محسن هاشمی در یادداشتی در روزنامه شرق با عنوان «بحران خاورمیانه و دکترین آیت الله» نوشت: خطبه های نماز جمعه رهبر معظم انقلاب فصل جدیدی را در حوادث خاورمیانه گشود.
در شرایطی که صدا و سیما و رسانه های عمومی پس از ترور شهید سید حسن نصرالله بر طبل جنگ و تنش می کوبند، رهبر انقلاب به صراحت بر لزوم حفظ آرامش و پرهیز از عجله در مواجهه با اقدامات رژیم صهیونیستی تاکید کردند این شرایط ایجاب می کند که تدوین و تبیین دکترین سیاست خارجی نظام، انطباق آن با شرایط موجود را نشان دهد.
شرایط کنونی مشابه سال های اول انقلاب نیست. در اوایل انقلاب یکی از مسائل مهم کشور وجود جریانات رادیکال در کشور بود.
در سیاست خارجی جریانی بود که اولویت اول را صادرات انقلاب یعنی مواد و ارتش به دیگر کشورهای مسلمان و حتی غیرمسلمان جهان سوم می دانست.
فعالیت خودجوش شهید محمد منتظری فرزند مرحوم آیت الله منتظری با تأسیس واحد نهضت در سپاه پاسداران توسط سید مهدی هاشمی از نزدیکان وی و حتی پس از دستگیری سیدمهدی هاشمی در این منطقه ادامه یافت. . در اواسط دهه 60 این تفکر توسط طیف انقلابی رادیکال یافت شده ادامه یافت و در شرایطی که رژیم سعی در تعامل با عربستان سعودی برای یافتن راهی برای پایان دادن به جنگ و انزوای صدام داشت، این گروه اقدام به ارسال مواد منفجره کرد. جده که توسط پلیس عربستان بازداشت شدند و این مشکل بر مشکلات بی شمار سال های سخت دهه 60 افزود.
در نگاه این طیف هدف اصلی انقلاب اسلامی مبارزه با استکبار جهانی و امپریالیسم بود و طبیعی است که برای رسیدن به این هدف باید هزینه هایی از جمله لطمه زدن به دیپلماسی کشور و منافع ملی را پذیرفت.
با پایان دفاع مقدس فصل جدیدی در سیاست خارجی کشور که توسط آیت الله هاشمیرفسنجانی ایجاد شد، گشوده شد.
او دیدگاه خود را در مورد سیاست خارجی در چارچوب دکترین «ام القاری» تدوین و تبیین کرد. در دکترین ام القاری، اساس سیاست خارجی و تعامل بین المللی جمهوری اسلامی، حفاظت، تقویت و توانمندسازی ایران به عنوان ام القاری جهان اسلام، یعنی مرکز و محور جهان اسلام است. کشورهای اسلامی و هر اقدامی که به ایران آسیب بزند در راستای اهداف انقلاب نیست.
این دکترین مخالف دیدگاه جریان انقلابی رادیکال بود که می خواست با قربانی کردن ایران به اهداف انقلاب اسلامی برسد، اما آیت الله هاشمی رفسنجانی انقلاب اسلامی را ثمره و محصول ایران و هر اقدامی را که به منافع ایران خدشه وارد می کرد، می دانست. ملیت ها، زندگی و آینده او می‌دانست که بر خلاف اهداف اصلی انقلاب خواهد بود.
البته این آموزه ریشه در اندیشه اصیل اسلامی و قرآن دارد، همانطور که در سال 1369 نیروهای انقلابی تندرو قصد جنگ با اسرائیل و حتی اعزام نیرو را داشتند، امام خمینی دفاع از ایران در برابر تجاوزات عراق را در اولویت اول قرار دادند جنگنده های سوری و لبنانی را به ایران بازگرداند.
اکنون پس از گذشت نزدیک به نیم قرن از پیروزی انقلاب، یک بار دیگر دوگانگی افراط گرایی و عقلانیت در سیاست خارجی ما مطرح شده است.
شهادت سید حسن نصرالله که از چهره های شاخص گفتمان عقلانیت در مقاومت اسلامی بود و بارها امنیت و عادی سازی روابط خارجی جمهوری اسلامی را یکی از عوامل مهم حفظ اسلام عنوان کرده بود. قدرت مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی نباید ایران را به ورطه شتابزدگی یا افراط گرایی در سیاست خارجی سوق دهد. همان چیزی که رهبر انقلاب روز جمعه صراحتا آن را تکذیب کردند.
واقعیت این است که اگر در رویارویی با اسرائیل به منافع ملی ایران لطمه وارد شود یا زندگی عادی مردم مختل و ناقص باشد، مقاومت اسلامی بازنده و رژیم صهیونیستی پیروز خواهد بود، زیرا با تضعیف ایران، مقاومت مهم ترین حامی خود را از دست خواهد داد.
کسانی که امروز با نشانه و ژست انقلابی رئیس جمهور و وزارت امور خارجه را متهم به شکست و سهل انگاری در برخورد با رژیم صهیونیستی می کنند تا هدف 40 ساله اسرائیل در به دام انداختن ایران و ایجاد زمینه با ضربه زدن به رژیم صهیونیستی محقق شود. زیرساخت‌ها، دفاع و اقتصاد کشور در حال پیشرفت است، هدفی که در 40 سال گذشته با تدابیر امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب و حتی در سال‌های دفاع مقدس با وجود قدرت هسته‌ای عراق محقق نشده است. صنایع هدف بمباران اسرائیل بود، فرصت حمله به مراکز نظامی و غیرنظامی ایران فراهم شد اما در اختیار ارتش صهیونیستی قرار نگرفت.
امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز کشور به وحدت و انسجام ملی است و هر دستی که بر طبل تفرقه می کوبد و در زیر پرچم انقلابی گری مسئولان کشور را متهم به خیانت و شکست می کند از آستین موساد بیرون آمده است.
دکترین ام القرایی آیت الله هاشمیرفسنجانی الگویی عقلانی، اسلامی و انقلابی است که دولتمردان، نخبگان و کارشناسان سیاست خارجی به آن توجه دارند و می تواند ایران عزیز را در این منحنی دشوار تاریخی مانند گذشته طی کند.
