مهدی زارع، استاد دانشگاه در یادداشتی نوشت که سه جزیره ایرانی ممکن است دارای ذخایر نفت و گاز باشند.
به گزارش خبرآنلاین، مهدی زارع استاد دانشگاه نوشت:
ابوموسی یا جزیره بوموسی ایران در خلیج فارس پوشش توده/گنبد نمکی است. یاپیرها یا گنبدهای نمکی در خلیج فارس اغلب مکان‌های اصلی برای تله‌های نفت و گاز در نظر گرفته می‌شوند. آنها ساختارهای گنبدی شکل را در لایه های رسوبی تشکیل می دهند که به طور طبیعی سیالات هیدروکربنی در حال مهاجرت را به دام می اندازند.
به دلیل حرکت رو به بالا و ماهیت نفوذناپذیر خود نمک، این توده ها به عنوان تله عمل می کنند و به طور موثر به عنوان پوشش تله نفت/گاز عمل می کنند تا از مهاجرت بیشتر نفت و گاز پس از رسیدن به تله جلوگیری کنند. این امر به ویژه در منطقه خلیج فارس به دلیل وجود لایه های ضخیم رسوبات نمک در سازندهای زمین شناسی رایج است، زیرا تحت فشار و نیروهای زمین ساختی گنبدهای نمکی دیاپیر به راحتی تشکیل می شود.
ابوموسی یکی از جزایر ایرانی در خلیج فارس و مرکز شهرستان بوموسی در استان هرمزگان در 70 کیلومتری جنوب بندرعباس و 59 کیلومتری شمال غربی شارجه است. شهرستان ابوموسی از 6 جزیره بزرگ و کوچک (بوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، فاربزور، فرورکوچک و سیری) در جنوب استان هرمزگان و در دل آب‌های خلیج فارس تشکیل شده است. و ارتباط زمینی به اکثر نقاط کشور ندارد. شهر ابوموسی یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران و مرکز آن شهر ابوموسی است. این شهر در واقع از چندین جزیره تشکیل شده است. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۶، جمعیت شهر ابوموسی بیش از ۷ هزار نفر است. شهر ابوموسی شامل 2 بخش و 2 روستا به نام‌های زیر است: بخش مرکزی تنب و سیری، بخشی از تنب – جزیره سیری. به دلیل عمق کم خلیج فارس، نفتکش ها فقط باید از این جزایر عبور کنند. بلندترین نقطه آن کوه حلوا به ارتفاع 110 متر است و شهر ابوموسی مرکز جزیره است.
جزیره ابوموسی نزدیک ورودی تنگه هرمز است. تقریباً مثلثی شکل است و 17 کیلومتر خط ساحلی آن حدود 13 کیلومتر مربع را در بر می گیرد. شکل ظاهری اولیه جزیره ابوموسی مانند سایر جزایر مجاور مربوط به حرکت نمک هرمز در دوره اول زمین شناسی است. زمین شناسی این جزیره همانند سایر جزایر شرق و جنوب شرقی خلیج فارس به شدت با سازند هرمز مرتبط است.
خلیج فارس یک حوضه آب کم عمق در حاشیه رشته کوه های زاگرس ایران است که شکل گیری فعلی خود را از اواسط دوره سوم زمین شناسی آغاز کرد. این فرورفتگی در جلو/جنوب کمربند رانش زاگرس، قسمت شمالی مرز برخورد صفحه عربی قرار دارد.
نمک ابوموسی به صورت حلقه ای شکل می گیرد و تحقیقات دکتر علی فقیه و همکارانش از گروه زمین شناسی دانشگاه شیراز نشان می دهد که تکامل ساختارهای نمکی در سه مرحله تشکیل تپه ها، گنبدها و پس گنبدها در سراسر با چرخه های رسوبی ادامه یافته است. به صورت دوره ای و متوالی
در حوضه های حاوی نمک، تکتونیک نمک می تواند تشکیل و توزیع مخازن و تله های نفت هیدروکربنی را کنترل کند. جزیره ابوموسی لایه ای از نمک است. تفاوت ولتاژ بین دو نقطه ممکن است مهمترین عامل در جریان نمک باشد.
توالی‌های آبرفتی و رسوبی گوه‌ای در اطراف ساختارهای نمکی ابوموسی را نشان می‌دهد که در اثر رسوب‌گذاری ایجاد شده‌اند. هنگامی که جرم نمک افزایش می یابد، یک گنبد نمکی به نام دیاپیر تشکیل می شود که با مشاهدات جریان نمک در سایر مناطق پوشک در سراسر جهان مطابقت دارد.
دیاپیرها (گنبدهای نمکی) خلیج فارس به دلیل ساختار زمین شناسی منحصر به فرد خود از تله های بالقوه مهم نفت و گاز طبیعی محسوب می شوند. با تشکیل سازندهای گنبدی شکل در محل تجمع هیدروکربن ها، تله های ساختاری ایجاد می شود. دیاپیرهای نمکی در حال رشد می توانند لایه های سنگی اطراف را تغییر شکل دهند و شرایط مساعدی را برای به دام انداختن نفت و گاز ایجاد کنند.
در حال حاضر هیچ تولید نفتی در جزیره ابوموسی وجود ندارد، اگرچه امیدواری وجود دارد که این امر در آینده تغییر کند. به نظر می رسد سرمایه گذاری های کلان برای اکتشاف در جزایر خلیج فارس ارزش راهبردی برای توسعه نفتی کشورمان در آینده منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز داشته باشد.
*استاد دانشگاه
