بازار؛ گروه بین الملل: ساخت کریدور زنگزور در منطقه قفقاز به یکی از چالش برانگیزترین موضوعات مرتبط با ترانزیت در این منطقه در ماه های اخیر تبدیل شده است. هدف از ساخت آن ایجاد ارتباط مستقیم بین جمهوری آذربایجان، نخجوان و ترکیه است و با این حال دو کشور ایران و ارمنستان به شدت با این امر مخالفت کرده اند.
دلیل اصلی مخالفت ایران با این کریدور دوری از مسیرهای ایران و عبور نکردن از خاک ایران بود و در نهایت باکو به طور ضمنی طرح جایگزین طرف ایرانی به نام کریدور ارس را که از خاک ایران می گذرد پذیرفت.
با احداث کریدور ارس، علاوه بر بهره مندی ایران از مزایای ترانزیت بار در کریدور میانی، طرف آذربایجانی نیز به هدف اصلی خود که ارتباط ریلی با نخجوان از طریق خاک ایران است، دست خواهد یافت.
در حالی که مقامات جمهوری آذربایجان موافقت ضمنی خود را برای جایگزینی ارس با زنگزور اعلام کرده اند، دولت ترکیه در تلاش است تا توجه باکو را به کریدور زنگزور جلب کند و الهام علی اف را از مسیر جایگزین مورد حمایت ایران دور کند.
کریدور ارس همچنین نقش بسیار سازنده ای در مذاکرات صلح دوجانبه جمهوری آذربایجان و ارمنستان داشته است و دو طرف با تامین منافع یکدیگر بر اساس طرح این کریدور توانسته اند به همگرایی دست یابند.
اقدام غیرعادی ترکیه در میانه راه صلح!
نشریه حمل و نقل ریلی که یکی از مقامات معتبر در بخش رسانه حمل و نقل ریلی به شمار می رود، اخیرا گزارشی از اقدام غیرعادی ترکیه برای ادامه پروژه کریدور زنگزور منتشر کرده است. به گفته این نشریه، ترکیه ساخت این کریدور را از قسمتی که به قلمرو خود متصل می شود، آغاز کرده است. «عبدالقادر اورال اوغلو» وزیر حمل و نقل ترکیه اخیراً اعلام کرد که کشورش در نظر دارد خط ریلی در مسیر قارص – اغدیر – دیلوچو احداث و راه‌اندازی کند که طول کل آن به 244 کیلومتر می‌رسد. این مسیر در نهایت ترکیه را مستقیماً به سرزمین نخجوان متصل کرده است و این مسیر بر اساس کریدور زنگزور و نه بر اساس طرح کریدور آرس در حال ساخت است.
جدای از مخالفت های ایران با ساخت کریدور زنگزور، تصمیم ترکیه برای ارتباط مستقیم با نخجوان بدون شک اعتراض شدید ارمنستان را برانگیخته است و بر مذاکرات صلح بین دو طرف تأثیر زیادی خواهد گذاشت. از سوی دیگر مسیر مذکور همچنان باعث قطع ارتباط زمینی ایران و ارمنستان شده و منافع ترانزیتی ایران را نیز به خطر می اندازد.
به حاشیه راندن اردوغان برای صلح منطقه ای
اقدامات غیرعادی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه همواره با حاشیه سازی های زیادی همراه بوده است. او حتی در رابطه با جنگ غزه نیز چنین رویکردی را در پیش گرفت و در عین حال که در سخنرانی های پرمخاطب خود بر لزوم حمایت از فلسطین تاکید کرد، از حمایت لجستیکی و تامین کالاهای مورد نیاز اسرائیل کوتاهی نکرد. با توجه به موضوع اخیر احیای مجدد تروریست های احرار الشام در سوریه و سقوط حلب، اکثر رسانه های بین المللی انگشت اتهام را به سوی دولت ترکیه نشانه رفته اند و معتقدند تروریست های مذکور با تدارکات آنکارا شهر حلب را ویران کردند. و حمایت های مالی آرام شده است.
به نظر می رسد که اردوغان در رابطه با بحران قره باغ کوهستانی و تنش ها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان نقشی مشابه نقش غزه و لبنان ایفا می کند. در حالی که مقامات جمهوری آذربایجان موافقت ضمنی خود را برای جایگزینی ارس با زنگزور اعلام کرده اند، دولت ترکیه در تلاش است تا توجه باکو را به کریدور زنگزور جلب کند و الهام علی اف را از مسیر جایگزین مورد حمایت ایران دور کند.
ترکیه در راستای رقابت منطقه‌ای خود با ایران، تلاش می‌کند از طریق پروژه کریدور زنگزور، آذربایجان را به تنش جدیدی با ایران بکشاند.
این رویکرد اردوغان در سال‌های اخیر منجر به افزایش تنش‌های آتش‌زا در شمال عراق، سوریه و حتی فلسطین شده است. به نظر می رسد رویکرد دولت چهاردهم و جناب آقای دکتر زکاری مدیرکل محترم راه آهن مبنی بر از سرگیری مذاکرات با راه آهن آذربایجان و تلاش برای گسترش همکاری ها به ویژه سرمایه گذاری آذربایجان در شبکه ریلی ایران، موجب نگرانی دولت ترکیه شده است.
در این راستا ترکیه در راستای رقابت منطقه ای خود با ایران تلاش می کند جمهوری آذربایجان را از طریق پروژه کریدور زنگزور وارد تنش جدیدی با ایران کند. این در حالی است که در طرح کریدور آرس امکان دسترسی ریلی به نخجوان از طریق خاک ایران نیز وجود دارد و آذربایجان به هدف خود خواهد رسید.
بنابراین نیازی به افزایش تنش در منطقه حتی در آستانه برقراری صلح پایدار در منطقه قره باغ نیست. اما به نظر می رسد رویکرد و نگاه ترکیه به موضوع اینگونه نیست و اقدامات این کشور برای ساخت کریدور زنگزور نیز حکایت از همین موضوع دارد.
