به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شوروی و آمریکا در دنیای دوقطبی مدام یکدیگر را تهدید می کردند و هر کدام از پیشرفت و برتری یکدیگر هراس داشتند. در چنین شرایطی ایران نیز با جنبش‌های انقلابی مواجه شد و شاه کمونیسم را تهدیدی جدی برای سلطنت می‌دانست. کارتر همچنین نگران گسترش کمونیسم بود، بنابراین نمی توانست شاه را متهم کند که پس از مبارزه با کمونیسم، هر نوع اپوزیسیون سیاسی را به بهانه نادیده گرفتن حقوق بشر نابود می کرد. شاید شاه برای اعمال فشار بر مخالفان سیاسی خود پشت شوروی پنهان شده بود و به اندازه آمریکا از آن نمی ترسید. اما کارتر می دانست که ظهور اتحاد جماهیر شوروی یک رکود قدرت و یک خطر وجودی برای ایالات متحده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، محمدرضا شاه پهلوی با آگاهی از نفوذ گسترده اتحاد جماهیر شوروی در اطراف ایران و حضور گروه های کمونیستی و چپ در کشور، بسیار نگران بود ایران هم به سرنوشت کشورهای کمونیستی دچار خواهد شد. او بارها در سخنرانی ها و مصاحبه های خود نسبت به خطر کمونیسم برای ایران و جهان هشدار داد. به گفته شاه، کمونیسم تهدیدی جدی برای ثبات و حاکمیت ایران و سلطنت آن بود. او معتقد بود که گسترش ایدئولوژی کمونیستی می تواند پایه های حکومت او را سست کند و ایران را به سمت بی ثباتی بکشاند.
جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا، مانند دیگر رهبران غربی، به دلیل رقابت شدید بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در جنگ سرد، نگران نفوذ کمونیسم در مناطق استراتژیک بود. برای ایالات متحده، ایران به عنوان یکی از مهم ترین تامین کنندگان نفت و متحد استراتژیک در منطقه موقعیت ویژه ای داشت. کارتر با آگاهی از شرایط سیاسی و اقتصادی ایران و به دلیل وجود نارضایتی داخلی، بیم آن را داشت که بی ثباتی در ایران منجر به ظهور نیروهای چپ یا طرفدار شوروی شود. این نگرانی ها باعث شد که آمریکا به حمایت از حکومت شاه ادامه دهد.
ترومای مشترک شاه و کارتر به قدری مهم بود که به موضوع اصلی گفتگوی آن دو در دیدار صمیمی آنها در کاخ سفید تبدیل شد. جیمی کارتر در خاطرات خود از این دیدار می گوید: شاه ظهور طبقه متوسط، دانشجویان تحصیل کرده و جامعه مذهبی قوی در ایران را پایه ثبات و پیشرفت می دانست. اما طبق گزارش‌های سازمان اطلاعات آمریکا، به نظر می‌رسید که این سه گروه بذر اختلاف را در ایران می‌پاشند و من فکر می‌کردم عاقلانه است که به طور خصوصی با شاه صحبت کنم و مشکلات احتمالی را که در آینده با آن مواجه خواهد شد توضیح دهم.
بعد از اینکه جلسه عمومی دوم را ترک کردیم، او در اتاق کوچکی در کنار دفتر رئیس جمهور به من پیوست. از او پرسیدم:
– بهتر نیست علنی مذاکره کنیم؟
او موافقت کرد.
گفتم:
– من پیشرفت های بزرگی را که در کشور شما حاصل شده است، می دانم. اما مسائل دیگر را هم می دانم. گفته های من در زمینه حقوق بشر قطعا به گوش شما رسیده است. تعداد فزاینده ای از شهروندان این کشور می گویند که این حقوق در ایران نادیده گرفته می شود. تصور من این است که بیشتر ناآرامی‌ها در بین روحانیون و دیگر رهبران مذهبی و همچنین ناآرامی‌های طبقه متوسط جدید که به دنبال مشارکت بیشتر در امور سیاسی هستند و ناآرامی‌های دانشجویان داخل و خارج از کشور از بین رفته است. دست و حیثیت ایران را خدشه دار کرد؟ آیا نمی توان با استفاده از روش های دوستانه تر و ارتباط نزدیک تر به جای روش های خشونت آمیز پلیس، از شدت تشنج کاسته شد؟
شاه قبل از هر پاسخی، چند لحظه مکث کرد و سپس با لحنی غمگین گفت: «نه، کاری نمی توان کرد، ما باید برای مبارزه با نفوذ کمونیسم در ایران سخت گیری کنیم و قوانینی که وضع شده را اجرا کنیم. «تدوین شده برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم خطری جدی برای منطقه و جهان غرب است.
پس از اندکی تأمل، پادشاه ادامه داد:
– ممکن است با از بین رفتن این خطر جدی، بتوان قوانین را تغییر داد و از روش های دیگر استفاده کرد; اما البته این تغییر در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد. بدیهی است که منشأ این شورش ها همان گروهی است که قوانین امنیتی کشورمان با آن مخالف است. در واقع آنها اقلیت بسیار کوچکی را تشکیل می دهند و از حمایت اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران برخوردار نیستند.
دقایقی درباره این موضوع صحبت کردیم که ابراز نگرانی من تغییری در سیاست شاه ایجاد نمی کند و این وضعیت برای او بسیار طبیعی به نظر می رسید. او از وجهه ضعیف ایران آگاه بود. اما توجه ساده به آزادی وکلای شهروندان کمونیست برای دفاع از اتهامات خود و ترویج آنها موضوع بسیار ظریفی بین ما بود. از آنجا که برخی اخبار و رسانه ها ناآرامی های داخلی ایران را با اظهارات من در مورد حمایت از حقوق بشر در سراسر جهان مرتبط کردند، با وجود این، اولین جلسه ما به خوبی به پایان رسید، بحث در مورد حقوق بشر مایه تاسف است. اینطور نبود، برعکس، جلسات خصوصی و محرمانه این امکان را به ما داد که متعاقباً در مورد حقوق بشر و سایر موضوعات حساس بین خود بحث کنیم.
۲۹۲۱۹
