سهام پرسپولیس و استقلال چقدر سقوط کرد؟

دوم شهریور 1401 نماد استقلال با 405 تومان افتتاح شد. یک هفته بعد نماد پرسپولیس با قیمت 345 تومان وارد بورس شد اما این بازگشایی آغازی بر فاجعه تلخ 10 درصد سهامداران این دو باشگاه پرطرفدار بود.
قیمت سهم پرسپولیس پس از 175 روز معاملاتی به 238 تومان کاهش یافت و در بیشتر این روزها به دنبال داشت. قیمت تجهیزات سرمایه آبی نیز پس از 135 روز عرضه به 180 تومان کاهش یافت.

در حال حاضر ارزش بازار پرسپولیس به 2.551 میلیارد تومان و ارزش بازار استقلال به 1.980 میلیارد تومان کاهش یافته است، در حالی که ارزش گذاری اولیه دو تیم به این قیمت بوده است: پرسپولیس 3.210 میلیارد تومان و استقلال 2.780 میلیارد تومان. واقعیت این است که قیمت های اولیه باشگاه گران و بالاتر از ارزش واقعی بود.

چرا ارزش سهام پرسپولیس و استقلال نسبت به نتایج و قهرمانی بی تفاوت است؟

قهرمانی در لیگ برتر و جام حذفی نه تنها برای دو باشگاه سودآور است، بلکه ضرر هم دارد. چون سازمان لیگ هیچ پاداشی برای قهرمانی نمی دهد. از طرفی طبق متن قرارداد، باشگاه ها باید به بازیکنان برای کسب جام پاداش بدهند. به عنوان مثال در دوره اخیر باشگاه پرسپولیس 10 درصد از کل مبلغ قرارداد را به عنوان پاداش قهرمانی در لیگ برتر و 5 درصد را برای قهرمانی در جام حذفی پرداخت کرده است. بنابراین قهرمانی در مسابقات نه تنها تاثیر مثبتی بر صورت های مالی باشگاه ها ندارد، بلکه هزینه های جاری را نیز افزایش می دهد.

آیا کیفیت بازیکنان تاثیری در ارزش سهام پرسپولیس و استقلال دارد؟

متاسفانه طبق استانداردهای حسابداری ایران، منابع انسانی جزو دارایی های شرکت ها محسوب نمی شود. بنابراین خرید و فروش بازیکنان هیچ گونه اثر سود یا زیان بر موجودی ندارد. پاداش حضور در مسابقات قهرمانی آسیا به دلیل تحریم ها در حساب باشگاه منظور نمی شود و قابل استفاده نیست. یعنی حتی باشگاه هم نمی تواند این مبالغ را برای پرداخت بدهی با بازیکنان خارجی خرج کند. در ایران برخلاف لیگ های حرفه ای دنیا، درآمد حاصل از پخش تلویزیونی و حق تبلیغات صفر است که تاثیری بر صورت های مالی ندارد. نکته قابل توجه بی تفاوتی جدول تجاری قبل از قهرمانی لیگ و نتایج مسابقات است. در حالی که در دنیا نتایج تیم ها و برد و باخت آنها بر قیمت سهام آنها تأثیر می گذارد، در ایران به دلیل باخت دو باشگاه، نتایج هیچ تأثیری بر قیمت هیئت مدیره آنها نداشت.

زاغی ها چند سهم فروختند؟

نمادهای این دو باشگاه در تاریخ 18 اسفند ماه سال 1400 روی تابلوی نارنجی بازار پایه قرار گرفت که به گفته کارشناسان با توجه به وضعیت صورت های مالی استقلال و پرسپولیس باید روی تابلو قرمز بازار پایه قرار می گرفت اما به دلیل نگرانی از واکنش هواداران استقلال در تابلوی نارنجی رنگ درج شد. بر اساس اطلاعیه پذیره نویسی، حداکثر سهم تخصیصی به هر تیک تیک سهام در نماد استقلال 1030 سهم با قیمت 291 تومان است در حالی که سهام پرسپولیس گرانتر از سهام استقلال است و قیمت هر برگ سهم 338 تومان است. حداکثر خرید هر کد بورسی 885 سهم بود و هر کد بورسی می توانست 300 هزار تومان از سهام هر باشگاه را خریداری کند.

در حالی که انتظار می رفت هواداران دو آتیشه در همان دقایق ابتدایی سهام این دو تیم را خریداری کنند، تکمیل این اشتراک 10 روز کاری به طول انجامید. به گفته میشم فدایی، مدیرعامل وقت فرابور، حدود 320 هزار نفر سهام باشگاه پرسپولیس و 286 هزار نفر سهام باشگاه استقلال را خریدند.

در باشگاه استقلال اشخاص حقوقی 280 میلیارد تومان معادل 78 درصد سهام و سهامداران حقیقی 79 میلیارد تومان معادل 22 درصد افزایش سرمایه خریدند. در باشگاه پرسپولیس اشخاص حقوقی 261 میلیارد تومان معادل 74 درصد و اشخاص حقیقی 89 میلیارد تومان معادل 25 درصد افزایش سرمایه خریدند.

پول عرضه اولیه کجا خرج شد؟

حسین قربان زاده، رئیس سازمان خصوصی سازی درباره مقصد منابع حاصل از فروش سهام دو باشگاه در فرابورس به الراده گفت: طبق پیشنهاد ما کمیته هزینه کرد دو باشگاه تشکیل شد تا با هماهنگی این کمیته منابع را هزینه کنند. جلسات این کمیته تقریبا هر دو هفته یکبار تشکیل می شد و باشگاه پرسپولیس به تعهدات خود عمل می کرد. در حال حاضر 280 میلیارد تومان از این منابع را در بانک شهر واریز کرده است اما باشگاه استقلال بدون اطلاع کمیته هزینه این منابع را در قالب قراردادها و به ویژه هزینه کرد و در واقع به جای سرمایه گذاری یا استفاده از سود خود، اصل منابع را خرج کرد و گزارش کذب به کمیته هزینه کرد.
به گفته قربان زاده، از آنجایی که این دو باشگاه ماهیت شرکتی دارند، نمی توان دست مدیرعامل را برای خرج جلوتر بست. متأسفانه مدیران و اعضای هیأت مدیره با سوء مدیریت و تخلف و یا غفلت از نظارت مرتکب این اشتباهات شدند. مدیرعامل بعدی استقلال در اولین جلسه هیات مدیره که انتخاب شد، نه تنها با تایید حقوق و چک های قدیمی خود که یک بار پاس شده بود کمکی به باشگاه نکرد، بلکه آخرین منابع باقی مانده باشگاه یعنی 123 میلیارد تومان را نیز به بهانه جلوگیری از حذف یک فقره بدهی و بدهی آقای آسیایی، از بورس دریافت کرد. علاوه بر این، درآمد جدیدی ایجاد نکرد و حتی نتوانست از مطمئن ترین منبع درآمد یک باشگاه یعنی تبلیغات پیراهن یک ریالی کسب درآمد کند و حتی حالا که چند ماه از کنار رفتن این دو مدیرعامل سابق می گذرد، درآمد تبلیغاتی یک فصل باشگاه استقلال احیا نشده است.

اقدامات بدون مشتری!

در سال های اخیر در محافل خبری از دو اپراتور بزرگ تلفن همراه کشور یعنی ایرانسل و دو اپراتور بزرگ تلفن همراه دیگر در محافل خبری به عنوان مشتریان خرید سرخابی ها نام برده می شود اما این دو هلدینگ بزرگ هیچگاه پیش قدم نشده اند. قرار بود در روزهای پایانی سال 1401 عرضه بلوکی 51 درصد از سهام استقلال و پرسپولیس در فرابورس انجام شود. بر این اساس سهام 51 درصدی پرسپولیس 2 میلیارد و 738 میلیون تومان و 51 درصدی باشگاه استقلال نیز 2 میلیارد و 386 میلیون تومان قیمت گذاری شد. اما در تاریخ 15 اسفندماه که یک روز مانده به راه اندازی بلوک است، حسین قربان زاده، رئیس سازمان خصوصی سازی در توئیتی کوتاه اعلام کرد: سرخابی ها تا قبل از موعد مقرر خریدار نداشتند، تکمیل با امکان تغییر شرایط و قیمت در کمیته تخصیص مطرح می شود. در حالی که سازمان خصوصی سازی تلاش کرد جلوی فروش این دو باشگاه را بگیرد، خرده فروشی آنها با شکست مواجه شد و در روزهای پایانی پذیره نویسی، شرکت های دولتی و خصولتی مجبور به خرید سهام این باشگاه شدند. در شرایط فعلی هیچکس نمی داند آینده باشگاه محبوب پایتخت چگونه خواهد بود. باشگاه هایی که نه سهامداران بورس رغبتی به خرید سهام آنها دارند و نه وزارت ورزش و دولت متولی آنها هستند. سرخابی ها را به معنای واقعی کلمه از اینجا بیرون کرده و آنجا رها کرده اند.

چه باشگاه های اروپایی به صورت عمومی عرضه شده اند؟

اگر باشگاه‌هایی را که در بین لیگ‌های معتبر اروپایی عرضه شده‌اند را جستجو کنید، به 17 باشگاهی می‌رسید که در پایان سال مالی 2022 در بورس حضور داشتند، یعنی در بین تمام تیم‌های اروپایی حاضر در لیگ‌های داخلی، این 17 تیم بخش زیادی از دارایی خود را از طریق سهام و بورس واگذار کرده‌اند. منچستریونایتد، یوونتوس، آژاکس، بروسیا دورتموند، بنفیکا، لاتزیو، لیون، بشیکتاش، فنرباغچه، گالاتاسرای، ترابزون، براگا، سلتیک، پورتو، آس رم، اف سی بروژ و اسپورتینگ لیسبون. نکته خنده دار این است که لیگ برتر جزیره به عنوان معتبرترین لیگ فوتبال اروپا، تنها منچستریونایتد را در لیست باشگاه های کیسه ای دارد و سوپرلیگ ترکیه با 4 باشگاه، فعال ترین لیگ اروپایی در کیف است.

سهم موفقیت باشگاه های اروپایی در ارزش سهام

برخلاف استقلال و پرسپولیس، قهرمانی در لیگ برتر و جام حذفی نه تنها باعث افزایش قیمت سهام و درآمد ثانویه می شود، بلکه هزینه های جاری باشگاه را نیز افزایش می دهد (مانند دستمزد بازیکنان و گزینه هایی که در صورت قهرمانی فعال می شوند)، قهرمانی برای باشگاه های فهرست شده در اروپا به معنای رشد سهام باشگاه و افزایش ارزش برند است. اما نوسانات بورس 17 باشگاه اروپایی در بورس تنها به قهرمانی و ورود و خروج بازیکنان، تغییر مربی و … خلاصه نمی شود. آنها همچنین می توانند بر قیمت سهام باشگاه تأثیر بگذارند. نمونه های زیر بخشی از اتفاقاتی است که ارزش سهام باشگاه های معتبر اروپایی را تحت تاثیر قرار داده است.