به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آلودگی هوا و وضعیت آشفته آن در ایران به یکی از جدی ترین معضلات شهرهای بزرگ تبدیل شده است. با وجود تلاش‌های مکرر برای کاهش آلودگی، این مشکل همچنان بخشی از زندگی روزمره مردم ایران است. پاییز امسال آلودگی هوا همچنان قوی است و علاوه بر آن بحران قطعی برق نیز مشکلات مردم را تشدید کرده است. مردم ایران در حالی که هوای آلوده تنفس می کنند با کمبود برق نیز مواجه هستند. این وضعیت نشان می دهد که مشکلات زیرساختی و مدیریتی کشور حل نشده باقی مانده است.
آلودگی هوا؛ یک مشکل جدی در شهرهای بزرگ
احمد بیگی، کارشناس اجتماعی در گفتگو با رکنا نسبت به وضعیت فعلی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ به ویژه تهران به شدت هشدار داد.
وی با بیان اینکه آلودگی هوای تهران به معضلی جدی تبدیل شده است که نه تنها کیفیت زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: سلامت جامعه را نیز به خطر می اندازد.
به گفته این کارشناس با نزدیک شدن به فصل زمستان ذرات آلاینده به وضوح نمایان می شود و هشدارهای مکرر از سوی سازمان های ذیربط درباره وضعیت ناسالم هوا شنیده می شود.
بر اساس آمار ارائه شده، تهران در سال گذشته تنها 161 روز هوای پاک را تجربه کرده و از سوی دیگر، 1501 روز را در شرایط ناسالم و خطرناک سپری کرده است.
این آمار نشان می دهد وضعیت آلودگی هوای تهران به حدی نگران کننده است که سال گذشته شاخص آلودگی هوای تهران به عدد 123 رسید که نشان از وضعیت نابسامان دارد. این در حالی است که در سال 1401 تنها سه روز هوای پاک، 192 روز در شرایط قابل قبول و 132 روز در شرایط ناسالم برای گروه های حساس ثبت شده است. این وضعیت نشان از عدم اجرای موثر قانون هوای پاک و ضعف در مدیریت آلودگی هوا دارد.
بودجه برای بهبود کیفیت هوا اختصاص داده شده است اما چرا گزارشی منتشر نشده است؟
در سند هفتم توسعه مبلغ 250 میلیارد تومان برای زیرساخت های کاهش آلودگی هوا در نظر گرفته شده است. این بودجه برای بهبود کیفیت هوا و اجرای طرح های مربوط به کاهش آلودگی در شهرهای بزرگ به ویژه تهران اختصاص یافته است. سوال اساسی که مطرح می شود این است که با این مبلغ تخصیصی تاکنون چه هزینه هایی شده است و چرا مسئولان مربوطه گزارشی از نحوه هزینه کرد این بودجه منتشر نکرده اند؟
احمد بیگی خاطرنشان کرد که اجرای این برنامه ها با چالش های زیادی مواجه است. عدم هماهنگی بین نهادهای مختلف و ضعف در نظارت بر اجرای پروژه ها از عمده ترین موانع دستیابی به اهداف تعیین شده است. به گفته وی صرف تخصیص اعتبار کافی نیست و برنامه ریزی دقیق و همکاری نهادهای مختلف برای تحقق اهداف کاهش آلودگی هوا ضروری است. وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر شاهد صرف هزینه های بالا و بدون نتایج ملموس در کاهش آلودگی هستیم.
راه حل های سطحی مشکلات عمیق تری ایجاد می کند
بیگی افزود: اقدامات سطحی از جمله قطع برق در زمان های مختلف برای جلوگیری از سوختن سوخت از جمله راهکارهایی است که عمدتا موقتی است و نمی تواند مشکل آلودگی هوا را به طور اساسی حل کند. کارشناسان شهری اغلب اعلام کرده اند که سوختن گازوئیل در خارج از شهرها اتفاق می افتد و در صورت موثر بودن، تنها 2 درصد به بهبود شرایط هوا کمک می کند. از سوی دیگر قطعی برق در ساعات مختلف شهرها باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره مردم و مشکلات اجتماعی و ترافیکی در خیابان ها خواهد شد. این اقدامات نه تنها مشکل آلودگی هوا را حل می کند، بلکه باعث ایجاد مشکلات دیگری مانند اختلال در زندگی روزمره می شود. و نارضایتی عمومی خواهد داشت. به این معنا بیگی بیان کرد: برای حل مشکلات آلودگی هوا به جای چنین اقدامات سطحی، راهکارهای اساسی و پایدار نیاز است. این راه حل ها باید شامل سرمایه گذاری در فناوری های پاک، بهبود حمل و نقل عمومی و تشویق به استفاده از انرژی های تجدیدپذیر باشد.
نقش قوه قضائیه در برابر غفلت
این کارشناس اجتماعی با بیان اینکه در این میان نقش نظارتی قوه قضائیه در رصد پرونده های مربوط به قصور و سهل انگاری مدیران بسیار حائز اهمیت است، اظهار داشت: عدم توجه به معضل آلودگی هوا و عدم اجرای موثر قوانین موجود می تواند عواقب جبران ناپذیری بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی شهروندان داشته باشد. قوه قضائیه می تواند با نظارت بر عملکرد نهادهای مسئول و پیگیری پرونده های مربوط به بی توجهی مدیران به بهبود وضعیت آلودگی هوا کمک کند.
لزوم تغییر اساسی در سیاست ها و رویکردها
بیگی در پایان تاکید کرد: نیاز به تغییر اساسی در سیاست ها و رویکردها در حوزه مدیریت آلودگی هوا احساس می شود. این تغییرات باید شامل ایجاد هماهنگی بین دستگاه های مختلف، سرمایه گذاری در فناوری های پاک و توجه به نیازهای واقعی شهروندان باشد.
وی خاطرنشان کرد: صرف برگزاری جلسات کمیته آلودگی هوا در این سال ها تنها باعث تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی شده و راهکارهای اساسی برای کاهش آلودگی هوا ارائه نشده است. تنها در صورت توجه جدی به سند چشم انداز هفتم توسعه در مدیریت شهری می توان به آینده ای با هوای پاک و سالم امیدوار بود. آلودگی هوا در ایران به یک بحران جدی تبدیل شده است که نیازمند توجه فوری و راهکارهای اساسی است. تاکنون اقدامات سطحی و موقت نتوانسته به کاهش این معضل کمک کند و مردم همچنان در شرایط ناسالم هوا به زندگی خود ادامه می دهند. در این میان ضعف در هماهنگی بین نهادها و نظارت بر اجرای پروژه ها مانع از دستیابی به اهداف تعیین شده در زمینه کاهش آلودگی هوا شده است. برای حل این مشکل نیازمند برنامه ریزی دقیق، همکاری نهادها و سرمایه گذاری در فناوری های پاک و انرژی های تجدیدپذیر هستیم.
