بازار؛ گروه بین‌الملل: چین و ایران در ۲۷ مارس ۲۰۲۱ توافقنامه همکاری استراتژیک ۲۵ ساله امضا کردند که به مسائل اقتصادی در بحبوحه تحریم‌های فلج کننده آمریکا علیه ایران مرتبط است. این توافق در پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و ایران به دست آمد و به عنوان یک گام بزرگ رو به جلو که منجر به سرمایه گذاری چین ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار در اقتصاد ایران می‌شود، مورد استقبال قرار گرفت.
این قرارداد در ابتدا در سال ۲۰۱۶ پیشنهاد شد، زمانی که جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین بیانیه مشترکی درباره همکاری‌های راهبردی همه‌جانبه بین دو کشور صادر و با امضای طرحی برای همکاری همه‌جانبه موافقت کردند. محمدجواد ظریف وزیران امور خارجه وقت ایران و وانگ یی وزیر امور خارجه چین پس از رایزنی‌ها و مذاکرات، در تاریخ ۲۷ مارس ۲۰۲۱ «توافقنامه همکاری جامع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» (توافقنامه) را امضا کردند.
هنوز جزئیات نهایی این توافقنامه به طور رسمی اعلام نشده است. برخی از تحلیلگران بر این باورند که احتمالا راهبردی باشد و به دلیل تحریم‌های مداوم آمریکا علیه ایران باشد. علاوه بر این، موافقتنامه فقط یک چارچوب است و اصلا الزام آور نیست. بنابراین نیازی به تایید مراجع مربوطه ندارد. بر اساس پیش‌نویس ظاهرا فاش شده ۱۸ صفحه‌ای که حاوی مفاد توافقنامه و گزارش‌های رسانه‌ای است، حدود ۱۰۰ پروژه وجود خواهد داشت که با جاه طلبی‌های رئیس جمهور شی جین پینگ برای گسترش نفوذ اقتصادی و استراتژیک چین در سراسر اوراسیا از طریق BRI هماهنگ است. این پروژه‌ها شامل زیرساخت‌های حمل و نقل عمده مانند فرودگاه‌ها، راه آهن‌های سریع السیر و مترو است. یکی از بخش‌های مورد همکاری، توسعه گردشگری بین ایران و چین است.
توسعه گردشگری تهران و پکن
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی پلتفورم «تونیو»، میزان تقاضای گردشگران چینی برای سفر به مقاصدی مانند ایران، سنگاپور، تایلند، فرانسه، مالزی، نیوزلند، ایتالیا، اسپانیا، ویتنام، یونان و روسیه افزایش یافته است. بر اساس این گزارش، در میان ۱۰ مقصد برتر گردشگران چینی تنها تنها چهار کشور اروپایی وجود دارد و هیچ یکی از ایالات آمریکا در این فهرست ثبت نشده است.
به گفته هان جی، رئیس شرکت توسعه فناوری مسافرتی سی تس آویو، گردشگران چینی در حال حاضر دیگر به کشورهایی اروپایی که پیش تر بصورت سنتی به آنها سفر می کردند، تمایلی نشان نداده اند و سایر مقاصد گردشگری از جمله سوئیس، ایسلند، صربستان و منطقه قفقاز را به عنوان مقاصد گردشگری جدید انتخاب می کنند.
همچنین علاوه بر مقاصد مذکور، گردشگران چینی در حال حاضر به مقاصد غیرمنتظره مانند برخی از کشورهای خاورمیانه و آفریقا از جمله آفریقای جنوبی، کنیا، مصر، امارات و ایران علاقه مند شده اند. همچنین داده‌های درگاه مسافرتی «تریب» نشان می‌دهد، گردشگران چینی مقاصد جدیدی در خاورمیانه و آفریقا را به عنوان مقاصد جدید سفر در تابستان سال جاری میلادی برگزیده‌اند. به عنوان مثال میزان تقاضا برای سفر به مصر و امارات در مقایسه با سال ۲۰۱۹ میلادی با افزایش روبرو شده است. داده های درگاه «تیپ» حاکی است، در سال ۲۰۲۳ گردشگران چینی بیشترین تمایل برای سفر به ایران را از خود نشان داده اند.
در یکی دیگر از گام‌های دولت چین بعد از کاهش محدودیت های کرونایی در این کشور، وزارت فرهنگ و گردشگری چین اعلام کرد صدور مجوز سفرهای گردشگری گروهی برای شهروندانش را از تاریخ ۱۵ مارس (۲۴ اسفند ۱۴۰۱) به ۴۰ کشور دیگر از جمله ایران از سرگرفته است. به گزارش رسانه‌های رسمی چین، وزارت فرهنگ و گردشگری چین اعلام کرد صدور مجوز تورهای گردشگری گروهی برای شهروندانش را به ۴۰ کشور دیگر از جمله نپال، ویتنام، ایران، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، یونان و برزیل از ۱۵ مارس ( ۲۴ اسفند) را از سرگرفته است.
این اقدام اخیر دولت چین برای افزایش تعداد مقاصد گردشگری پس از آن اتفاق افتاد که صنعت گردشگری خارجی چین به سرعت در مسیر بازسازی و بهبود پس از همه گیری ویروس کرونا طی چند ماه اخیر است. بسیاری از کشورها امیدوارند تا با پشتیبانی گردشگری چین از نظر اقتصادی به شرایط پیش از همه گیری کرونا بازگردند. کارشناسان معتقدندانتظار می رود بازگشت بیشتر مسافران چینی صنعت گردشگری جهانی را تقویت کند و خوش بینی هایی را در اقتصاد جهانی بوجود آورد.
چین و ایران هر دو دارای تاریخ طولانی و تمدن باشکوهی هستند و نیز دوستی طولانی دارند. چین به عنوان کشور در حال توسعه برای توسعه روابط با ایران ارزش قائل است و در این میان، گردشگری به عنوان یک صنعت پر رونق با پتانسیل عظیم، نقش مهمی در ارتقای رشد اقتصادی و شکوفایی اجتماعی و همچنین درک متقابل مردمان مختلف ایفا کرد. از همین روی، مقصد جدید ایران برای چینی‌ها باعث افزایش بیشتر مبادلات متقابل خواهد شد.
ایران از سال ۲۰۱۱ به دنبال جذب گردشگران چینی بود و اکنون، چین یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدف گردشگری ایران است. با این وجود، آمارهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نشان می‌دهد در این مسیر چندان موفقتی حاصل نشده است
ایران با فرهنگ درخشان، معماری کهن، مذهبی‌های متعدد و مردمی مهمان نواز پذیرای گردشگران چینی خواهد بود. هر دو سفارت در پکن و کنسولگری در شانگهای خدمات روادید راحت‌تری را برای شهروندان چینی ارائه می دهند. در گذشته مقرر شده بود که پنج فرودگاه ایران بدون درخواست قبلی ویزای اقامت یک هفته ای برای گردشگران صادر می کنند.
حسن سیادتان رئیس جامعه هتلداران استان فارس به عنوان یکی از استان‌های اصلی گردشگران خارجی در این باره می‌گوید: در حال حاضر ورود گروه‌های چینی به مقصد ایران نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است. با این حال ما به تازگی شاهد این افزایش هستیم و نمی‌توان در این زمینه به قطعیت سخن گفت و آمار دقیقی ارائه کرد. توریست‌های چینی مشابه گردشگران غربی و اروپایی، هتل‌های سه تا پنج ستاره را با توجه به هزینه تورشان انتخاب می‌کنند. با توجه به اینکه ما با یک بازار جدید مواجه هستیم باید سرویس‌دهی خوبی داشته باشیم تا شاهد ورود توریست‌های ورودی بیشتر با رضایت گردشگران کنونی باشیم.
تاکنون اقداماتی به منظور شناخت بازار گردشگری چین صورت گرفته، اما نیاز امروز این است که در گام نخست، ضمن آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی کلان، اقدامات اجرایی خرد را متناظر با آن طراحی و در دستور اجرا قرار دارد. تاکنون در تحقیقات داخلی صورت‌گرفته بسیاری از زوایای مربوط به بازار چین شامل رفتارشناسی گردشگران چینی، علایق، سلایق، امکانات و الزامات مورد نیاز میزبانی از آنها، احصاء شده است که این بسترِ اطلاعاتی می‌تواند در کنار پژوهش‌های بین‌المللی صورت‌گرفته در شفاف شدن نقشه راه پیش رو مؤثر واقع شود. با وجود اینکه ارتقاء ظرفیت‌های موجود باید در اولویت قرار گیرد، اما نیاز است بر مبنای امکانات موجود و با واقع‌بینی به بازار چین توجه شود.
جالب اینکه اکثر فیلم ها و کتاب هایی که در خصوص فرهنگ و تاریخ ایران نوشته شده است را نویسندگان چینی نوشته اند و در میان آنها جای تولید آثار نویسندگان و فیلم سازان ایرانی خالی است و دلیل آن هم این است که بیشتر ارتباطات ایرانی‌ها با این کشور در حوزه تجارت و امور بازرگانی است
ایران از سال ۲۰۱۱ به دنبال جذب گردشگران چینی بود و اکنون، چین یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدف گردشگری ایران است. با این وجود، آمارهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نشان می‌دهد در این مسیر چندان موفقتی حاصل نشده است؛ سال ۹۸ که ایران روادید را یک‌طرفه برای چینی‌ها لغو کرد، سفر چینی‌ها به ایران تحت تاثیر مسائل سیاسی افت کرد؛ در آن سال، ۴۴ هزار و ۲۵۳ چینی به ایران سفر کردند، درحالی که سال قبل‌تر، بیش از ۵۲ هزار نفر از این کشور به ایران آمده بودند. مسؤولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پس از لغو روادید انتظار جذب یک‌ونیم تا دو میلیون گردشگر چینی در سال را داشتند. سفر گردشگران چینی با همه‌گیری کرونا به ایران متوقف شد.
باید توجه داشت که با وجود اینکه گردشگران چینی در ایران از جاذبه‌های گردشگری ایران و موارد مثبت فرهنگی فیلم تهیه می‌کنند و رویکردی مثبت نسبت به ایران دارند، همواره اخبار منفی از کشورمان بیشتر دیده می‌شود. این در حالی است که از کشورهای دیگری همچون ترکیه، مالزی و تایلند که با وجود اخبار منفی، فیلم‌های جذاب و انگیزشی از آنها دیده می‌شود و اولین مقاصد چینی‌ها به شمار می روند.
جالب اینکه اکثر فیلم ها و کتاب هایی که در خصوص فرهنگ و تاریخ ایران نوشته شده است را نویسندگان چینی نوشته اند و در میان آنها جای تولید آثار نویسندگان و فیلم سازان ایرانی خالی است و دلیل آن هم این است که بیشتر ارتباطات ایرانی‌ها با این کشور در حوزه تجارت و امور بازرگانی است و جای پرداختن به تبلیغات صحیح و جدی مرتبط با صنعت گردشگری خالی است.
