عصر ایران ادامه داد، یکی از ویژگی های کلیدی که سامانه دفاعی اس-400 آنچه که روسیه را از سایر سامانه های دفاعی متمایز می کند، توانایی آن در پرتاب انواع موشک ها است.
این سیستم به گونه ای طراحی شده است که یک ساختار دفاعی لایه ای و یا حتی چند لایه ایجاد و پردازش می کند. این سامانه پدافندی می تواند اهداف را در فاصله 400 کیلومتری رهگیری کند و رادارهای تجسسی آن تا 600 کیلومتر را پوشش می دهد. اس-400 همچنین قادر به رهگیری اهداف در ارتفاع 300 کیلومتری است که آن را به یک سیستم دفاعی بسیار همه کاره و کارآمد تبدیل می کند.
بین سامانه موشکی تاد آمریکایی و اس-400 روسی تفاوت ها و شباهت های زیادی وجود دارد. ابزارهای دفاعی مدرن که به طور سیستماتیک کار می کنند و می توانند برای هر طرف در شرایط واقعی یا جنگی تعیین کننده باشند.
سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه در جنگ با اوکراین
با وجود ماهیت پیشرفته و متنوع این سامانه موشکی پیشرفته، نیروهای اوکراینی موفق شده اند برخی از اجزای کلیدی اس-400 را در کریمه هدف قرار داده و منهدم کنند. این امر توانایی های پدافند هوایی روسیه در این منطقه را کاهش داده و زیر سوال برده است. به عنوان مثال، دو حمله بزرگ در سال 2023، سیستم های رادار و پرتابگر اس-400 را هدف قرار داده و از کار انداختند. نتیجه این حمله این بود که فرصت حمله به اهداف مهم برای طرف اوکراینی فراهم شد.
یکی از نقاط ضعف سامانه دفاعی اس-400 روسیه در برابر پهپادهای کم پرواز و موشک های کروز آسیب پذیر است. با این حال، اس-400 برای حمله به طیف گسترده ای از اهداف، از جمله هواپیما و موشک های بالستیک طراحی شده است. اما در برابر تاکتیک های موشکی و پهپادی اوکراین عملکردی سرکش نشان داده است.
به ویژه، حمله موشکی نپتون اوکراین و سایر عملیات های ترکیبی، ضعف در هماهنگی بین اس-400 و سامانه های پشتیبانی مانند پانتسیر را که برای مقابله با تهدیدات ارتفاع پایین طراحی شده اند، برجسته کرد. این هماهنگی ضعیف و ناپایدار به اوکراین اجازه داد تا دفاع روسیه را شکسته و با حملات موفقیت آمیز ضدحمله کند.
به طور کلی، سامانه دفاعی اس-400 روسیه همچنان یک سامانه توانمند است. البته جنگ نقاط ضعف آنها را برجسته کرده است. این امر باعث شد تا اخبار زیادی به ناتوانی این سیستم پیشرفته اختصاص یابد. کاستی ها و ضعف های سامانه اس-400 روسیه در مواجهه با حملات هماهنگ و غیرمتعارف مانند تاکتیک های پهپادی و موشکی یا به طور کلی حملات ترکیبی مورد استفاده اوکراین آشکار شد.
تفاوت های کلیدی بین سیستم موشکی تاد آمریکایی و اس-400 روسی
در هر دو پیشرفت کنید سامانه موشکی کوچک و اس-400 روسیه ایمن است. با این حال، تفاوت های کلیدی بین آنها وجود دارد که ممکن است در آینده به دلیل این مسائل منجر به تمایزاتی شود. THAAD در اصل برای رهگیری موشک های بالستیک در ارتفاع بالا طراحی شده است و بیشتر بر دفاع موشکی تمرکز دارد تا دفاع هوایی. سامانه موشکی تاد تک بعدی است و بر اساس اسناد موجود فعال بوده و در فاصله 200 تا 150 کیلومتری به اهداف مهاجم حمله می کند و قادر به رهگیری هواپیما یا سایر پرندگان نیست.
از سوی دیگر، سازندگان روسی ممکن است در این زمینه مزیتی داشته باشند. اس-400 یک ساختار دفاعی چند لایه ارائه می دهد که می تواند با انواع تهدیدها از جمله هواپیما، موشک و حتی فناوری مدرن ضد موشکی موجود در F-35 مقابله کند. برد عملیاتی این سامانه موشکی پیشرفته و مدرن 400 کیلومتر است و قابلیت شلیک انواع موشک را دارد. به همین دلیل در مقایسه با تاد از انعطاف و پوشش بیشتری برخوردار است.
تاد: تجربه دفاع موشکی بالستیک
نقاط قوت:
THAD به طور خاص برای رهگیری موشک های بالستیک کوتاه تا متوسط در مرحله نهایی پرتاب طراحی شده است و دفاع در ارتفاع بالا (تا 150 کیلومتر) با برد تقریباً 200 کیلومتر را فراهم می کند.
سامانه موشکی تاد آمریکا در رهگیری موشک های بالستیک قبل از رسیدن به هدف بسیار مؤثر است و قادر به دفاع از خود و مقابله با تهدیدات موشکی دوربرد خواهد بود.
در اولین عملیات موفقیت آمیز تاد در خاورمیانه که یک موشک بالستیک پرتاب شده توسط حوثی ها را رهگیری کرد، کارایی آن در سناریوهای واقعی به جهانیان نشان داده شد.
نقاط ضعف:
THAAD منحصراً بر روی دفاع در برابر موشک‌های بالستیک تمرکز می‌کند و قادر به رهگیری هواپیماها، پهپادها یا انواع دیگر موشک‌ها مانند موشک‌های کروز نیست.
برد رهگیری سامانه موشکی تاد آمریکا (تا 200 کیلومتر) بسیار کوتاهتر از اس-400 است و همان سطح دفاع لایه ای را ارائه نمی دهد.
S-400: تنوع و دفاع چند لایه
نقاط قوت:
اس-400 یک سامانه چند منظوره است که قادر به رهگیری طیف وسیعی از تهدیدات از جمله موشک های بالستیک، هواپیما، موشک های کروز و حتی اهداف رادارگریز پیشرفته مانند F-35 است. این سیستم با شلیک انواع موشک ها برای تهدیدات مختلف، دفاع چند لایه را فراهم می کند.
اس-400 با بردی تا 400 کیلومتر و توانایی رهگیری اهداف در ارتفاعات تا 300 کیلومتر، پوشش وسیع تری نسبت به THAAD ارائه می دهد.
نقاط ضعف:
در حالی که اس-400 می تواند موشک های بالستیک را رهگیری کند، به اندازه تاد در رهگیری این نوع موشک ها تخصصی نیست و بیشتر بر روی پدافند هوایی عمومی متمرکز است.
رویکرد چند لایه اس-400 به زیرساخت ها و هماهنگی بیشتری برای عملیات نیاز دارد. در مقایسه با تاد که ساده تر است.
عملکرد ناپایدار این سامانه موشکی در جنگ روسیه و اوکراین نفوذ ناپذیری آن را زیر سوال برد و جهان را از آسیب پذیری آن در برابر حملات ترکیبی آگاه کرد.
هر پرتاب سامانه دفاعی TOAD و S-400 چقدر هزینه دارد؟
به طور کلی هزینه ها به دو دسته تقسیم می شوند. هزینه اولیه در مورد تولید یا خرید این سیستم ها است. در نتیجه استقرار این سیستم ها از همان ابتدا گران تمام خواهد شد. هزینه های جاری استفاده از آن در زیر آمده است. به عنوان مثال، هزینه پرتاب و قیمت هر موشک پرتاب شده توسط هر یک از این سیستم ها. استقرار هر یک از این سیستم ها نه تنها می تواند تاثیر مالی بر اقتصاد یک کشور داشته باشد، بلکه نیازمند ارزیابی نیازهای استراتژیک است.
هزینه استقرار سامانه دفاعی THAAD بین 2.3 تا 3 میلیارد دلار برآورد شده است. این رقم به نسبت تعداد موشک ها و تجهیزات پشتیبانی تعیین می شود. از طرفی هر پرتاب بین 10 تا 15 میلیون دلار هزینه دارد. لازم به ذکر است که سیستم TOD دارای 6 پرتابگر است و هر پرتابگر معمولاً 8 لانچر را حمل می کند. بنابراین آنچه باتری کامل سیستم تاد نامیده می شود در صورت تخلیه کامل بین 240 تا 360 میلیون دلار هزینه دارد.
در نهایت هزینه پرتاب کامل به تومان معادل 22.8 میلیارد تومان خواهد بود. البته این تبدیل با نرخ دلار 63 هزار تومان در نظر گرفته شده است.
بررسی هزینه های سامانه دفاعی اس-400
سیستم دفاعی S-400 می تواند اقتصادی تر از سیستم TOD به طور کلی باشد. هزینه استقرار یک باتری کامل سامانه اس-400 روسیه بین 500 تا 1 میلیارد دلار برآورد شده است. با 63 میلیارد تومان، یک باتری پر از این معادل بین 31.5 تا 63 میلیارد تومان قیمت خواهد داشت.
از سوی دیگر یک باتری اس-400 می تواند دارای 8 پرتابگر با ظرفیت 4 موشک باشد. این سامانه می تواند موشک های مختلفی را پرتاب کند. موشک ها از نظر برد پرتاب و مسائل دیگر به سه دسته تقسیم می شوند. به طور کلی هزینه پرتاب هر موشک می تواند بین 1 تا 5 میلیون دلار باشد، صرف نظر از اینکه موشک متعلق به کدام دسته است.
در نتیجه راه اندازی کامل باتری سیستم دفاعی اس-400 بین 32 تا 160 میلیون دلار هزینه خواهد داشت. در نهایت با تبدیل این عدد به تومان، هزینه پرتاب کامل بسته به نوع موشک مورد استفاده در این سامانه، بین 2 تا 10 تریلیون تومان برآورد می شود.
