همشهری آنلاین: وابسته فرهنگی سرکنسولگری ایران در استانبول درباره زمینه همکاری ترکیه و ایران برای ساخت فیلم و سریال، حضور در نمایشگاه کتاب و اعزام گروه‌های موسیقی و هنرمندان توضیحاتی ارائه کرد.
موضوع ارتباط با کشورهای جهان برای ساخت فیلم و سریال و حتی تبادلِ آثار فرهنگی و هنری دیگر اتفاقِ خوبی است. همان‌طور که در جریانِ سیاستگذاری‌های فرهنگی و هنری دولت سیزدهم، به موضوع دیپلماسی فرهنگی بیش از بقیه موارد، اشاره شد. زیرا کشورهای مدعی در ساخت فیلم و سریال، قدرت سیاسی و خط و مشی خودشان را با زبانِ هنر نمایش نشان می‌دهند.
در چند سال قبل، شبکه‌های ماهواره‌ای با ساخت سریال، بسیاری از خانواده‌ها را درگیر خودشان کردند. شاید در این راستا، پروژه‌های ترکیه‌ای بیش از دیگران، نام‌شان مطرح شد که سریال‌های چندین فصله و چندین قسمتی بودند. سال گذشته هم در جریان دیدار سفیر جمهوری اسلامی ایران در آنکارا با مدیرکل سازمان تی‌آرتی درباره همکاری سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه و سازمان صداوسیمای ایران نکته‌ای پیش آمد که سفارت ایران در ترکیه در صفحه اجتماعی‌شان به آن اشاره کرد. «در این دیدار بر همکاری سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تولید و ساخت فیلم و سریال‌های مشترک تأکید شد.»
با حسن دیدبان وابسته فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در استانبول گفت‌وگویی داشتیم و او درباره همکاری‌های ایران با ترکیه در زمینه ساخت فیلم، سریال و برگزاری برنامه‌های فرهنگی، نمایشگاه بین‌المللی کتاب استانبول و اعزام گروه‌های موسیقی و هنرمندان صحبت‌های خواندنی داشت که مشروح آن به قرار زیر است:
چرا فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی فروشِ بین‌المللی خوبی ندارند؟ بگذارید با موضوع توجه به ساخت سریال و همکاری‌های مشترک در این زمینه شروع کنیم. همان‌طور که می‌دانید کشور ترکیه با استفاده از تولید سریال‌های تلویزیونی در تلاش است که جاذبه‌ها، فرهنگ و … خود را به سایر کشورها معرفی کنید آیا ایران برای تبادل فرهنگ و حوزه نمایش و هنر خود در این زمینه برنامه‌ای دارد یا خیر؟
ترکیه در مورد تولید و فروش فیلم و سریال، مدت‌ها است وارد بازار جهانی شده و درآمد خوبی به دست می‌آورد. فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی به خاطر تحریم‌ها نمی‌توانند فروش بین‌المللی داشته باشند. از این جهت آسیب زیادی به بخش تولید و فروش فیلم در خارج از کشور دارد. متأسفانه نمی‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. اما از لحاظ محتوایی و معنوی، فیلم‌های ایرانی و همچنین تهیه‌کنندگان و کارگردانان ایرانی سطح‌شان بسیار بالاست و از این لحاظ، فیلم‌های ایرانی بی‌نظیرند.
البته سریال‌های ترکیه‌ای پیام، مفهوم و معنای خاصی ندارد. در حالی‌که سریال‌های ایرانی به لحاظ معنا و مفهوم و محتوا، بسیار خوب است منتها به واسطه تحریم که اشاره کردم نمی‌توانیم ورودِ خوبی به لحاظ فروش در سطح بین‌الملل داشته باشیم یا قراردادی با شرکت‌های بزرگی در حوزه پخش و توزیع فیلم داشته باشیم. به نظر می‌رسد باید تمهیدی برای رفع این مشکل، اندیشیده شود.
آیا درباره سریال‌های ایرانی در بازار ترکیه رصد و تحقیقی دارید که کدام یک از آثار ما را بیشتر دیده‌اند؟
همین الان که با شما صحبت می‌کنم سریال «یوسف پیامبر» در شبکه هفت ترکیه پخش می‌شود و سریال «مختارنامه»که پیش از این پخش شده و سریال‌های دیگر هم بسیار در ترکیه روی آنتن رفته است. سریال‌هایی که مخاطبان در ترکیه علاقه‌مندِ به محتوا و مفاهیمش هستند. مثلاً فیلم «بچه‌های آسمان» بیش از 50 بار در شبکه‌های ترکیه‌ای پخش شده است.
فیلم «به رنگ خدا» چند بار پخش شده است. فیلم‌های ایرانی مرتب پخش می‌شود و خواهان دارد. اما از لحاظ کیفیت سینما، سریال و فیلمسازی‌مان در سال‌های اخیر دچار عقب‌ماندگی شده است. از این لحاظ و بحث تجهیزاتی، وضعیت ترکیه از ما بهتر است. امروز در کانال‌هایشان فیلم‌هایی پخش می‌کنند که همه کیفیت «5k» دارند و به این سمت رفته‌اند. در حالی که ما هنوز بسیاری از فیلم‌هایمان را HD تولید نمی‌کنیم.
این اتفاق در آینده می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد که مسئولین امر بایستی به دنبال رفع آن باشند. اما نکته‌ای که وجود دارد مردم ترکیه علاقه‌مند آثار ایرانی‌اند و فقط ما باید برای حضورِ بهتر در سطح جهانی، روی مشکلات کیفی و تجهیزاتی آثارمان متمرکز شویم و در جهت رفع آن برآییم.
به سراغ موضوع برگزاری نمایشگاه کتاب برویم که در استانبول برگزار شد؛ اهمیت شرکت جمهوری اسلامی ایران در این‌گونه رویدادها چیست؟
حضور ایران در چنین نمایشگاه‌هایی، بسیار اهمیت دارد. حضور ما در نمایشگاه‌های بین‌المللی و بازار جهانی کتاب بسیار مهم است. هرچه قدر ما بتوانیم در این‌گونه برنامه‌ها و نمایشگاه‌ها شرکت کنیم و فعال‌تر باشیم می‌توانیم موفقیت‌های زیادی برای چاپ و نشر به دست آوریم که این نکته هم اهمیتِ حضور ما در این نمایشگاه را دو چندان می‌کند.
راه‌اندازی خانه فرهنگ و همکاری‌های مشترک میان دو کشور چه تأثیری در دستیابی دولت مردمی آیت‌الله رئیسی به اهداف دیپلماسی فرهنگی ترسیم شده دارد؟
این نکته بسیار مهمی است که خانه فرهنگ ایران در استانبول باز شود و اینجا در این خصوص نقص داریم؛ چون این‌ها فعالیت‌های گسترده‌ای در ایران و تهران دارند ما اینجا متأسفانه فعالیت‌های فرهنگی‌مان هم از لحاظ نیروی انسانی و هم از لحاظ مکانی محدود شده است. لذا بسیار اهمیت دارد که خانه فرهنگ ایران اینجا تأسیس شود.
درباره برنامه‌های آینده و چشم‌اندازتان برای ما بگویید.
برنامه‌هایی که در آینده مدنظرمان است، یکی دوره مترجمی زبان و ادبیات فارسی است که قصد داریم با مشارکت دانشگاه استانبول برگزار کنیم. برنامه‌های مختلفی هم در حوزه زبان و ادبیات فارسی و کلاس‌های زبان فارسی برگزار کردیم. برنامه دیگری علاوه بر دوره مترجمی، قرار است با حضور دانشجویان ایرانی برنامه‌ای برای شبِ یلدا داشته باشیم. همچنین مراسمی برای شهید سلیمانی در 5 دانشگاه خواهیم داشت. نمایشگاهی از عکسِ جنایت آمریکا در منطقه برپا می‌شود که در این خصوص کنفرانسی را تدارک خواهیم دید.
نکته بعدی درباره اجرای برنامه گروه‌های موسیقی ایرانی و نواحی است که آیا این اعزام به ترکیه یا بالعکس از ترکیه به ایران وجود دارد یا خیر؟
در یکی دو سال گذشته، اعزام گروه‌های موسیقی اتفاق افتاد، معمولاً می‌آمدند، اعزام می‌شدند و برنامه اجرا می‌کردند. گروه‌های فاخر موسیقی آمدند و در ترکیه خواندند. مثلاً آقای زندوکیلی و برنامه‌های دیگری از بخش خصوصی می‌آیند و می‌خوانند؛ برخی از موسیقی‌دانان پاپ و سنتی برنامه اجرا کردند.
در زمینه موسیقی مشکلی وجود ندارد بخش‌های خصوصی از طرف ایران آمدند هم به دنبال درآمدزایی خودشان بودند و هم برای حضور افرادی که تمایلی برای اجرای برنامه موسیقی داشتند برنامه‌ریزی کردند. این کارهای ارزشمندی است و امیدواریم این حرکت‌ها استمرار داشته باشد.
موضوع بعدی، برگزای جشنواره مشترک تئاتر است؛ آیا بسترهای آن فراهم شد؟
برگزاری تئاتر به دلیل زبانِ ترکی و مشکلاتی از این دست، کار را دشوار کرده است. چون تفهیم این‌گونه برنامه‌ها بسیار سخت است. سال‌های قبل یکی دو بار تئاتر در اینجا برگزار کردیم موفقیت‌آمیز نبود. به نظرمن برنامه تئاتر در اینجا جواب نمی‌دهد مگر اینکه گروه‌های تئاتری باشند که ترکی استانبولی اجرا کنند.
به نظر شما آیا ترکیه می‌تواند برای معرفی دقیق فرهنگ ایران به سایر کشورها به عنوان یک سکو شناخته بشود؟ با توجه به اینکه گردشگران خارجی زیادی میان آن کشور اگر ما برنامه فرهنگی داشته باشیم بدون تردید آنها هم علاقه‌مند به حضور خواهند بود؟
در مورد اینکه ترکیه بتواند فرهنگ ما را معرفی کند باید بگویم فرهنگ، شعر و زبان و ادبیات فارسی ایران ثبت جهانی شده و شهرت جهانی دارد. فقط اگر ما در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور داشته باشیم در بازار جهانی کتاب، دست برتر را داریم. می توانیم از این جهت، موفقیت‌های زیادی را برای کشورمان داشته باشیم. ما در حوزه تولید و تألیف کتاب، در رتبه خوب جهانی قرار داریم.
همچنین در حوزه نشر کتاب‌های کودک از جایگاه بالایی برخورداریم. در زمینه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در سطح بین‌المللی هم به لحاظ بازدیدکننده و هم به لحاظ ناشرینی که شرکت می‌کنند، شهرت جهانی دارد. هم از لحاظ استقبال مخاطبین در نوع خودش بی‌نظیر است و قابل مقایسه با نمایشگاه بین‌المللی کتاب استانبول نیست. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به شهرت رسیده و خیلی‌ها دوست دارند در این نمایشگاه حضور پیدا کنند.
حضور مدیرعامل موسسه کتاب و همچنین مدیرکل مجامع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هیئت همراه‌شان و نویسندگان‌مان در نمایشگاه امسال استانبول بسیار مغتنم بود و نشست‌های مختلفی را توانستند با ناشران و مترجمین ترکیه‌ای داشته باشند؛ این جلسات نشان داد دو طرف توجه‌شان به بازار جهانی کتاب، رویکرد جدیدی است و هرچه قدر ما در این نمایشگاه بین‌المللی‌مان در کشورهای همسایه‌مان شرکت کنیم که می‌تواند برای ما مفید باشد.
چه در تولید کتاب و چه ترجمه کتاب و کتاب کودک و نوجوان و همه این‌ها دست برتر در منطقه داریم، می‌توانیم حضور فعالی داشته باشیم و حرف برای گفتن داریم. به نظرمان این دوستان در نمایشگاه نشان داد که ما در حوزه نمایشگاه کتاب حداقل در منطقه برتریم.
