ترس از بازار؛ سناریوهای احتمالی درگیری بین ایران و اسرائیل

مجله «آسیا تایمز» در مقاله ای تحلیلی به 9 مرحله که به گفته این مجله منجر به جنگ همه جانبه ایران و اسرائیل می شود، اشاره کرده و می نویسد: «فریدریش گلسل» اقتصاددان اتریشی گزارش خود را در این باره منتشر کرده است. 9 مرحله الگوی تشدید درگیری در سال 1997، که به طور کلی پیچیده‌ترین مطالعه در مورد اینکه چگونه منازعات می‌توانند از اختلافات سطحی به درگیری‌های مقیاس بزرگ تبدیل شوند، در نظر گرفته می‌شود.

سطح اول زمانی است که یک تعارض به راحتی حل می شود، اما زمانی که راه حل به دست نمی آید، وضعیت در هر دو طرف بحث دشوارتر می شود و ناامیدی شروع به افزایش می کند. گام بعدی به طور طبیعی زمانی رخ می دهد که طرفین متخاصم به امید کسب امتیاز در دادگاه افکار عمومی بین المللی سعی در ارائه ادعاهای خود داشته باشند.

در مرحله سوم آن مدل، دشمنان شروع به عمل می کنند. هیچ‌یک از طرفین نمی‌خواهند به دیگری امتیاز بدهند، در حالی که هرگونه احساسی مبنی بر اینکه بحث می‌تواند درگیری را کاهش دهد، به تضاد و بی‌اعتمادی متقابل تبدیل شده است.

در مرحله چهارم، طرف های متخاصم در تلاش برای ایجاد ائتلاف و جلب حمایت، به لفاظی «ما در برابر آنها» متوسل می شوند. مرحله پنجم که به عنوان “از دست دادن تصویر” توصیف می شود، مرحله ای است که در آن شهرت دیگر برای بازیگران به اندازه رسیدن به اهدافشان مهم نیست. گاهی اوقات یکی از طرفین به دلیل احساس انزوا مرتکب عملی می شود که مرتکب آن شده است.

در مرحله ششم تهدید یا ضرب الاجل صادر می شود. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش خصومت‌ها شود، زیرا طرف‌های متخاصم با تعیین جدول زمانی برای تهدید، به دنبال اعتبار می‌گردند، که به نوبه خود فشار بر هر دو طرف را افزایش می‌دهد. این وضعیت همچنین ممکن است متخاصم دیگری را وادار کند که در جایی که فرصت کمی برای عقب نشینی وجود دارد، دست به اقدام بزند. این وضعیت عبور به مرحله هفتم را تسهیل می کند، جایی که دو بازیگر مقابل شروع به رد و بدل کردن اولین ضربات محدود در پاسخ به تهدید می کنند.

در مرحله هشتم، حملات تهاجمی با تمرکز بر تلاش برای آسیب رساندن یا حتی از بین بردن توانایی حریف برای پاسخ دادن یا زیر سوال بردن مشروعیت طرف مقابل تشدید می شود. وقتی درگیری به مرحله نهم می رسد، تهدید برای یکی از طرفین وجودی شده است. در آن مرحله، تمام حس احتیاط کنار گذاشته می شود، زیرا تنها هدف، نابودی کامل دشمن است، یعنی حالت جنگ کامل.

پس از سال ها خصومت بین دو طرف، اکنون درگیری بین اسرائیل و ایران به مرحله ای رسیده است که هر دو طرف ضربات محدودی را علیه یکدیگر رد و بدل کرده اند. بدیهی است که هر دو طرف می خواهند قدرت و نفوذ خود را در منطقه نشان دهند. با این حال، اگر ایران نیاز فوری به حفاظت از نیروهای نیابتی خود احساس کند، ممکن است خطرات افزایش یابد. برای اسراییل، رهبران آن رژیم مدتهاست بر این باورند که موجودیت اسرائیل در خطر است. از نظر مراحل تشدید گلسل، به نظر می رسد هر دو به مرحله هفتم رسیده اند که در آن ضربات محدودی به یکدیگر وارد می کنند و از رویارویی مستقیم اجتناب می کنند. هر دو طرف می‌خواهند حریف خود را وادار کنند که به این فکر کند که آیا هزینه ادامه کار او پاداشی بالقوه برای او به همراه خواهد داشت یا خیر.

تحلیلگران معتقدند که هر دو طرف حداقل تا کنون از این حملات محدود برای نشان دادن بی میلی خود برای تشدید تنش ها استفاده کرده اند. با این حال، خطرات زیاد است. ایران موقعیت خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای در معرض تهدید لشکرکشی زمینی اسرائیل به لبنان احساس خواهد کرد. این در حالی است که اسرائیل بارها اعلام کرده است که برای امنیت خود می جنگد. به نظر می رسد که هیچ یک از این دو خواهان درگیری گسترده تر نیستند و متحدان آنها آنها را تشویق به درگیری گسترده تر نمی کنند. بنابراین واضح است که حداقل تاکنون نه اسرائیل و نه ایران نمی‌خواهند در مسیر پرتگاهی که در مدل 9 مرحله‌ای گلاسل متصور شده، گام‌های جسورانه بردارند.

علیرغم ترس بازار، اسرائیل بعید است به تاسیسات نفتی ایران حمله کند

اندیشکده شورای آتلانتیک در مقاله ای تحلیلی با اشاره به اینکه علیرغم ترس بازار، بعید به نظر می رسد اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران حمله کند، می نویسد: اگرچه تحلیلگران از چشم انداز حمله به تاسیسات تولید و صادرات نفت ایران شگفت زده شده اند، اما احتمال حمله به تاسیسات نفتی ایران وجود ندارد. این اتفاق در واقع بسیار کم است، زیرا این مأموریت پیچیده و خطرناک خواهد بود از کار انداختن صنعت صادرات نفت ایران

جزیره خارک نیز در نزدیکی تاسیسات هسته ای ایران قرار دارد و به همین دلیل به شدت تحت حفاظت قرار دارد. اگرچه مقامات سابق اسرائیل اصرار دارند که اسرائیل قادر به انجام چنین حمله ای است، اما خطرات مرتبط با آن احتمالاً بیشتر از منافعی است که اسرائیل می تواند از چنین حمله ای در این مرحله به دست آورد.

حمله موفقیت‌آمیز به زیرساخت‌های تولید و صادرات نفت ایران، آمریکا را خشمگین می‌کند، روابط اسرائیل با امارات متحده عربی و دیگر همسایگان عرب را به خطر می‌اندازد و چین، بزرگترین مشتری صادرات نفت و گاز ایران را خشمگین می‌کند.

با این حال، فریب اسرائیل در مورد حمله به تاسیسات نفتی ایران، منافع راهبردی برای اسرائیلی ها دارد. استقرار سامانه دفاع موشکی «THAD» آمریکا در اسرائیل از مزایای این فریب بوده است.

ایالات متحده با موفقیت استراتژی مشابهی را برای خروج از جنگ ویتنام به کار گرفت. به گفته هنری کیسینجر، او و ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، سعی کردند ویتنام شمالی و اتحاد جماهیر شوروی را به این فکر بیاندازند که ایالات متحده ممکن است دیوانه باشد و از حد خود فراتر رود. آنها از طریق بمباران های گسترده و تهدیدات هسته ای پنهان، ویتنام شمالی را مرعوب کردند و موفق شدند مسکو را مجبور کنند که هانوی را برای دادن امتیازات دیپلماتیک لازم برای پایان دادن به درگیری در مدت زمان نسبتاً کوتاهی تحت فشار قرار دهد.

این گروه از کارشناسان در پایان می نویسند: ناظران بازار باید درک کنند که با وجود این لفاظی ها، اقدام بعدی اسرائیل احتمالا خللی در تولید و صادرات نفت ایران ایجاد نخواهد کرد. اسرائیل با یک حمله سایبری در دسامبر 2023 که باعث از کار افتادن بیشتر پمپ بنزین‌ها در ایران شد و حمله مشابهی به صنعت فولاد ایران مرتبط بود. یک حمله سایبری به دنبال حمله نظامی احتمالاً پاسخ اسرائیل به بمباران موشکی ایران خواهد بود.

واضح است که اسرائیل می خواهد آمریکا و ایران باور کنند که به صنعت نفت ایران حمله خواهد کرد. با این حال، معامله‌گران، ناظران بازار و سیاست‌گذاران باید بدانند که این امر بسیار بعید است و احتمال حمله بسیار محدودتر با حداقل تأثیر کلی بسیار بیشتر است.