به گزارش رکنا، فیلم « مست از عشق ساخته حسن فتحی یکشنبه 4 شهریور با حضور حسن فتحی (نویسنده و کارگردان)، فرهاد تحدی (فیلمنامه نویس)، رضا صائمی (منتقد سینما) و کورش جاهد (کارشناس اجرایی) در شصت و بیست و ششمین نشست باشگاه فیلم تهران. در فرهنگسرای ارسباران نمایش داده شد و سپس بررسی شد.
در ابتدای این نشست کورش جاهد به بیان نکاتی در خصوص این فیلم پرداخت و اظهار داشت: یکی از نکاتی که در مورد فیلم مست عشقی وجود دارد، شاکیانی است که علیه شخصیت هایی مانند. مولانا آنها وجود دارند و معتقدند که بیشترین دانش را دارند و شاید خواسته های سینما را به خوبی نمی شناسند. ممکن است یک نویسنده یا مورخ برجسته باشد، اما همگام سازی وقایع تاریخی با درام و سینما تخصص دیگری است. خیلی وقت ها معروف ترین فیلم های تاریخ سینما خیلی ها را راضی نمی کند، چون اعتراض می کنند که چرا برخی اتفاقات کمرنگ شده و برخی اتفاقات در فیلم پررنگ شده است. به هر حال سینما در حوزه سرگرمی است و شرایط خاص خودش را دارد. همه فیلم های تاریخی باید با امروز رابطه برقرار کنند و این در دیالوگ های «مست عشق» به وضوح مشهود است.
صائمی: خوانش های مختلف از شخصیت مولانا کار فیلمساز را سخت می کند
رضا صائمی منتقد سینما به سختی نزدیک شدن به شخصیتی چون مولانا اشاره کرد و گفت: در مقایسه با دیگر شاعران ما، خوانش های متنوع تری از مولانا وجود دارد و سختی اش این است که اگرچه قهرمان فیلم «مست عشق» “این تخیلی نیست. و او کسی است که واقعی است و زندگی کرده است، اما شخصیت او به شدت پیچیده است و هر فیلمسازی که به او نزدیک شود ممکن است نتواند به دینش عمل کند. حتی قرائتی که عموم مردم می کنند بسیار متنوع است و خود فیلم نمونه ای از آن شعر مولانا است که می گوید «هرکس به گمان خود دوست من است / اسرار من در من نجس است».
وی افزود: شخصیت مولانا لایه های زیادی دارد که هر چقدر برای کشف آن تلاش کنید، دیگر اجزای شخصیت او بی توجه می ماند. یکی دیگر از کارهای سخت آقای فتحی در «مست عشق» این است که ذهنیت ها و تصورات مختلفی نسبت به مولانا و شمس وجود دارد و هنگام تماشای فیلم، آن را با تخیلات خود و بر اساس نزدیکی یا دوری از آن مقایسه می کنند. ایده تصمیم بگیرید که آیا فیلم را دوست دارید یا نه.
صائمی در پایان سخنان خود گفت: یکی از ویژگی های خوب فیلم این است که وقتی مخاطب سینما را ترک می کند، ممکن است بخواهد کتابی درباره مولانا و شمس بخواند و با زندگی و اندیشه های عرفانی آنها بیشتر آشنا شود. این افکار می توانند در التیام دردها و رنج های کنونی ما مفید باشند.
توحیدی: کتاب «ملت عشق» منبع اصلی ما برای نگارش فیلمنامه نبود
در ادامه یکی از حاضران سوالی را در مورد استفاده از منابع پرمخاطب مانند «ملت عشق» به جای منابع اصلی تر مانند «گام به گام تا خدا یابی» مطرح کرد که فرهاد توحیدی نویسنده فیلمنامه «مست» به آن اشاره کرد. در مورد عشق، او پاسخ داد: “ملت عشق” منبع اصلی ماست. او این کار را نکرد و خودش به منابع دست اولی درباره زندگی مولانا تکیه می کند. ما سه منبع اصلی برای نگارش فیلمنامه داشتیم و ملاک ما این بود که نزدیک ترین منابع مربوط به زمان مولانا باشد.
وی با اشاره به منابع اصلی گفت: «عهدنامه سپه سالار»، «مناقب العارفین» و «مثنوی ولدنامه» سه منبعی بودند که فیلمنامه را بر روی آنها نوشتیم. البته از کتاب های دیگری هم استفاده کرده ایم از جمله کتاب دکتر زرین کوب و کتاب «زندگی مولانا» استاد بدیع الزمان فروزانفر.
توحیدی با بیان اینکه در ساخت فیلمی درباره شخصیت های تاریخی دو راه داریم، اظهار کرد: یک گزینه نمایش زندگی شخصیت از ابتدا تا انتها و دوم نمایش بخشی از زندگی است و این را برای این کار انتخاب کردیم. ماست عشق. مهم ترین دوران زندگی مولانا را ساختیم و به نمایش گذاشتیم.
وی ادامه داد: فیلم لایه های مختلف، سه تایم لاین و سه داستان دارد و سه نفر در سه موقعیت متفاوت داریم. ما سعی می کنیم این دوره از زندگی را به تصویر بکشیم و سطوح مختلف مخاطبانمان را راضی نگه داریم و آنها را تشویق کنیم که بیشتر درباره شمس و مولانا فکر کنند.
فتحی: عشق عرفانی انسان را با هستی پیوند می دهد
در ادامه مطلب حسن فتحی کارگردان فیلم «مست عشق» با ابراز خرسندی در نشست نقد و بررسی این فیلم گفت: اگر فیلم را دوست داشتید حاصل کار گروه منسجمی است که آقای توحیدی به عنوان فیلمنامه نویس حضور دارند. مرحوم مرتضی پورصمدی به عنوان مدیر فیلمبرداری، بازیگران ایرانی و ترک و همه عوامل بوده است.
فتحی در پاسخ به سوال یکی از بینندگان درباره نگاه فیلم به عشق گفت: بسته به اینکه یک فرد چند سال دارد تعریفش از عشق تغییر می کند و عمیق تر و گسترده تر می شود. عشق 12 ساله با عشق 18 ساله و عشق 30 ساله فرق داره. عشق 40 ساله عشق عجیبی است و مولانا نیز در 40 سالگی به شمس مبتلا شد. عشقی که در «شب دهم» به آن اشاره کردم، با عشق در «مدار صفر درجه»، «میوه ممنوعه» و «شهرزاد» یکی نیست. عشق عاشقانه ویژگی های خاص خود را دارد، عشق به خانواده، عشق به وطن، عشق به آزادی، عشق به عدالت و … تا رسیدن به نوعی از عشق که در آثار عرفای شرقی به چشم می خورد; عشقی که ما را با کائنات پیوند می دهد.
وی ادامه داد: همانطور که شاعران و فیلسوفان مطرح می کنند، در صمیمانه ترین عاشقانه هایی که در تاریخ ادبیات فارسی و غرب داریم، با وجود تمام صفا و یکدستی که می بینیم، بین عاشق و معشوق فاصله وجود دارد. دلیلش ناقص بودن انسان هاست. هر کدام از ما در جستجوی گمشده وجودی خود نیمه بسته ایم و عرفان ما را به جستجوی این وجود گمشده در درون خود دعوت می کند.
فتحی تصریح کرد: اگر این چیزی را که در وجود خود از دست داده اید کشف کنید و حول این کشف به نوعی آرامش، آرامش و صداقت با خود برسید، می توانید شهروند بهتری برای دنیا باشید. آنگاه میتوانیم میل به صلح عمیق با دیگران را پیدا کنیم و در این چارچوب، عشق برای ما معنا پیدا میکند. عشقی که ما را با کائنات پیوند می دهد و در همین ارتباط کیهانی است که تمام خلأهای وجود ما و تمام حرف هایی که هر دل باید بگوید، مخاطبی برای شنیدن پیدا می کند.
ما یک شکاف فرهنگی بین نسل جوان و میراث فرهنگی خود داریم.
فتحی درباره هدف فیلم «مست عشق» به مخاطب عام گفت: من و آقای توحیدی 14 بار فیلمنامه را بازنویسی کردیم، شاید به این دلیل که قرار نبود فروش ضعیفی داشته باشیم و چیزی بسازیم که در حد حرف باشد. میدانستیم که مسئولیت بزرگی است و در طول دو سالی که روی فیلمنامه کار میکردیم، برایمان مهم بود که کدام قشر از جامعه مخاطب ما هستند. آیا امروز می خواهیم برای علمای مولوی فیلم بسازیم یا برای جوانان و مردم کوچه و بازار؟ در نهایت گروه دوم را به عنوان مخاطب انتخاب کردیم.
وی افزود: البته بسیاری از اندیشمندان مانند استاد کزازی، استاد موحد، دکتر رضوانی و …. آنها فیلم را در یک اکران خصوصی دیدند و نظرات ارزشمندشان باعث دلگرمی ما شد، اما متوسط جامعه برای ما خیلی مهم بود. نه به این هدف که فیلم را ببینیم و بگوییم مولوی و شمس را می شناسند، امید ما این بود که مخاطبان در کتاب ها و مقالات به دنبال آن ها بروند. خوشبختانه تا حد زیادی به این هدف رسیدیم و بخش زیادی از مخاطبان ما از نسل جوان بودند. ما به دلایل بی شماری بین نسل جوان و میراث فرهنگی خود شکاف فرهنگی داریم. ایجاد این پیوند بسیار مهم است.
نخواستیم زندگینامه مولانا بسازیم.
فتحی درباره تجربه همکاری مشترک ایران و ترکیه در ساخت «مست عشق» گفت: این فیلم حدود دو ماه دیگر در سینماهای ترکیه اکران می شود و در آن زمان می توانیم ارزیابی کنیم که مردم ترکیه چه بازخوردهایی دارند. دریافت خواهد کرد. دادن
وی افزود: این فیلم با سرمایه مشترک ایران و ترکیه ساخته شد و علیرغم نظر طرف ترکیه ای اصرار داشتیم که دو بازیگر اصلی شمس و مولانا باید ایرانی باشند. در این مورد ما تسلیم جنبه صنعتی سینما نشدیم و اگر بازیگر مولانا ترک انتخاب می شد، فروش در سینماهای ترکیه بسیار افزایش می یافت. البته ما برای این اصرار دلیل داشتیم: شمس متولد آذربایجان ایران و مولانا در خراسان ایران به دنیا آمدند.
فتحی در پایان گفت: نمی خواستیم از مولانا زندگی نامه بسازیم، هدف این بود که برخورد عجیب شمس و مولانا را در ظرفیت اندک یک فیلم نشان دهیم. اتفاقاتی که در این جلسه می افتد از نظر روانی بسیار مهم است. یکی از مشکلات انسان امروزی مقایسه است. ما مثل ماشینی هستیم که مدام نگاه می کند که چه کسی جلو و چه کسی عقب است. این منشأ بسیاری از جنگ ها و کشتارهای امروزی در جهان است. در تقابل شمس و مولانا می بینیم که چگونه شمس به مولانا بینشی را توصیه می کند که بشریت امروز می تواند از آن استفاده کند. به مولانا می گوید مسابقه را رها کن و از اینکه 500 نفر منبر هستند و جایگاهشان چیست، خوشحال نیست. امروزه بسیاری از ما برده پول و موقعیت اجتماعی شده ایم.