خبرگزاری مهر – گروه استان ها: استان کرمان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، آب و هوای کوهستانی و خاک حاصلخیز به یکی از مناسب ترین مناطق برای تولید گردو در ایران تبدیل شده است. این محصول که از دیرباز در این استان کشت می‌شود، متعلق به کرمان است که اولین سطح زیر کشت درخت گردو در کشور است و دومین تولیدکننده محصول محسوب می‌شود، اما نتوانسته منطقه خاصی را به خود اختصاص دهد. در بازارهای داخلی قرار گیرد. مسائلی مانند بحران آب، نبود زیرساخت های لازم و عدم حمایت دولت، کشاورزان آجیل را با چالش هایی مواجه کرده است.
پتانسیل تولید گردو در استان کرمان
کرمان با داشتن کوه های وسیع، ارتفاعات و آب و هوای سرد و معتدل، شرایط مناسبی برای تولید گردو دارد. زمینه هایی مانند بافت، رابرتبردسیر و سیرجان به دلیل ارتفاع از سطح دریا و آب و هوای معتدل شرایط ایده آلی را برای رشد گونه های با کیفیت و مقاوم گردو فراهم کرده اند. گردو تولید شده در کرمان به دلیل داشتن مغز درشت، طعم مطبوع و چربی بالا از نظر کیفیت با گردوهای تولید شده در سایر استان ها رقابت می کند.
وجود بازارهای هدف در نزدیکی این استان از دیگر مزیت های تولید گردو در کرمان است. صادرات گردو کرمان به کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای همسایه فرصت های اقتصادی گسترده ای ایجاد می کند. با توجه به افزایش تقاضای جهانی گردو، این استان می تواند با برنامه ریزی مناسب جایگاه خود را به عنوان قطب صادرات گردو در منطقه تثبیت کند.
مشکلات و چالش های کاشت گردو.
استان کرمان با داشتن قابلیت های طبیعی و اقلیمی مناسب می تواند به یکی از قطب های تولید گردو در ایران و حتی منطقه تبدیل شود. با این حال چالش هایی مانند بحران آب، عدم حمایت دولت و مسائل صادراتی همچنان مانعی بر سر راه توسعه این صنعت است. با توجه به اهمیت اقتصادی و اجتماعی محصول گردو برای استان کرمان، دولت و نهادهای ذیربط باید با اتخاذ تدابیر و سیاست های حمایتی و ارائه تسهیلات کافی از تولیدکنندگان این محصول حمایت کنند. همچنین با سرمایه گذاری در فرآوری و بازاریابی گردو می توان از ظرفیت های صادراتی این محصول بهره برد و بازارهای جدیدی را برای گردو کرمان ایجاد کرد.
گردوکاران کرمان از عدم حمایت کافی دولت گلایه دارند. نبود تسهیلات کم بهره، نبود وام بلندمدت برای نوسازی باغات و نبود برنامه های حمایتی در مواجهه با بحران های طبیعی از جمله مشکلات تولیدکنندگان است. نبود بیمه کشاورزی برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی و آفات نیز ریسک فعالیت کشاورزان را افزایش می دهد.
بسیاری از تولیدکنندگان خشکبار در کرمان به دلیل نبود واحدهای فرآوری و بسته بندی مناسب، مجبورند محصولات خود را به صورت عمده و بدون بسته بندی به بازار عرضه کنند. این امر نه تنها سودآوری را کاهش می دهد، بلکه اعتبار و جایگاه محصول را در بازارهای بین المللی کاهش می دهد.
عدم وجود برند مناسب و عدم عرضه آجیل کرمان در بازارهای خارجی باعث شده این محصول نتواند جایگاه مناسبی در بازارهای بین المللی پیدا کند. نبود برنامه های ترویجی، بسته بندی نامناسب و نبود استانداردهای بین المللی برای صادرات از عمده ترین مشکلات در این زمینه است.
آمار و ارقام تولید گردو در کرمان بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان سالانه بیش از 25 هزار تن گردو در این استان تولید می شود که بخش قابل توجهی از آن مربوط به مناطق بافت و بافت است. رابرت مساحت باغات گردو در استان کرمان حدود 17000 هکتار است و هزاران نفر را به طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار کرده است. این ارقام نشان از ظرفیت بالای این استان در تولید خشکبار دارد اما حداکثرسازی این ظرفیت نیازمند سرمایه گذاری، حمایت دولت و رفع موانع است.
مهمترین مشکل واردات بی رویه گردو به استان کرمان است. از گردوی شیلیایی و چینی گرفته تا آجیل بی کیفیت تویسرکان و تبریز به استان کرمان می رسد و با قیمت کمتری به مردم عرضه می شود، در حالی که درصد چربی این نوع محصولات بسیار کمتر از گردوهای استان کرمان است. .
بحران کم آبی و هزینه های بالای تامین آب برای آجیل کاران
یکی از بزرگترین چالش های کشاورزی کرمان کمبود منابع آبی است. خشکسالی های پی در پی و کاهش سطح ایستابی درختان گردو را با بحران کم آبی مواجه کرده است. باغداران باید هزینه های زیادی را برای تامین آب از طریق چاه های عمیق متحمل شوند که این امر باعث کاهش سودآوری و گاهاً کاهش سطح زیر کشت می شود.
حسین رستمی، یکی از کشاورزان تاریخی شهر رابرت که نزدیک به دو دهه است به کاشت درخت گردو مشغول است، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مشکلاتی که بحران آب برای تولیدکنندگان ایجاد می کند، توضیح داد: مشکل اصلی ما آب است و درختان گردو به آب زیادی نیاز دارند. خشکسالی های اخیر باعث شده است که بسیاری از چشمه ها و قنات هایی که باغات ما را تغذیه می کردند، خشک شوند و مجبور به حفر چاه های عمیق شویم، اما هزینه های بالای حفاری و استفاده از پمپ های پرقدرت عملاً سود ما را به صفر رسانده است. درآمدی که از فروش آجیل به دست می آوریم همگی صرف نگهداری باغ و تامین آب می شود و ادامه کار در این شرایط بسیار سخت است.
رستمی همچنین از عدم حمایت دولت گلایه می کند و می افزاید: بارها به اداره جهاد کشاورزی مراجعه کرده ایم و از آنها خواسته ایم که برای حفر چاه یا استفاده از سیستم های نوین آبیاری به ما وام های کم بهره بدهند اما نتیجه ای نگرفتیم. ما نیاز داریم که دولت توجه بیشتری به آجیل کاران داشته باشد، زیرا اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، بسیاری از ما مجبور می شویم باغات خود را رها کنیم یا به محصولات دیگری که نیاز به آب کمتری دارند روی بیاوریم.
علی رضایی که در شهرستان بافت نیز در زمینه کشت گردو فعالیت دارد مشکلات زیادی را در زمینه بازاریابی و فروش تجربه کرده و این مشکل را یکی از موانع اصلی درآمدزایی پایدار کشاورزان می داند. این منحصر به فرد است، اما فقدان آنها. دسترسی به واحدهای فرآوری و بسته بندی باعث می شود نتوانیم محصول خود را به بازارهای هدف معرفی کنیم. باید آجیل را به صورت عمده و بدون بسته بندی به واسطه ها بفروشیم. آجیل را با قیمت بسیار پایین از ما می خرند و بعد با بسته بندی و مارک با قیمت های بسیار بالاتر می فروشند.
رضایی همچنین به نبود برند و فرصت صادراتی اشاره کرد و افزود: آجیل کرمان قابل صادرات به بازارهای خارجی است اما به دلیل نبود امکانات فرآوری، بسته بندی و نبود برند معتبر از این بازارها محروم هستیم. وی می گوید: بارها درخواست کرده ایم که دولت یا بخش خصوصی برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر در ساخت واحدهای فرآوری و بسته بندی سرمایه گذاری کنند اما هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
مهدی جعفری، کشاورز جوانی که به تازگی مدیریت باغ گردو خانوادگی را بر عهده دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر به چالش های حوزه آموزش و فناوری اشاره می کند. می گوید: اکثر کشاورزان قدیم هنوز از روش های سنتی کاشت و آبیاری آجیل استفاده می کنند که بهره وری پایینی دارد. وی می افزاید: برای یادگیری روش های جدید نیازمند دوره های آموزشی هستیم اما امکانات آموزشی کافی برای کشاورزان وجود ندارد. و ادامه می دهد: بسیاری از کشاورزان از فناوری های نوین آبیاری یا روش های افزایش بهره وری آگاهی ندارند و این باعث کاهش تولید می شود.
و می افزاید: برای جوانانی مثل من که به این کار علاقه مند هستند و می خواهند از روش های جدید استفاده کنند نیاز به حمایت و آموزش داریم. اگر بتوانیم روش های نوین کشاورزی و آبیاری را یاد بگیریم، می توانیم در مصرف آب صرفه جویی کنیم و محصولی با کیفیت بهتر تولید کنیم.
این اظهارات بیانگر بخشی از مشکلات تولیدکنندگان گردو در استان کرمان است. بحران آب و نبود زیرساخت‌های فرآوری، بسته‌بندی و برندسازی کافی، چالش‌های جدی را برای تولیدکنندگان این محصول ارزشمند ایجاد کرده است. حل این مشکلات مستلزم توجه و حمایت گسترده دولت و سرمایه گذاری بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت های لازم است تا بتوان از ظرفیت های اقتصادی آجیل کرمان به بهترین نحو بهره برداری کرد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود تولید و صادرات گردو کرمان
1- افزایش بهره وری و توسعه سیستم های نوین آبیاری: برای رفع بحران آب استفاده از روش های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره ای و بارانی ضروری است. این روش ها به کاهش مصرف آب کمک می کند و می تواند بهره وری را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. دولت می تواند با دادن یارانه و تسهیلات مالی کشاورزان را به استفاده از این روش ها تشویق کند.
2- ایجاد صندوق های حمایتی و تسهیلات مالی مناسب: دولت می تواند با ایجاد صندوق حمایتی ویژه از آجیل کاران، تسهیلات مالی کافی برای توسعه و نوسازی باغات و همچنین مقابله با بحران ها فراهم کند. اعطای وام های بلند مدت و کم بهره و همچنین ایجاد بیمه کشاورزی آجیل می تواند به امنیت مالی تولیدکنندگان کمک کرده و انگیزه سرمایه گذاری در این بخش را افزایش دهد.
3- توسعه واحدهای فرآوری و بسته بندی: احداث واحدهای فرآوری و بسته بندی گردو در استان کرمان ضمن ایجاد اشتغال می تواند ارزش افزوده بالایی برای محصول گردو ایجاد کند. تولید محصولاتی مانند روغن گردو، خمیر گردو و آجیل فرآوری شده، علاوه بر کاهش ضایعات محصول، باعث افزایش سودآوری و جذب مشتریان جدید می شود.
4- برندسازی و معرفی محصول در بازارهای جهانی: برای جذب بازارهای داخلی و خارجی به برندسازی و بسته بندی استاندارد و مدرن نیاز است. استفاده از بسته بندی های جذاب و استاندارد کیفیت آجیل کرمان را بهتر نشان می دهد و توجه مشتریان خارجی را به خود جلب می کند. برگزاری نمایشگاه های تخصصی و معرفی آجیل کرمان به عنوان یک برند ملی و بین المللی می تواند کمک زیادی به توسعه صادرات این محصول کند.
5- برگزاری دوره های آموزشی برای تولیدکنندگان خشکبار در زمینه تکنیک های نوین کشاورزی به ویژه روش های مقابله با خشکسالی و آفات می تواند به افزایش کمی و کیفی محصول کمک کند. انتقال دانش روز و استفاده از تجارب کارشناسی به ویژه در زمینه بهره وری منابع آب موجب ارتقای سطح تولید و بهره برداری می شود.
