تشدید تشنگی خراسان رضوی تامین آب مهمترین دغدغه کشاورزان است

بازار؛ گروه استان ها: به گفته مسئولان خراسان رضوی، سال پربارش گذشته نسبت به 50 سال گذشته خشک ترین سال از نظر بارندگی بوده است.

در حال حاضر بیش از 95 درصد استان خراسان رضوی درگیر خشکسالی است و حجم ذخیره سدهای این استان همچنان رو به کاهش است و خشکسالی شدید استان موجب کاهش منابع آب شرب در 36 شهر و 650 روستای این استان شده است.

باغ های تشنه

در حال حاضر بسیاری از شهروندان ساکن در شهرهای استان خراسان رضوی با مشکل کم آبی دست و پنجه نرم می کنند و اغلب با قطعی آب در اواخر شب مواجه هستند و خاموشی پمپ های آب در بسیاری از شهرهای این استان که اقتصادشان بر پایه کشاورزی است، بر عطش باغات افزوده و بر رنج و نگرانی باغداران دامن زده است.

شواهد حاکی از آن است که بسیاری از باغ هایی که از چاه ها یا قنات ها سهمیه آب داشتند، با کم آبی مواجه بوده اند و در نتیجه با تنش آبی مواجه شده اند.

حسین کریمی مالک یکی از باغات میوه در جاده آسیایی به خبرنگار بازار گفت: بسته شدن چاه های موتوری میزان آبیاری را تحت تاثیر قرار داده است و به دلیل گرمی هوا و کمبود آب قادر به تامین آب مورد نیاز درختان نیستیم.

وی با بیان اینکه مقداری آب مورد نیاز باید به صورت رایگان از طریق مخزن تامین شود، به ما می گوید: قیمت مخزن 5 هزار لیتری تا سال گذشته تنها 250 هزار تومان بود، اما در ابتدای امسال 400 هزار تومان و هفته گذشته 500 هزار تومان بود!

وی با بیان اینکه بسیاری از باغات روستاها با خرید آب از کشاورزان اقدام به تامین آب مورد نیاز خود کرده اند، افزود: تا سال گذشته قیمت توزیع آب به ازای هر 10 روز به مدت 10 دقیقه حدود 60 میلیون تومان بود اما اکنون قیمت خرید توزیع آب برای چاه های موتوری به بیش از 200 میلیون تومان رسیده است.

اعتراض کشاورزان

به گزارش خبرنگار بازار، خاموشی های مکرر مرتبط با قطع آب چاه های موتور مزارع باعث شده بسیاری از باغداران با مشکلات جدی و تنش آبی در باغات خود مواجه شوند.

در همین راستا کشاورزان شهرستان مه ولات معروف به قطب تولید پسته در خراسان رضوی خواستار توجه مسئولان ذی صلاح استان برای رفع مشکلات خود با هدف افزایش تولید شدند.

به گفته آنها قطع مداوم برق چاه های کشاورزی بر عملکرد کاری و تولید آنها تاثیر منفی گذاشته است و از آنجایی که برق حداقل سه روز در هفته و هر بار حدود 6 ساعت در باغات و زمین های کشاورزی شهرشان قطع می شود، این موضوع تولید و ریزش برداشت را رقم زده است.

از آنجایی که جمعیت قابل توجهی از کشاورزان مه ولات در حاشیه مزارع کشاورزی و حتی در داخل باغات زندگی می کنند، قطع برق زندگی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

متأسفانه کمبود آب دامنگیر بسیاری از شهرها و شهرها مانند کلات، بجستان، تربت حیدریه، فریمان، طرقبه شاندیز، خواف و گناباد شده است.

به گفته مسئولان، خشکسالی های دو دهه اخیر و کمبود آب برای کشاورزی تاثیرات منفی بر کشاورزی، دامداری، محیط زیست و منابع طبیعی منطقه گذاشته است.

مشکلات ذخیره آب

قطعی آب در بسیاری از شهرهای استان باعث شده تا شهروندان برای ذخیره آب، آبنما یا آب انبارهای پلاستیکی خریداری کنند، از این رو افزایش قیمت آب انبارها به فاجعه دیگری برای شهروندان تبدیل شده است.

در همین رابطه یکی از اهالی شاندیز با بیان اینکه آب آشامیدنی مردم این منطقه معمولا از ساعت 20 تا 6 صبح قطع می شود، به بازار می گوید: بسیاری از مردم به ویژه ساکنان آپارتمان با توصیه مدیران آب و فاضلاب مجبور به خرید تانکر آب و نصب آن بر روی پشت بام منازل خود می شوند.

به ما می گوید: خرید آب انبار برای همه طبقات به خصوص برای روستاییان امکان پذیر نیست.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی: برق نداشتن و خاموش شدن موتور پمپ آب، کاهش 20 تا 30 درصدی تولید محصول را به دنبال دارد.

این شهروند می گوید در حال حاضر یک دستگاه تانکر با ظرفیت 2000 لیتر به قیمت 6 میلیون تومان رسیده است که با احتساب خرید و نصب پمپ آب 2 میلیون تومانی باید حدود 10 میلیون تومان برای ذخیره آب هزینه شود.

وی با بیان اینکه باغداران در این زمینه با قیمت های عجیب تری مواجه هستند، اظهار کرد: قیمت تانکر آب 10 هزار لیتری به 30 میلیون تومان رسیده است!

افت محصول

معاون افزایش تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی معتقد است کمبود برق و خاموش شدن موتور پمپ آب باعث کاهش 20 تا 30 درصدی تولید محصول می شود.

غلامحسین ساربان به بازار گفت: بخش کشاورزی این استان 40 سال است که مشتری صنعت برق بوده و ادامه قطعی برق در محصولاتی مانند پنبه، گوجه فرنگی و سیب زمینی باعث کاهش عملکرد و در محصولات باغی مانند انار و سیب باعث کاهش کیفیت و در میوه و انگور باعث سوختگی آن می شود.

وی بابیان اینکه قطعی برق در بخش کشاورزی و خاموشی چاه های کشاورزی خراسان رضوی موجب افت 20 درصدی محصولات کشاورزی و باغی می شود، تصریح کرد: در حالی که بخش کشاورزی استان قرارداد خرید 716 مگاوات برق دارد، در واقع 580 مگاوات برق مصرف می کند.

ساربان تصریح کرد: قطع برق چاه های کشاورزی استان را به هیچ وجه به نفع کشاورزان جزء بخش های آسیب دیده و پرتلاش نمی دانیم و روال موجود قطع برق آسیب جدی به این حوزه وارد می کند.

به هزار راه نرفته است

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز در این خصوص اظهار داشت: میزان بارندگی در سال هیدرولوژیکی جاری یعنی از مهر 1401 تاکنون 99.2 میلی متر و در مدت مشابه سال آبی گذشته 145.5 میلی متر بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی: در این شرایط خشک، عواملی مانند چاه‌های غیرمجاز و یا رشد باغ‌های ویلا بر علت و دامن زدن به تنش آبی می‌افزایند.

علیرضا طاهری با بیان اینکه امسال بیش از 600 روستای استان از طریق کامیون های تانکر آبرسانی می شود، اذعان دارد: از این نظر میانگین بارندگی در دوره آماری بلندمدت در مشهد 211 میلی متر بوده و در سال هیدرولوژیکی جاری در این کلانشهر با کاهش 67 درصدی بارندگی مواجه هستیم.

وی می گوید: در این شرایط خشکسالی عواملی مانند چاه های غیرمجاز یا رشد غیرمجاز باغ ویلایی بر علت و دامن زدن به این تنش آبی می افزاید.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با اشاره به اینکه انشعاب غیرمجاز باغ ویلا و ساخت و ساز غیرمجاز بیشترین شیوع را دارد، تصریح می کند: در این راستا باید از رشد قارچ باغ ویلاهای غیرمجاز در اطراف شهرها جلوگیری شود.

طاهری تاکید می کند: موضوع بستن چاه های غیرمجاز، کنترل برداشت چاه های مجاز، رفع اشغال بستر رودخانه و جلوگیری از نصب پمپ ها و استخرهای غیرمجاز باید به صورت مستمر پیگیری شود.

بستن چاه های غیرمجاز

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی چاه های غیرمجاز را یکی از مشکلات جدی در این شرایط می داند و می گوید: 10.59 حلقه چاه کشاورزی مجاز و 6164 حلقه چاه کشاورزی غیرمجاز در استان خراسان رضوی وجود دارد.

طاهری می افزاید: با توجه به شرایط خشک استان، انشعابات و چاه های غیرمجاز تهدیدی برای سطح آب های زیرزمینی هستند، بنابراین شناسایی و انسداد آنها از اولویت های این شرکت است.

وی با تاکید بر اینکه امسال بیش از 600 شهر با کامیون های تانکر آبرسانی می شود اذعان دارد: با توجه به شرایط خشکسالی در استان، انشعاب ها و چاه های غیرمجاز تهدیدی برای سطح آب های زیرزمینی هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان تصریح می‌کند: از سال 1386 در اجرای طرح متعادل‌سازی، مقرر شد چاه‌ها به کنتور هوشمند مجهز شوند تا با کالیبره کردن میزان مصرف آب و برق از طریق کنتور برق، میزان برداشت آب مشخص شود و تاکنون 10 هزار حلقه چاه کشاورزی، تمام چاه‌های مصرفی کشاورزی استان به کنتور هوشمند مجهز شده است.

طاهری خاطرنشان می کند: طرح تعادل بخشی منابع آب از سال 92 سفارش داده شد و تا پایان سال 1400 تعداد 14 هزار و 962 حلقه چاه غیرمجاز مسدود شد که حجم این انسداد 329 میلیون مترمکعب بوده است.

اعتراف: پارسال هزار و 372 حلقه چاه غیرمجاز مسدود شد که 25 میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی کرد و امسال 200 حلقه چاه غیرمجاز در استان مسدود شد که به معنای صرفه جویی چهار میلیون مترمکعبی در مصرف آب بود.

ناامنی غذایی

بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، خشکسالی بزرگترین عامل از بین رفتن مواد غذایی در کشورهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته است.

این گزارش می نویسد که خشکسالی بیشترین تأثیر منفی را بر بخش کشاورزی دارد، بنابراین این پدیده مهم ترین عامل تخریب زمین ها محسوب می شود که این روزها به عنوان پدیده بیابان زایی مطرح می شود.

بر اساس این گزارش، ردی از خشکسالی در زیان 34 درصدی تولیدات کشاورزی و دامی وجود دارد که بین سال‌های 1387 تا 1397 بالغ بر 37 میلیارد دلار ارزش داشته است.

82 درصد از تاثیر خشکسالی در بخش کشاورزی است و امروزه خشکسالی بزرگترین چالش تامین غذا در جهان محسوب می شود.

با خشکسالی مناطق، برداشت از آب های زیرزمینی افزایش یافته و سطح آب های زیرزمینی هر روز کاهش می یابد و این عامل مهمی در بیابان زایی است و بنابراین راه حل غلبه بر خشکسالی، تمرکز بر مصرف آب در بخش کشاورزی با استفاده از مدل کشاورزی پایدار است.