با توجه به نیاز داخلی، بخش قابل توجهی از نیاز بازار از طریق واردات لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق تامین می شود و عمده این واردات کالاهای تقلبی و بی کیفیت است. در حالی که واردات کالاهای قاچاق نه تنها برای دولت درآمدزایی نمی کند بلکه با ورود کالاهای تقلبی برای مصرف کنندگان نیز مشکل ایجاد می کند، اکنون قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور رواج یافته است.
در مورد وسعت بازار لوازم آرایشی و بهداشتی در ایران، ارقام متفاوتی اعلام شده و رقم دقیق آن مشخص نیست، اما «محمدرضا بحیرایی»، مدیرعامل انجمن واردکنندگان لوازم آرایشی بهداشتی، آرایشی و بهداشتی و عطریات ایران، تخمین زده است که بازار لوازم آرایشی و بهداشتی ایرانی است. تقریباً 2.5 درصد در سال گذشته میلیارد دلار اعلام کرده بود. بر اساس آخرین آماری که اداره کل مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سایت خود منتشر کرده است، قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی به 2 میلیارد و 100 میلیون دلار رسیده است.
بازار لوازم آرایشی و بهداشتی ایران پناهگاه امنی برای قاچاقچیان است. آمارها می گوید بیش از 80 درصد این محصولات در گالری ها و فروشگاه های مختلف کالاهای قاچاق یا تقلبی است که سلامت مصرف کنندگان را به خطر می اندازد و داروخانه ها با توزیع محدود سهم کمی از این بازار بزرگ بیش از 2 میلیارد و 100 میلیون دلاری را در اختیار دارند. از نهاده های تولید ملی
شاید لوازم آرایشی و بهداشتی در مقایسه با محصولی مانند دارو اهمیت چندانی نداشته باشد، اما از آنجایی که ایران یکی از مصرف کنندگان عمده لوازم آرایشی و بهداشتی در جهان و منطقه است، تولید و استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی باکیفیت در کشور حائز اهمیت است. استفاده از کالاهای قاچاق و بی کیفیتی لوازم آرایشی بر سلامت جامعه تأثیر می گذارد.
ایران رتبه اول استفاده از لوازم آرایشی را در بین کشورهای پرمصرف دنیا دارد. از نظر کل لوازم آرایشی در جهان، در سال 2022 به جایگاه پانزدهم رسیده و در منطقه خاورمیانه پس از عربستان سعودی در رتبه دوم قرار داریم. موسی احمدزاده، عضو هیأت مدیره انجمن واردکنندگان فرآورده های بهداشتی، آرایشی و بهداشتی و عطریات به گفته وی، «مصرف زیاد در عربستان به دلیل تردد زائران و در واقع اشغال ایران است. رتبه اول مصرف لوازم آرایشی در منطقه».
وی در خصوص علت قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور می گوید: هر کالایی که ممنوع و محدود باشد و از مبادی رسمی و قانونی کشور قابل واردات نباشد، قاچاق است و قاچاقچیان از این فرصت استفاده می کنند. ما کشور پهناوری داریم که وسعت زیادی دارد و با 15 کشور مرز مشترک دارد به همین دلیل کنترل محصولاتی که به صورت قاچاق وارد کشور شده اند بسیار دشوار است.
نمی توان جلوی قاچاق از مرزهای این کشورها را گرفت. ما نمی توانیم ۱۰۰ درصد جلوی قاچاق و تولید ناسالم این اقلام را بگیریم اما می توانیم آن را به حداقل برسانیم. ما باید از مدل های موفق جهانی استفاده کنیم و نحوه استفاده از آنها و کجا خرید آنها را آموزش دهیم. زیرا در جامعه ما بسته فرهنگی برای تبلیغ لوازم آرایشی و بهداشتی وجود ندارد و محصولات از منابع غیر رسمی خریداری می شود.
احمدزاده درباره نسبت واردات لوازم آرایشی و بهداشتی به کشورمان گفت: در سال 96 حدود 400 میلیون دلار واردات انجام شد و در سال 98 به دلیل مشکلات پولی که در آن سال وجود داشت، وزارت بهداشت واردات کالا را ممنوع کرد. محصولات نهایی و اکثر محصولات آرایشی و بهداشتی و اکنون تقریباً هیچ وارداتی نداریم، ممنوعیت واردات کالاهایی که در کشور تولید نمی شوند، باید با مصوبه شورای گفت و گو برداشته شود، اما این مصوبه هنوز نهایی نشده است.
بهروز اکبری معاون اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو با ابراز نگرانی از وفور محصولات آرایشی بهداشتی تقلبی و قاچاق در بازار کشور گفت: آمار دقیقی از قاچاق اقلام بهداشتی وجود ندارد. و لوازم آرایشی و بهداشتی، زیرا در بسیاری از موارد «قاچاق در این زمینه به صورت مخفیانه انجام می شود، اما نیما بدری، داروساز، چندی پیش در این باره گفته بود: «تقریباً 90 درصد از بازار محصولات آرایشی و بهداشتی». متعلق به محصولات غیرمجاز و بدون مجوز است و در این حجم وسیع از بازار، تقریباً نیمی از محصولات قاچاق و نیمی از آنها تقلبی و نامرغوب است.»
معاون اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو ایران را جزو اولین کشورهای خاورمیانه در مصرف فرآورده های آرایشی می داند. مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی در کشورهای مختلف به عادات، فرهنگ و سنت های آنها بستگی دارد. استفاده از رنگ های متنوع در قالب آرایش مو و صورت در کشورهای شرقی رواج بیشتری دارد، اما ما جزو کشورهای پرمصرف هستیم. لوازم آرایشی».
نظارت سازمان غذا و دارو بر فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی چگونه است؟» اکبری در پاسخ به «شهروند» گفت: نظارت بر فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به روش‌های مختلف و در قالب برنامه‌های مشخص توسط کارشناسان نظارت بر غذا و دارو بر لوازم آرایشی و بهداشتی انجام می‌شود. و فرآورده های بهداشتی توسط سازمان غذا و دارو در سه مرحله انجام می شود.
این نظارت شامل نظارت در حین تولید و نظارت بر انبارهای انبار و توزیع و حتی نظارت در محل عرضه در فروشگاه ها می باشد. واحد تولیدی در مرحله اول تولید محصولات آرایشی و بهداشتی باید اصول GMP و سایر پارامترها را رعایت کند تا محصول به دست آمده سالم و عاری از آلودگی میکروبی باشد.
و ادامه می دهد: در سطح دوم سازمان غذا و دارو مواد اولیه، سلامت آنها، عدم استفاده از مواد مضر در ترکیبات و استفاده از مواد مناسب کنترل می شود، در صورتی که محصول تمام مراحل را با موفقیت طی کند. پس از ورود محصولات به بازار، بار دیگر کارشناسان گروه های غذا و داروی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور برای اطمینان از سلامت و ایمنی شما از محصول موجود در بازار نمونه برداری می کنند. .
معاون اداره کل فرآورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، علاوه بر قاچاق چشمگیر لوازم آرایشی و بهداشتی که سهم قابل توجهی در بازار دارد، تولید محصولات بی کیفیت را نیز امری مهم می داند. مشکل بزرگ . مشکل: با توجه به افزایش قیمت محصولات آرایشی و بهداشتی در سال‌های اخیر، برخی از سودجویان با تولید محصولات بی‌کیفیت و بعضاً ناسالم، سعی در عرضه محصولات آرایشی و بهداشتی با قیمت پایین‌تری دارند و به دلیل ممنوعیت واردات کالاهای خارجی. محصولاتی که به صورت کاذب اقدام به تولید محصولات مشابه کرده اند که سلامت این محصولات به دلیل تولید در مکانی که زیر نظر کارشناسان بهداشتی نمی باشد قابل اثبات نیست.
لوازم آرایشی و بهداشتی از پرمصرف ترین محصولات کشور هستند و با توجه به ارتباط مستقیمی که این محصولات با سلامت مردم دارند، رعایت استانداردهای کیفی برای آنها بسیار مهم است. از این رو سازمان غذا و دارو به عنوان یکی از متولیان سلامت کشور نقش موثری در حفظ و ارتقای کیفیت و ایمنی این محصولات و همچنین نظارت بر بازار مصرف آنها دارد. در گزارش خبرگزاری ایرنا، 296 نوع بیماری ناشی از استفاده از لوازم آرایشی غیراستاندارد وجود دارد که شایع ترین آنها التهاب پوست، آکنه صورت، حساسیت پوستی، آلرژی، ناباروری، سقط جنین و… بیماری های کبد و انواع سرطان.
اکبری معتقد است: باید مردم را با استفاده صحیح و منطقی از این محصولات آشنا کرد و بر این اساس باید کاری کرد تا مردم از اصالت محصولات مطمئن شوند. ساده ترین راه برای اطمینان از کیفیت و سلامت محصولات آرایشی و بهداشتی، خرید آنها از فروشگاه ها و داروخانه های معتبر است: «لوازم آرایشی وارداتی نیز باید دارای مجوز ورود بهداشتی و اصالت کالا و برچسب بهداشتی باشند».
مصرف کنندگان عمومی می توانند با استفاده از برچسب نصب شده بر روی محصولات آرایشی و بهداشتی و استعلام اصالت آنها با تلفن همراه خود، به راحتی محصولات آرایشی بهداشتی معتبر تولید شده در شرایط بهداشتی را خریداری کرده و از خرید محصولات تقلبی بدون برچسب اصالت تولیدی پرطرفدار خودداری کرده و از توزیع آن در جامعه خودداری کنند. “
اگر در شرایطی که واردات محصولات آرایشی و بهداشتی از سال 1397 ممنوع شده است، باید تدابیری اتخاذ شود، باید موانع تولید این محصول در کشور برطرف شود و روند تولید اصلاح شود. تسهیل شده و خریداران این محصولات باید از اصالت کالا اطمینان داشته باشند تا با مشکلات پوستی و سایر بیماری ها مواجه نشوند.
