سخاوت خیرخواهانه; بازار: استراتژی توسعه صادرات در عصر جهانی شدن نشان می دهد که پنج تغییر عمده در ارزش جهانی تجارت رخ داده است:
1) زنجیره ارزش تولیدکننده رشد کمتری داشته است. حجم تجارت 2 برابر سریعتر از تولید ناخالص داخلی رشد کرده است.
2) تجارت خدمات بیش از تجارت کالا رشد کرده است. تجارت خدمات بیش از 60 درصد سریعتر از تجارت کالا بوده است. نقش فناوری در این امر چشمگیر بوده است.
3) تجارت مبتنی بر نیروی کار کاهش یافته است. 80 درصد تجارت جهانی توسط کشورهایی انجام می شود که دستمزدهای بالایی به نیروی کار خود پرداخت می کنند.
4) زنجیره تجاری جهانی متخصص است. سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و دارایی های نامشهود (مانند برندها) از 5.4 درصد در سال 2000 به 13.1 درصد در سال 2016 افزایش یافته است که رشد این روند در سال های بعد شگفت انگیز است. بنابراین در دنیا شرکت های داروسازی 80 درصد درآمد و ماشین آلات 36 درصد از درآمد خود را صرف تحقیق و توسعه می کنند.
5) زنجیره ارزش جهانی به سمت منطقه ای شدن پیش رفته و کمتر جهانی فکر می کنند. کشورها از تجارت بین اقیانوس ها خودداری کرده اند. به همین دلیل، تجارت درون منطقه ای سالانه 2.7 درصد رشد می کند.
با این 5 تغییر عمده در روند تجارت جهانی، یافته های جدید از اصول تجارت جهانی نشان می دهد که کشورها 80 درصد تجارت خود را با همسایگان خود انجام می دهند، اما در ایران این رقم در صادرات 54 درصد و در واردات 27 درصد است. توجه به تجارت در ایران کمتر منطقه ای وجود دارد، به همین دلیل ایران تنها می تواند 1.76 درصد نیاز 15 کشور همسایه را تامین کند.
یوجین ویدلاک در کتاب «ایران و همسایگانش» می نویسد: «ایران از رشد بازارهای غیرنفتی غفلت کرده است، اصرار بیش از حد ایران بر فعالیت های هسته ای موجب غفلت از مولفه های دیپلماسی در همه زمینه ها از جمله اقتصادی شده است.
بررسی ساختار دیپلماسی اقتصادی در نظم اقتصادی جهان نشان می دهد که جریان فزاینده همگرایی منطقه ای که به «پازل امنیتی» نیز معروف است، چالش جدید روابط جهانی است. در این روند، داشتن یک پایگاه اقتصادی قوی جای خود را به ارتش قوی داده است.
برای دستیابی به بستر اقتصادی مستحکم در منطقه، حداقل 25 چالش و مانع عمده بر سر راه ورود ایران به بازارهای کشورهای همسایه شناسایی شده است که از آن جمله می توان به تغییرات متعدد در مقررات و بخشنامه های صادرات و انتشار گازهای گلخانه ای اشاره کرد مهم ترین بخشنامه های صاع است که دولت ها و سازمان های متولی بخشنامه های آن را شبانه با هدف تنظیم بازار داخلی منتشر می کنند و این بخشنامه های انتفاعی باعث شکست صادرات و تجارت شده است.
اکنون یکی از الزامات توسعه صادرات غیرنفتی توقف خط تولید بخشنامه های خلق الساعه در تمامی سازمان ها و وزارتخانه ها و از سوی دیگر رفع موانع 32 گانه است. تولید، تمامی خطوط تولیدی که تعطیل شده اند باید راه اندازی مجدد شوند.
