در یک کشف علمی جدید و شگفتانگیز، تیمی از محققان دریافتهاند که برخی از سلولهای بدن، از جمله سلولهای کلیه و بافت عصبی، میتوانند خاطرات را به روشی مشابه سلولهای مغز یاد بگیرند و ذخیره کنند. این یافتهها افقهای جدیدی را برای درک نحوه عملکرد حافظه باز میکند و میتواند نقش موثری در بهبود روشهای یادگیری و درمان مشکلات مربوط به حافظه داشته باشد.
به گفته نیکولای ویکتوروویچ کوکوشکین، نویسنده ارشد این مطالعه از دانشگاه نیویورک، این تحقیق نشان می دهد که یادگیری و حافظه محدود به سلول های مغز نیست، بلکه سلول های دیگر بدن نیز ممکن است این توانایی را داشته باشند. مقاله این تحقیق در مجله معتبر Nature Communications منتشر شده و توانسته انقلابی در درک علم حافظه ایجاد کند. با دی جی همراه باشید.
بررسی نقش سلول های غیر مغزی در حافظه
این تحقیق با هدف درک بهتر عملکرد حافظه در سلول های غیر مغزی انجام شد. برای بررسی این سوال، دانشمندان از خاصیتی استفاده کردند که در علوم اعصاب شناخته شده است، به نام «اثر فاصله انبوه». این اثر نشان میدهد که ما اطلاعات را بهتر به خاطر میآوریم که آنها را در فواصل زمانی منظم میخوانیم، نه یکباره. یعنی اثر فاصله انبوه نشان می دهد که یادگیری در فواصل معین کارآمدتر است و تمرکز ذهن را در طولانی مدت بهتر حفظ می کند.
در این آزمایش، محققان سلول های غیر مغزی انسان از جمله بافت عصبی و کلیه را در آزمایشگاه رشد دادند و آنها را در معرض سیگنال های شیمیایی خاصی قرار دادند. این سیگنال ها مانند تکانه های عصبی هستند که مغز هنگام یادگیری اطلاعات جدید دریافت می کند. در پاسخ به این الگوهای سیگنال دهی، سلول ها ژنی به نام “ژن حافظه” را فعال کردند که به طور معمول در سلول های مغز در طول یادگیری فعال می شود.
مشاهده فرآیند یادگیری از طریق ژن حافظه.
برای نظارت دقیق بر فرآیند یادگیری و حافظه، محققان تغییراتی را در سلول های غیر مغزی ایجاد کردند که به آنها اجازه می داد پروتئین درخشانی تولید کنند. این پروتئین نشان دهنده فعال یا غیرفعال بودن ژن حافظه بود و با کمک آن دانشمندان توانستند لحظات فعال شدن این ژن را مشاهده کنند.
نتایج این آزمایش نشان داد که سلولها میتوانند پالسهای شیمیایی را به خوبی تشخیص دهند و بفهمند که آیا این پالسها در فواصل زمانی منظم تکرار میشوند یا طولانی و پیوسته معرفی میشوند. این واکنش شبیه به واکنش سلول های مغزی است که در حین یادگیری با فواصل زمانی عمل می کنند و در حالت یادگیری فشرده واکنش کمتری نشان می دهند. هنگامی که پالس ها در فواصل زمانی منظم اعمال می شدند، ژن حافظه بیشتر و برای مدت طولانی تری فعال می شد، اما زمانی که این پالس ها به طور مداوم و برای مدت طولانی اعمال می شد، ژن حافظه با شدت کمتری فعال می ماند.
به گفته کوکوشکین، این یافته ها نشان می دهد که اثر فاصله انبوه فقط به سلول های مغز محدود نمی شود، بلکه ممکن است یک ویژگی اساسی تمام سلول های بدن باشد. به عبارت دیگر، توانایی یادگیری از طریق تکرار منظم ممکن است یک ویژگی ذاتی سلول ها باشد و فقط مختص سلول های مغز نباشد.
برنامه های کاربردی ممکن برای بهبود حافظه و درمان بیماری ها.
دانشمندان معتقدند این کشف راه های جدیدی برای مطالعه حافظه و بهبود آن ارائه می دهد. از این یافته ها می توان برای طراحی راه حل های جدید در زمینه بهبود حافظه و حتی درمان مشکلات حافظه استفاده کرد. کوکوشکین خاطرنشان میکند که این یافتهها ممکن است نحوه برخورد ما با بدن را در آینده تغییر دهد و ما را مجبور کند که بدن خود را یک مغز بدانیم. به عنوان مثال، در آینده ممکن است توجه بیشتری به پانکراس شود که الگوهای غذایی گذشته را برای تنظیم سطح قند خون به یاد می آورد یا حتی به حافظه سلول های سرطانی از الگوهای شیمی درمانی. این کشف مهم نه تنها بینش جدیدی در مورد ماهیت حافظه ارائه می دهد، بلکه این پتانسیل را دارد که منجر به پیشرفت در زمینه یادگیری و درمان اختلالات حافظه شود.