شهید «سید مصطفی خمینی» دوست امام راحل در تبعید و زندان/ شهادت عجیب و مرموز آیت الله در عراق

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، “سید مصطفی خمینی” (1356-1309) از مجتهدان، فقهای شیعه و فعالان انقلاب اسلامی ایران. فرزند ارشد امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از ابتدای نهضت امام علیه حکومت پهلوی به فعالیت های سیاسی پرداخت و مدتی پس از دستگیری و تبعید پدرش توسط ساواک دستگیر و به همراه پدرش به ترکیه و سپس به عراق تبعید شد. بینش سیاسی سید مصطفی خمینی از جمله حمایت او از نهضت آزادی فلسطین و همچنین رویکرد علمی انتقادی او در حوزه علوم اسلامی.یک موقعیت مهم در حوزه علمیه نجف برای او تفاوت ایجاد کرد. مصطفی خمینی آثار متعددی در فقه، اصول و تفسیر نوشته است. از آثار او می توان به تفسیر القرآن الکریم، تحریرات فی الاصول و حاشیه نویسی علی الحکمه المعتعلی اشاره کرد. وی داماد مرتضی حائری یزدی است. مصطفی خمینی در سن 47 سالگی درگذشت. قبر او در حرم امیرالمومنین علی (ع) در نجف اشرف قرار دارد.

دوست امام خمینی (ره) علیه رژیم شاه

سید مصطفی خمینی (ره) در 30 آذر 1309 در قم به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی را در آنجا به پایان رساند. تحصیل در حوزه علمیه قم را از 15 سالگی آغاز کرد. در مدت کمتر از شش سال دوره مقدماتی و سطح را به پایان رساند و در سال 1330 به تحصیل در خارج از کشور پرداخت. سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و امام خمینی از اساتید سید مصطفی در حوزه فقه و اصول بودند. در 27 سالگی به اجتهاد آمد. هنگامی که سید مصطفی خمینی به همراه پدرش به نجف اشرف تبعید شد، در حوزه علمیه نجف، با اینکه تحصیلات علمی خود را به پایان رسانده بود، در محضر اساتیدی چون سید محسن حکیم، محمدباقر زنجانی، سیدمحمود شاهرودی حضور یافت. و سید ابوالقاسم خویی.

سید مصطفی خمینی در سال 1333 در سن 24 سالگی با دختر مرتضی حائری یزدی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر به نام های مریم و حسین بود. مریم پزشک است و در سوئیس زندگی می کند. از نظر سیاسی، سید حسین نگاه دیگری به انقلابیون داشت. وی به عراق و آمریکا سفر کرد و در سال های اخیر به ایران بازگشت و در قم اقامت گزید.

سید مصطفی از ابتدای نهضت امام خمینی (ره) در سال 1342 وارد فعالیت های سیاسی شد و پس از دستگیری امام خمینی (ره) در قیام پانزده خرداد، برای آزادی ایشان و تداوم نهضت در غیاب ایشان تلاش فراوانی کرد. وی در این مرحله اعلامیه هایی تهیه و برای روحانیون ارسال کرد و دستورات و پیام های امام خمینی را که در آن زمان در زندان بود به اطلاع پیروان خود رساند.

از تبعید به ترکیه و عراق

سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی (ره) در 22 آبان 1343، در پی نطق اعتراضی تند و صریح ایشان به تصویب. لایحه کاپیتولاسیون اتفاق افتاد، تجار قم را تشویق به تعطیلی بازار کرد. سپس مأموران شهربانی قم و ساواک وی را در منزل آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی دستگیر و به زندان قزل‌قلعه تهران منتقل کردند. پس از دستگیری سید مصطفی، دادستانی ارتش در ۲۳ آبان ۱۳۴۳ دستور بازداشت موقت وی را به اتهام اقدام علیه امنیت ملی صادر کرد و ساواک در ۱۷ دی ۱۳۴۳ این حکم را به شرط تبعید سید مصطفی به ترکیه و تبعید به ترکیه لغو کرد. منتشر شد. سید مصطفی به قم بازگشت و به توصیه برخی از علمای قم تصمیم گرفت به ترکیه نرود. ساواک چند روز بعد دوباره او را دستگیر کرد و در 23 دی 1343 به ترکیه تبعید کرد.

سید مصطفی به شهر «بورسا» در ترکیه منتقل شد و امام خمینی در آنجا تبعید شد. در آن زمان امام راحل به تحریر الوسیله مشغول بود و سید مصطفی نیز با مباحث علمی با امام در مسائل مختلف فقهی به فعالیت علمی خود ادامه داد. سید مصطفی در این مدت اقدام به بازگشت به ایران کرد و درخواست خود را نیز به ساواک منتقل کرد. ساواک نیز موافقت خود را مشروط به عدم دخالت سید مصطفی در امور سیاسی، عدم ارتباط با مخالفان حکومت و انتقال محل سکونت خود و خانواده اش از قم به یکی از روستاهای خمین کرده است. خانواده خود را حفظ کنید و با بستگان خود در تماس باشید. سید مصطفی با برخی از این شروط موافقت کرد، اما در نهایت از بیم عواقب احتمالی ساواک از بازگشت به ایران جلوگیری کرد.

سید مصطفی در 22 اسفند 1344 به همراه امام خمینی به عراق منتقل شد. ابتدا در بغداد و سپس در نجف ساکن شدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، مصادف با اوج مخالفت با حکومت پهلوی در ایران و فعالیت های نهضت آزادی فلسطین بود. موضع سید مصطفی در برابر «جنبش آزادیبخش فلسطین» تأیید و پشتوانه عملی آن بود.

افشاگری علیه پهلوی در رادیو صدای روحانیت عراق

مهمترین اقدام سید مصطفی خمینی در این دوره فعال نگه داشتن نهضت امام خمینی بود. او پیام ها و اطلاعیه های امام خمینی را به ایران و سایر کشورها می فرستاد و اخبار نهضت را به اطلاع امام می رساند. خانه سید مصطفی معاوه در نجف محل رفت و آمد مردمی بود که از ایران و سایر کشورها برای دیدار با امام خمینی می آمدند.

همچنین مدیریت بیت امام خمینی در نجف اشرف، هماهنگی روحانیون با دیگر رزمندگان و راه اندازی و تقویت مجله ای به نام «15 خرداد» در عراق بر عهده وی بود. از دیگر فعالیت های او در عراق، شکایت از حکومت پهلوی بود «رادیو صدای روحانیت» و سفرهای مکرر به مکه و مدینه برای زیارت و تماس با مبارزان و مخالفان رژیم پهلوی که برای مراسم حج به عربستان می رفتند وجود داشت.

سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزه مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت و به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای سایر مبارزان ضروری می دانست. او در مورد سرنگونی حکومت پهلوی با سایر گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی هم نظر داشت. اما انگیزه های متفاوت و مستقل او مانع از همکاری او با بسیاری از این گروه ها شد. وی آشکارا مخالف همکاری با جریان های غیرمذهبی علیه نظام بود. علاوه بر این، او یکی از اولین کسانی بود که این تمرین را انجام داد “ایده حکومت اسلامی” در این زمینه تلاش کرد و رساله «اسلام و حکومت» را نوشت.

شهادت مرموز سید مصطفی خمینی (ره)

فعالیت های سید مصطفی باعث شد در 31 خرداد 1348 اقدام به قیام کند. آیت الله سید محسن حکیم علیه رژیم بعث عراق دستگیر و به بغداد برده شد و رئیس جمهور وقت عراق (حسن البکر) به او هشدار داد که اگر مردم را علیه این رژیم تحریک کند و با مخالفان رژیم عراق رابطه داشته باشد. برای ناراحتی پدرش {امام خمینی} در این زمینه باید تصمیم می گرفتند و جالب اینکه سپهبد نصیری در سال 1342 همین تهدید را انجام داد.

ترس در دولت های ایران و عراق از فعالیت های شهید حاج آقا سید مصطفی خمینی سرانجام آنها را بر آن داشت که تهدید خود را عملی کنند و تصمیمی را که گرفته بودند عملی کنند و شب یکشنبه 10 آبان 1356 مصطفی که او 47 سال داشت، او را کشتند. یک مظنون را مسموم کردند و او را کشتند. پزشکان علت مرگ را مسمومیت دانستند و برای روشن شدن موضوع پیشنهاد کالبد شکافی دادند که امام خمینی با آن مخالفت کرد. ساواک و دولت عراق علت مرگ را سکته قلبی اعلام کردند. اما گفته می شد که حکومت پهلوی و ساواک در مرگ او نقش داشته اند.

مرحوم “سید احمد خمینی” وی درباره شهادت سید مصطفی می گوید: «آنچه می توانم بگویم و شک ندارم که شهید شد، زیرا آثار زیر پوست بدن، روی سینه، روی سر، دست ها، پاها و صورتش… همینطور لکه های بزرگ حکایت از مسمومیت شدید داشتند و من شک ندارم که چگونه این اتفاق افتاده است، اما تنها چیزی که می توانم بگویم این است که چند ساعت قبل از شهادتش شرکت کرده است در مجلس فاتحه که برخی از سران رژیم پهلوی در چای و قهوه مجلس شرکت کردند.

آثار علمی شهید مصطفی خمینی (ره)

شهید مصطفی خمینی علاوه بر تدریس علوم اسلامی، دارای آثار و تألیفات فراوانی نیز می باشد، تالیفات ایشان حکایت از عظمت علم و اندیشه آن مرحوم دارد و شخصیت علمی – سیاسی ایشان را می توان در تالیفات ایشان شناخت و از این جهت اگر کسی بخواهد مرحوم سید مصطفی را از نزدیک ببیند و ابعاد علمی ایشان را بشناسد و بفهمد و با مراجعه به آثار ایشان به این هدف برسد. در این رابطه مرحوم “حاج سید احمد خمینی” برادر بزرگوار آن شهید می فرماید:

معمولاً افراد در اجتهاد علمی یا بهره وری تخصصی خود نیازمند طی مراحلی هستند که پس از آن ممکن است پایان نامه یا اجتهاد خود را در معرض بهره برداری دیگران قرار دهند که متأسفانه پس از انجام مراحل لازم و در ابتدای ارائه و بیان عقاید علمی و اجتهادش شهادت است و در عین حال کتابهایی از او باقی مانده است».

آثار شهید سید مصطفی خمینی(رحمة الله علیه) عبارتند از:

1. القصار الحکمیة (حاشیه در اسفار)

2. کتاب البی (دوره کامل مباحث استدلالی بیع در سه جلد)

3. مکاسب محرمه (در دو جلد)

4. مسئله اجاره.

5. مستند تحریر الوسیله

6. نظری بر عروه الوغتی

7. تفسیر القرآن الکریم (در چهار جلد، ناقص)

8. تحریرات فی الاصول (از اصول اول تا تعلیق

9. شرح زندگانی ائمه معصومین علیهم السلام (تا زندگانی امام حسین (علیه السلام))

10. کتاب الاصول

11. قوانین مردانه

12. کتابی در مورد ازدواج

13. حاشیه در شرح تحفه ملاصدرا.

14. حاشیه بر پیدایش و معاد ملاصدرا

15. حواشی النجات سید ابوالحسن اصفهانی

16. تطبیق هیئت جدید با هیئت نجوم اسلامی

17. حاشیه بر اخراج مستردک.

با توجه به مطالب فوق، «سید مصطفی خمینی (ره)» فرزند بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران از همان دوران کودکی همراه با پدرش در مبارزه با استبداد و استکبار در مبارزه علمی و سیاسی شرکت کرد و خسته شکست خورد. از زندانها و تبعیدهای مکرر، نحوه مبارزه وی با رژیم شاه در عراق با ابزارهای مختلف و سرانجام توسط ساواک و رژیم بعث عراق به شهادت رسید. آثار علمی ایشان نشان از بلوغ فقهی و نبوغ اسلامی ایشان دارد که می تواند الگویی برای مدیران فرهنگی کشور باشد.

روحت شاد و راهت پر.

انتهای پیام