دکتر محمد حسن زاده در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص دلایل افت رتبه علمی کشور با بیان اینکه این امر دلایل متعددی دارد، اظهار داشت: به هر حال همه کشورها و مناطق جغرافیایی در تلاش برای ارتقاء در جغرافیای جهانی هستند. دانش اینطور نیست که در ایران در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها فعالیت می کنیم، بلکه دیگر کشورهای همسایه و رقیب ما متوقف شده اند و پیشرفت نمی کنند. بنابراین، صعود از رتبه یک طبیعی به نظر می رسد. اما سوال بزرگ این است که چرا این روند اگرچه ممکن است در حال پیشرفت باشد، اما رو به کاهش است.
وی با اشاره به اینکه حمایت از علم، فناوری و نوآوری می تواند مولد ثروت و اثر باشد، گفت: دومین دلیل کاهش رتبه علمی این است که حمایت ما از علم، فناوری و نوآوری منسجم نیست. ما بازیگران زیادی در این عرصه داریم که هر کدام مسیر خودشان را دنبال می کنند. اگر همه این بازیگران از یک سیاست منسجم و سازوکارهای همگرا پیروی کنند، قطعاً روز به روز در رتبه بندی و انتشار علم و تبدیل علم به ثروت و ارزش رشد خواهد داشت و جامعه ما تأثیر علم، فناوری و فناوری را تجربه خواهد کرد. نوآوری در زندگی او از خود مراقبت خواهد کرد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) خاطرنشان کرد: در سطح سیاست گذاری باید به محرک ها و پویایی های نظام علم، فناوری و نوآوری توجه کنیم و اگر آنها را در یک چرخه ندیدیم. اجزای این چرخه نه تنها می توانند همگرا شوند، بلکه واگرا شوند.
پشتوانه مادی و معنوی نظام علم و فناوری باید پایدار باشد.
وی با اشاره به اهمیت حمایت مادی و معنوی از نظام علم، فناوری و نوآوری گفت: موضوع دیگر این است که حمایت های مادی و معنوی از نظام علم، فناوری و نوآوری در کشور باید پایدار بوده و با تغییر حتی کاهش یابد. در شرایط اجتماعی و اقتصادی این کار را نمی کنند.
حسن زاده به مطالعات خود در زمینه رکود بزرگ اقتصادی در اروپا و آسیای جنوب شرقی اشاره کرد و ادامه داد: در دوران رکود بزرگ اقتصادی، کشورهای قدرتمند در علم، فناوری و نوآوری همزمان با ورود به رکود، حمایت خود را در این زمینه افزایش داده بودند. کشورهایی که هزینه های خود را برای تحقیق و توسعه و نوآوری افزایش داده بودند و کمتر تحت تأثیر رکود اقتصادی قرار گرفتند.
وی خاطرنشان کرد: این موضوع نشان می دهد که اگر وضعیت اقتصادی کشور مناسب نباشد و دچار بحران باشد نیاز به حمایت بیشتر از علم، فناوری و نوآوری دارد.
استاد علوم اطلاعات و معرفت شناسی دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: بنابراین مناسب نبودن وضعیت اقتصادی کشور توجیهی برای کم توجهی به علم، فناوری و نوآوری نیست. باید به این موضوع توجه و توجه ویژه ای داشته باشیم تا مشکلات کشور حل شود.
رئیس ایرانداک با اشاره به اهمیت توجه به توانمندسازی نیروی انسانی گفت: به توانمندسازی نیروی تحقیق و توسعه و حرفه ای شدن آن توجه کافی نداشته ایم. برای نیروی تحقیق و توسعه حرفه ای چه مشکلات و بحران هایی وجود دارد و آنها کار خود را انجام می دهند. به سرما، گرما، نوشته های فلان روزنامه و صحبت هایی که جرقه های یک گفتگو و اتفاق خاص برمی خیزد، توجهی نمی کند. چون حرفه ای است و اگر در علم، فناوری و نوآوری حرفه ای باشد، می توان انتظار رشد پایدار علم، فناوری و نوآوری را داشت.
سیستم پایش علم و فناوری در کشور ما پاسخگو نیست
حسن زاده با بیان اینکه سیستم پایش علم، فناوری و نوآوری در کشور ما ناقص و پاسخگو نیست، گفت: نمی توانیم به سرعت پیش بینی کنیم که در علم، فناوری و نوآوری در دنیا چه می گذرد و گرایش ها و ابرگرایش ها چه می گویند تا بتوانیم. سیاست ها و برنامه ها را تنظیم کنید. بیایید به آن سمت برویم.
وی افزود: به همین دلیل صدای اعتراض خود را تنها زمانی که روند رو به کاهش است بلند می کنیم و زمانی که در حال رشد هستیم سکوت می کنیم تا دوباره روند نزولی را تجربه کنیم. یعنی رفتار کاملاً غریزی داریم و این رفتار برای آینده علم، فناوری و نوآوری مشکل ایجاد می کند.
رئیس ایرانداک با اشاره به مدارک اولیه موجود گفت: مدارک اولیه بسیار مهمی داریم. نقشه علمی کامل کشور، سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، برنامه های توسعه و… وجود دارد. اما ما یک سیستم تحلیل داده های علم، فناوری و نوآوری دقیق و پاسخگو در کشور ایجاد نکرده ایم و اگر ایجاد کرده ایم به اندازه کافی پاسخگو نیست.
وی افزود: حتی اگر به فرض پاسخ دهد، سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا با آن همخوانی ندارد و آن داده ها را غیرضروری می داند و کار خود را انجام می دهد. این عدم هماهنگی مشکلاتی را ایجاد می کند.
