزرگ تبریز را با گذری در تاریخچه این بنای ارزشمند آغاز می‌کنیم. بازار قدیمی تبریز ۶۵۰۰ غرفه، ۴۰ رسته، ۲۵ تیمچه، ۱۱ سرسرا و چندین مدرسه، مسجد، کاروانسرا و حمام دارد که همگی آن‌ها در کنار هم کامل‌ترین مجموعه اجتماعی را در میان بازارهای ایران به وجود آورده‌اند.
یکی از شاخصه‌های اصلی بازار تبریز، فروش اجناس سنتی در آن است. عمده اجناسی که در بازار تاریخی تبریز به فروش می‌رسند، صنایع دستی تبریز و آذربایجان، کیف و کفش‌های چرمی، ادویه، گیاهان دارویی، آجیل، پارچه و شیشه تشکیل می‌دهد.
بازار بزرگ تبریز به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده و مجموعه‌های آجری جهان شناخته می‌شود. اهمیت بازار بزرگ تبریز به قدری است که در سال ۲۰۱۰ به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید.
اطلاعات دقیقی درباره تاریخچه بازار بزرگ تبریز در دوران پیش از اسلام در دسترس نیست و بیشتر منابع مربوط به گردشگرانی است که به این بازار سفر کرده‌اند و درباره آن نوشته‌اند. به همین دلیل است که بازار بزرگ تبریز به عنوان تاریخی‌ترین بازار خاورمیانه شناخته می‌شود. اما چیزی که بازار بزرگ تبریز را به یکی از با اهمیت‌ترین بازارهای ایران و یکی از مهمترین مراکز تجاری در گذشته تبدیل کرده، موقعیت آن و قرار گرفتن در جاده ابریشم است. به طور کلی اهمیت بازار تبریز به قدری است که در دوران باستان به عنوان یکی از دروازه‌های تبریز به شمار می‌رفته است.
نام بازار تبریز از دوران سلجوقی سر زبان‌ها افتاد. نقاشی‌های به دست آمده از این دوران نشان می‌دهد که بنایی با همین کاربری در مکان فعلی بازار تبریز وجود داشته، اما هنگامی که تبریز به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد، این بازار اهمیت بیشتری پیدا کرد. در آن زمان ۳ مرکز تجاری مهم در جاده ابریشم وجود داشت، یکی در چین، دیگری در تبریز و دیگری در رم. این شهرت و رفاه تا زمان صفویه ادامه پیدا کرد و بازرگانان از سراسر جهان و ایران برای تجارت به تبریز می‌آمدند.
معماری بازار بزرگ تبریز
بافت اصلی بازار تبریز از دو راسته سرپوشیده تشکیل شده، یکی از شمال به جنوب و دیگری از شرق به غرب. عرض بازار بین ۴ تا ۵ متر و ارتفاع آن بین ۵ تا ۶ متر است. پوشش سقف راسته‌ها با توجه به آب و هوای تبریز از طاق‌های ضربی و آجری ساخته شده است. بالای هر سقف منافذی وجود دارد که نور از آن‌ها وارد بازار می‌شود و فضای بازار را روشن می‌کند. این منافذ برای تهویه هوای بازار نیز مناسب هستند.
بررسی معماری بازار تبریز نشان می‌دهد که این بازار شکل مدونی نداشته و معماران و طراحان به تدریج بخش‌هایی را به آن اضافه کرده اند. بازار تبریز از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که نباید لذت قدم زدن در آن را از دست بدهید.
بخش‌های مهم بازار بزرگ تبریز
بازار فرش تبریز (تیمچه مظفریه)
تیمچه مظفریه یکی از مشهورترین و زیباترین تیمچه‌های بازار بزرگ تبریز است. تیمچه مظفریه یکی از مهمترین مراکز تجارت فرش در استان آذربایجان شرقی است و ظریف‌ترین و زیباترین فرش‌های دستباف تبریز را می‌توانید در این تیمچه پیدا کنید. علاوه بر فروش فرش‌های دستباف در تیمچه مظفریه، فروشندگان کار طراحی و ترمیم فرش را نیز انجام می‌دهند.
راسته بازار صادقیه
راسته بازار صادقیه از چهارسوق صادقیه آغاز شده و به تیمچه صادقیه امتداد پیدا می‌کند. این راسته به موازات راسته بازار جدید امتداد پیدا می‌کند و مهمترین بخش‌های آن شامل مسجد صادقیه، دالان میرزا جلیل، کاروانسرای حاج حسین اول، بازار کلاهدوزان، دالان خونی و تیمچه ملک می‌شود.
راسته بازار
راسته بازار از بزرگترین بازارچه‌های تبریز است که سراها و تیمچه‌های مختلفی دارد و با نام بازار ملی هم شناخته می‌شود.
سرای امیر
سرای امیر یکی از بزرگترین سراهای بازار است که در حاشیه شرقی و جنوبی مجموعه بازار تبریز قرار دارد. اطراف سرای امیر غرفه‌ها در دو طبقه قرار گرفته‌اند و درست در وسط این سرا، درونْ سرایی مستطیلی شکل به ابعاد ۵۰ در ۷۰ متر به چشم می‌خورد.
تیمچه شیخ کاظم
تیمچه شیخ کاظم در محل تقاطع راسته جدید و راسته کفاشان بازار است و از یک تیمچه بزرگ، یک تیمچه کوچک و یک سرای کوچک تشکیل می‌شود. سقف این تیمچه، گنبدی و بسیار بزرگ است و پنجره‌ها و نورگیرهای زیادی دارد. اکثر مغازه‌های این تیمچه لباس‌های زنانه و بچگانه می‌فروشند و تعدادی هم مغازه فروش حوله وجود دارد. طاق‌بندی‌ها و تزئینات سقف این تیمچه خیره‌کننده است و از چشمگیرترین جذابیت‌های آن به شمار می‌رود.
بازار کفاشان
کفش‌های چرم تبریز، به دلیل زیبایی و مقاومت بسیار بالا، بسیار معروف و شناخته‌شده است. بازار کفاشان که تبریزی‌ها به آن باشماقچی هم می‌گویند، از اصلی‌ترین بازارهای فروش کفش چرمی تبریز است. این بازار از بخش‌های مختلفی مثل تیمچه و سرای امید و تیمچه و سرای حاج ابوالقاسم تشکیل می‌شود.
بازار بلورفروشان
بازار بلورفروشان از بخش‌های مختلفی مثل دالان میرزا محمد، سرای میرزا محمد، تیمچه قندفروشان، تیمچه مظفریه، دالان بامچی لر، دالان حاج شیخ و سرای گرجیلر تشکیل شده است. در این بازار بلورهای بسیار باکیفیت که اکثرا تولید داخل هستند، به فروش می‌رسد.
مسجد جامع تبریز
مسجد جامع تبریز یکی از تاریخی‌ترین و زیباترین بناهای تبریز است که در انتهای بازار بزرگ قرار دارد و گفته می‌شود که تاریخ ساخت آن به زمان سلجوقیان برمی‌گردد. در کتاب‌های قدیمی با عنوان مسجد بزرگ به این مسجد اشاره شده و از زمان تاسیسس، آن را به عنوان مسجد جامع تبریز می‌شناسند.
مدرسه طالبیه تبریز
مدرسه علمیه طالبیه تبریز، مشهورترین مدرسه بازار بزرگ تبریز است و اشخاص برجسته‌ای از جمله علامه امینی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، جحفر سبحانی و … در این حوزه آموزش دیده اند. برای رفتن به این مدرسه باید از مسجد جامع تبریز عبور کنید، چون مدرسه طالبیه درست کنار مسجد قرار گرفته است. کتابخانه مدرسه طالبیه یکی از مشهورترین کتابخانه‌های تبریز است و بیش از ۳۰٫۰۰۰ کتاب ارزشمند و ۳۵۰ نسخ خطی در این کتابخانه نگهداری می‌شود.
موزه بازار بزرگ تبریز
در مجموع ۵ موزه در بازار بزرگ تبریز وجود دارد که در این بخش به معرفی دو موزه با اهمیت‌تر از این مجموعه می‌پردازیم:
موزه قرآن و کتابت تبریز
این موزه در مسجد صاحب الامر (شاه طهماسب) و در خیابان دارایی تبریز قرار دارد که به عنوان یکی از مهمترین موزه‌های تبریز شناخته می‌شود. ساختمان موزه قرآن تبریز اثری جاودانه و دیدنی است که تاریخ ساخت آن به زمان شاه طهماسب برمی‌گردد. در موزه قرآن و کتابت تبریز می‌توانید شاهد مجموعه‌ای نفیس از قرآن، نسخ خطی و آثار ارزشمند خطاطی از هنرمندان نامی ایران باشید.
موزه بازار و مشاغل تبریز
برای بازدید از موزه بازار و مشاغل تبریز باید به انتهای بازار بزگ تبریز در نزدیکی یخچال تاریخی صادقیه بروید. در اینجا موزه‌ای سه طبقه به چشم می‌خورد که می‌توانید در آن درباره انواع مشاغل تبریز و حتی مشاغل فراموش شده آن اطلاعات کسب کنید. موزه بازار و مشاغل تبریز ۱۱ غرفه دارد و در میان حرفه‌هایی که در این موزه به آن‌ها پرداخته شده است می‌توان به آهنگری، عطر سازی، عکاسی سنتی و نجاری اشاره کرد.
حمام خان
حمام خان از حمام‌‌های تاریخی تبریز است که قدمتش به دوره قاجار می‌رسد. شکوفایی هنر معماری ایرانی در تزئینات داخلی و طاق‌های آجری این حمام به وضوح دیده می‌شود. در محوطه بیرونی این حمام یک باغ بسیار زیبا وجود دارد که بر زیبایی نمای حمام افزوده است.
مرمت های بازار تبریز
بازار بزرگ تبریز در طول گذر تاریخ، دست‌خوش آسیب‌هایی شده است. بعد از زلزله سال ۱۱۹۳ تبریز، نجفقلی خان دنبلی، حاکم وقت تبریز بازار را مرمت و بازسازی کرد. در سال ۱۲۸۸ سیل تبریز باعث شد وارد شدن آسیب‌های فراوان به بازار شد. پس از آن، بازار در معرض آتش‌سوزی‌های کوچک و بزرگ مختلفی قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۹۲ مرمت شد و این بازسازی مورد توجه بسیار زیادی قرار گرفت.
هتل های نزدیک بازار بزرگ تبریز
چندین هتل برای اقامت در نزدیکی بازار تبریز وجود دارد:
نام هتل فاصله تا بازار بزرگ تبریز
- هتل سهند تبریز ۸۱۴ متر
- هتل ارک ۱ کیلومتر
- هتل آزادی تبریز ۱.۱ کیلومتر
- هتل سینا تبریز ۱.۲ کیلومتر
جاهای دیدنی اطراف بازار تبریز
اگر زمانی که سری به بازار تبریز می‌زنید، زمان کافی در اختیار دارید، پیشنهاد می‌کنیم که به جاهای دیدنی اطراف بازار هم سری بزنید. در ادامه چند مورد از مهمترین این فضاهای دیدنی را معرفی می‌کنیم:
مقبره الشعرا
مقبره الشعرا جایی است که در آن مقبره بیش از ۴۰۰ شاعر معروف مثل شهریار، خاقانی و… در آن وجود دارد و به نوعی، نماد فرهنگی شهر تبریز است. این جاذبه حدود ۳ کیلومتر با بازار تبریز فاصله دارد و معماری بی‌نظیرش خیره‌کننده است.
مسجد کبود
مسجد کبود به کاشی‌کاری‌های لاجوردی خیره‌کننده‌اش معروف است و از معروف‌ترین جاذبه‌های تبریز است که حتما باید سری به آن بزنید. این مسجد تنها بنای به‌جا مانده از دوران قراقویونلوهاست که از شاهکارهای معماری محسوب می‌شود.
موزه آذربایجان
موزه آذربایجان دومین موزه برتر باستان‌شناسی ایران است که در آن مجموعه‌ای فوق‌العاده از سکه‌های تاریخی، سه هزار جلد کتاب و مجسمه‌های بسیار زیبا قرار داده شده است.
بازار تبریز | تاریخی‌ترین بازار خاورمیانه
بازار تبریز وسیع‌ترین مجموعه خشتی مسقف در دنیاست که با مغازه‌ها، تیمچه‌ها و بناهایی که در آن وجود دارد، به کامل‌ترین مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی تبدیل شده است. اگر مسیرتان به شهر تبریز خورد، حیف است که سری به این بازار تاریخی و بسیار زیبا نزنید و لذت قدم زدن در آن را از دست بدهید. اگر تجربه بازدید از بازار تبریز را داشته‌اید، حس و حال و تجربه خود را با ما در کامنت به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درباره بازار تبریز
چه رستوران‌هایی به بازار تبریز نزدیک هستند؟
رستوران حسینی، کبابی حاج علی، رستوران شازده، رستوران دربار، رستوران قربانی، رستوران حاج مجید چلوپز و چلو کباب تلخون به بازار تبریز نزدیک هستند.
قدمت بازار تبریز به چه زمانی برمی‌گردد؟
قدمت بازار تبریز به دوران اواخر زندیه و قاجار برمی‌گردد.
ساعت کار بازار تبریز چگونه است؟
بازار تبریز از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۷ عصر باز و در روزهای تعطیل رسمی بسته است.
