طالبان با افغان های معتاد چه می کنند؟

یک ضرب المثل افغانی می گوید: هر که سلامتی دارد، امید دارد و هر که امید دارد همه چیز دارد. اما پنج دهه جنگ و بحران در افغانستان کشته ها و معلولین بسیاری برجای گذاشت و باعث بی خانمانی، آوارگی، مهاجرت، بیکاری و فقر شد. و سختی ها تمام شد.

زخم های عمیقی که بر پیکر جامعه افغانستان وارد شده است، همه را درگیر کرده است. به ندرت می توان خانواده ای را در افغانستان یافت که در آن هیچ کس مرده یا معلول نباشد و یا کسی که تلخی آوارگی و مهاجرت را نچشیده باشد. این وضعیت بیش از 3.5 میلیون افغان را در دام اعتیاد به مواد مخدر کشانده و نه تنها سلامتی خود را از دست داده اند، بلکه امید خود را نیز از دست داده اند.

به گفته طالبان که در 15 اوت 2021 به قدرت بازگشتند، این میلیون‌ها معتاد میراث تلخ 20 سال اشغال افغانستان توسط آمریکا هستند. در این دو دهه تعداد معتادان به مواد مخدر به ویژه در میان مردان، زنان و حتی کودکان در مناطق مختلف کشور به ویژه در میان پناهجویان بازگشته از ایران و پاکستان دو برابر شد.

خاطرات تلخ گذشته

صحنه های دلخراش اعتیاد و تجمع معتادان به خاطرات گذشته تبدیل شده است، اما همچنان در خاطره ساکنان کابل باقی مانده است.

به گزارش الجزیره، عبدالله سغاتی باشنده کابل در جریان یک گردش روزانه به پل «سوخته» در غرب کابل اشاره کرد و گفت: این پل یکی از پناهگاه های اصلی معتادان بود که صدها نفر در زیر آنها تجمع کردند. در میان زباله ها و سوزن های آلوده زندگی می کرد.

پارک شهر نو، یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین پارک‌های کابل، نیز به یکی از مکان‌هایی تبدیل شده بود که معتادان در آن تجمع می‌کنند، تا جایی که مردم عادی حتی در روز روشن به سختی می‌توانستند به آنجا بروند.

امیرخان یکی از رانندگان محلی می گوید عبور از این مناطق برای عابران پیاده و حتی رانندگان خطرناک بود. معتادان اغلب برای به دست آوردن پول برای خرید مواد به سرقت و زورگیری در خیابان های اصلی شهر متوسل می شدند.

وی ادامه می دهد: معتادان متجاهر مردم را در خیابان متوقف کرده، با تهدید چاقو و به زور اموالشان را می گیرند. حتی در مواردی به زنان و دختران حمله کرده و جواهرات و موبایل آنها را سرقت کردند. با افزایش تعداد معتادان، سرقت ها نیز افزایش یافت و حتی به خانه ها نیز حمله شد. طوری که هیچکس جرات نمی کرد در خانه اش را باز بگذارد.

صحنه های رها شده قربانیان اعتیاد به مواد مخدر در خیابان های کابل برای مردم عادی شده بود. هر ماه حدود 150 نفر بر اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر و سرماخوردگی جان خود را از دست می دادند. یعنی روزی پنج نفر. گاهی دیدن اجساد کسانی که بر اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر جان باخته بودند دیگر عجیب نبود.

این تصاویر که زمانی بخشی از زندگی روزمره در کابل بود، اکنون دیگر دیده نمی شود. هرکسی که با آنها صحبت کردیم تایید کردند که این صحنه ها حذف شده اند. در طول دو هفته ای که در کابل گذراندم، حتی در زیر پل سوخته یا پل مرگ، در پارک ها یا کنار رودخانه خشک شده کابل که زمانی محل تجمع معتادان بود، اثری از آنها ندیدم.

مراکز توانبخشی

به دستور ملا هبت الله آخوندزاده، رهبر امارت اسلامی طالبان، کمیته ای برای جمع آوری معتادان متجاهر تشکیل شد که شامل وزارت های داخله، صحت عامه، کار و امور اجتماعی بود.

با وجود کمبود امکانات، حکومت طالبان تلاش های زیادی را برای درمان و بازپروری معتادان انجام داده است. ده ها مرکز در ولایات مختلف کشور ایجاد شده است که بزرگترین آنها پایگاه سابق ناتو در 20 کیلومتری کابل است. این پایگاه دو سال پیش به مرکز بازپروری هزاران معتاد تبدیل شد و دولت 75 میلیارد افغانی (حدود یک میلیارد دلار) برای تداوی و بازپروری این افراد اختصاص داده است.

با وجود کمبود امکانات، حکومت طالبان تلاش های خود را بر معالجه و بازپروری معتادان متمرکز کرده است.

در بازدید از این پایگاه سابق ناتو که اکنون مرکز بازپروری است، تابلویی به زبان فارسی نوشته شده بود: مرکز حمایت و درمان معتادان آغوس با ظرفیت 5000 تخت.

وقتی وارد این مرکز شدیم، وقت ناهار بود. در فرهنگ افغانستان دو زمان بسیار مهم وجود دارد: وقت نماز و وقت صرف غذا، به ویژه ناهار. ما شاهد صف هایی از افراد در حال توانبخشی بودیم که به طور منظم به سمت رستوران مرکز شهر حرکت می کردند.

عبدالقیوم، یکی از مسئولین پذیرش این مرکز، در مورد تعداد افرادی که در حال حاضر تحت تداوی هستند، توضیح می دهد: «ما 3000 معتاد را از سراسر کشور به ویژه از کابل، قندهار و هرات جمع آوری کرده ایم.

او توضیح می دهد که برخی از معتادان به تنهایی به اینجا آمده اند، برخی دیگر را خانواده هایشان آورده اند و تعدادی نیز توسط پلیس بازداشت و به دلیل مشکلاتی که ایجاد کرده اند به مرکز تحویل داده شده اند.

وقتی از او در مورد میانگین سنی این افراد پرسیدم، گفت: بین 14 تا 80 سال سن دارند.

با وجود منابع محدود، حکومت طالبان بیش از یک میلیارد دالر را برای درمان و بازپروری معتادان به مواد مخدر اختصاص داده است.

آموزش و توانبخشی

عبدالقیوم ما را به کارگاه های آموزشی مرکز برد. افرادی که اینجا کار می کردند آنقدر جدی بودند که اگر از آنها نپرسیدیم باور نمی کردیم که معتاد باشند.

وی گفت: هدف این است که این افراد پس از ترک مرکز با مهارت های آموخته شده، شغلی پیدا کنند و زندگی مناسبی بسازند.

در میان افرادی که با آنها صحبت کردیم، عزیز الرحمن فقیری، 65 ساله، اهل استان کاپیسا بود که به مدت 16 سال به ایران پناهنده شد و در آنجا دچار اعتیاد شد. او می گوید که پس از بازگشت به افغانستان و همزمان با روی کار آمدن طالبان برای درمان به این مرکز رفته است.

محمد وسیم، 33 ساله، معلم سابق نیز داستان مشابهی داشت. وی پس از سه ماه درمان در این مرکز بهبود یافت و اکنون به عنوان معلم قرآن در این مرکز فعالیت می کند.

وضعیت فیض الله فیاض، معلم سابق 63 ساله، تفاوت چندانی با محمد وسیم و عزیز الرحمن ندارد. در مدتی که در پاکستان پناهنده بود، به تریاک و حشیش معتاد شد. به گفته وی، پس از بازگشت به افغانستان و شنیدن خبر این مرکز از خانواده خود، داوطلبانه برای تداوی و توانبخشی به اینجا آمده است.

سهیل نورآغا و نورالله عبدالله دو نوجوان هستند که حکومت طالبان به موقع آنها را از دام اعتیاد نجات داد.

در یکی از راهروهای مرکز چهره دو نوجوان را می بینید که داستانشان جذاب بود. وقتی برای دانستن بیشتر به نزدیک شدیم، به اختصار گفتند که نصرالله 15 ساله اهل ولایت لوگر به یکی از مواد مخدر معتاد شده است، زیرا دوستانش او را به سمت اعتیاد کشانده اند. پلیس او را در یک عروسی مست پیدا کرد و به این مرکز آورد. نورالله عبدالله 19 ساله اهل ولایت غزنی نیز با شرایط مشابه به این مرکز منتقل شده است.

درمان با قرآن
در اتاق بزرگ این مرکز، ده ها نفر از افراد توانبخشی روی زمین نشسته بودند و در ردیف های منظم قرآن می خواندند. در فضایی معنوی با تکریم کامل آیات قرآن را پشت سر استاد تکرار کردند.

عبدالرشید از معلمان قرآن این مرکز به آیه ای از قرآن اشاره می کند: «وَ نَزَلْنا مِنْ الْقُرْآنَ شَفاءِ وَرَحْمَةً لِلْمُؤْمِنین» (سوره اسراء، آیه 82). او تأکید می کند که درمان با قرآن در یک جامعه مسلمان بسیار مؤثر و حیاتی است. وی به تأثیر مثبت جلسات ترتیل قرآن در این مرکز اشاره کرد و گفت: این جلسات عامل مهمی در تسریع بهبودی و ترک اعتیاد بوده است.

همه کسانی که در این مرکز ملاقات کردیم از تأثیرات مثبت درمان و توانبخشی در اینجا ابراز رضایت کردند. آنها بازگشت سلامت و امید به زندگی را تجربه کرده اند و آماده بازگشت به آغوش خانواده و زندگی در کنار جامعه هستند. همه آنها موافق بودند که “زندگی بدون مواد مخدر یک زندگی خوب و شیرین است.”

دولت طالبان با پایان کامل کشت تریاک، همانطور که توسط سازمان های بین المللی تایید شده است، اکنون در نظر دارد تا افغانستان را به مرحله “صفر اعتیاد” برساند، همانطور که به “صفر کشت” دست یافته است. در حالی که قبلاً افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده تریاک و بزرگترین کشور با تعداد زیادی معتاد شناخته می شد. شاید کوچکترین درخواست طالبان بازنگری تحریم های بین المللی و بازگرداندن منابع مالی خارجی به این کشور باشد.

نظر شما در مورد رفتار طالبان با معتادان افغان چیست؟ آیا افغانستان در این زمینه موفق بوده است؟