روانشناسی مثبت گرا یکی از شاخه های جدیدتر روانشناسی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این رشته خاص از روانشناسی بر چگونگی کمک به افراد برای شکوفایی و داشتن زندگی سالم و شاد متمرکز است. به همین دلیل، بسیاری از مردم در مورد رابطه بین روانشناسی مثبت و شادی تعجب می کنند و می خواهند بدانند که آیا این رویکرد زندگی را شادتر می کند یا نه؟
روانشناسی مثبت گرا برای «تکمیل و گسترش روانشناسی مسئله محوری که برای دهه ها غالب بوده» طراحی شده است. کریستوفر پترسون، نویسنده کتاب «درآمدی بر روانشناسی مثبت» و استاد دانشگاه میشیگان، در مقاله ای در سال 2008 در مجله «روانشناسی امروز» به این نکته اشاره کرد.
پترسون می نویسد: “روانشناسی مثبت گرا مستلزم آن است که علم و عمل روانشناسی به همان اندازه که به نقاط ضعف توجه می کند به نقاط قوت توجه کند. این شاخه از روانشناسی مستلزم آن است که شما به همان اندازه که به ترمیم نقاط ضعف در همان اندازه علاقه دارید به ساختن چیزهای جدید نیز علاقه مند باشید. همانطور که به دنبال ترمیم آسیب هستید، به دنبال بهبود زندگی شخصی خود باشید.
به گفته چهره های برجسته در این زمینه، مارتین سلیگمن و میهالی سیکسنتمیهای، روانشناسی مثبت گرا به دستیابی به “درک علمی و مداخلات موثر برای شکوفایی افراد، خانواده ها و جوامع” کمک خواهد کرد.
برای شناخت رشته روانشناسی مثبت نگر، لازم است برخی از مفاهیم و گذشته این رویکرد بررسی شود.
تاریخچه روانشناسی
همانطور که سلیگمن و چیکسنت میهای در سال 2000 نوشتند: «پیش از جنگ جهانی دوم، روانشناسی سه مأموریت متمایز داشت: درمان بیماریهای روانی، ایجاد زندگی سازنده و رضایت بخش برای همه افراد، و شناسایی و پرورش استعدادهای برتر».
اندکی پس از جنگ جهانی دوم، تمرکز اصلی روانشناسی در اولویت اول آن قرار گرفت: درمان رفتارهای غیرعادی و بیماری های روانی. در دهه 1950، متفکران اومانیست مانند کارل راجرز، اریش فروم، و آبراهام مزلو با توسعه نظریه هایی که بر شادی و جنبه های مثبت طبیعت انسان تمرکز داشتند، به احیای علاقه به دو حوزه دیگر کمک کردند.
نقاط عطف روانشناسی مثبت
- 1998: سلیگمن به عنوان رئیس انجمن روانشناسی آمریکا انتخاب شد و روانشناسی مثبت گرا را موضوع اصلی ریاست جمهوری خود قرار داد. امروزه سلیگمن به عنوان پدر روانشناسی مثبت نگر معاصر شناخته می شود.
- 2002: اولین کنگره بین المللی روانشناسی مثبت گرا برگزار شد.
- 2006: دوره روانشناسی مثبت دانشگاه هاروارد به محبوب ترین دوره دانشگاه تبدیل شد.
- 2009: اولین کنگره جهانی روانشناسی مثبت گرا در فیلادلفیا برگزار شد و سخنرانی هایی توسط سلیگمن و فیلیپ زیمباردو ارائه شد.
از دیگر چهره های مهم در روانشناسی مثبت می توان به افراد زیر اشاره کرد:
- آلبرتو بندورا
- C.r. اسنایدر
- کارول دوویک
- کریستوفر پترسون
- دنیل ژیلبرتو
- شلدون الان
سطوح مختلف روانشناسی مثبت گرا
روانشناسان معمولاً با سه سطح ذهنی مشخص می شوند:
- سطح ذهنی: بر احساس شادی، رفاه و خوش بینی تمرکز دارد. روانشناسی مثبت در این سطح به شما می گوید که چگونه این احساسات تجربه روزانه شما را تغییر می دهند.
- سطح فردی: این ترکیبی از احساسات در سطح ذهنی و فضایل مانند بخشش، عشق و شجاعت است.
- سطح گروه: بر فضایل اجتماعی مانند نوع دوستی و مسئولیت اجتماعی تمرکز دارد. این فضائل پیوندهای اجتماعی را تقویت می کند.
روانشناسی مثبت نگر و مدل. دائمی
سلیگمن برای توضیح و تعریف بهتر “بهزیستی” که یکی از نکات اصلی روانشناسی مثبت گرا است، مدل PERMA را ایجاد کرد. PERMA مخفف Five Basic Elements of Prosperity است.
- احساسات مثبت: احساساتی مانند خوش بینی، قدردانی و شادی را تجربه کنید.
- تعهد: به فعالیت ها و سرگرمی هایی بپردازید که فرد را در حالت جریان قرار می دهد.
- روابط: روابط اجتماعی مثبت و قوی برقرار کنید.
- با ما (به معنی): یافتن هدف و معنایی در زندگی که فراتر از خودتان باشد.
- دستاوردها: دستیابی به اهداف و موفقیت ها.
کاربردهای روانشناسی مثبت گرا
روانشناسی مثبت گرا می تواند در زمینه های مختلف از جمله آموزش، درمان، خودیاری، مدیریت استرس و مسائل مربوط به محیط کار کاربردهای موثری داشته باشد.
برخی از موضوعات اصلی مورد علاقه در روانشناسی مثبت گرا عبارتند از:
- نقاط قوت و فضایل شخصیت.
- جریان
- لذت ها
- قدردانی
- شادی/لذت
- ناتوانی جنسی
- امید
- آگاهی
- خوش بینی
- مثبت اندیشی
- تاب آوری
روانشناسی مثبت و شادی: چگونه زندگی را شاد کنیم؟
حال برسیم به سوال اصلی و ببینیم رابطه روانشناسی مثبت گرا با شادی چیست و چگونه این شاخه از روانشناسی زندگی ما را شادتر می کند؟
- روی نقاط قوت تمرکز کنید
یکی از اصول اساسی روانشناسی مثبت گرا شناسایی و تقویت نقاط قوت فردی است. وقتی روی نقاط قوت خود تمرکز می کنیم، احساس اعتماد به نفس و انگیزه بیشتری برای رسیدن به اهداف خود می کنیم. این موضوع به ما کمک می کند تا به جای تمرکز بر نقاط ضعف و نقص، از نقاط قوت خود استفاده کنیم.
- تجربیات مثبت
روانشناسی مثبت گرا بر تجربه احساسات مثبت مانند شادی، عشق، قدردانی و خوش بینی تاکید دارد. تحقیقات نشان داده است که این احساسات مثبت می تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و رضایت کلی از زندگی را افزایش دهد. با تمرکز بر لحظات مثبت و بها دادن به آنها، می توانیم سطح شادی خود را افزایش دهیم.
- معنا و هدف
یافتن معنا و هدف در زندگی یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به شادی پایدار است. وقتی هدفی معنادار در زندگی داشته باشیم، احساس رضایت و انگیزه بیشتری می کنیم. روانشناسی مثبت گرا به ما کمک می کند تا اهداف خود را شناسایی کرده و برای رسیدن به آنها تلاش کنیم.
- روابط مثبت
ارتباطات اجتماعی قوی و مثبت نقش مهمی در شادی و بهزیستی روانشناختی دارد. روانشناسی مثبت گرا بر اهمیت روابط اجتماعی تاکید می کند و به ما کمک می کند تا روابط مثبت و پایداری با دیگران برقرار کنیم. این روابط ممکن است شامل خانواده، دوستان، همکاران و جامعه گسترده تر باشد.
- تاب آوری را افزایش دهید
افراد مثبت اندیش تمایل دارند در مواجهه با مشکلات و چالش های زندگی انعطاف پذیری بیشتری داشته باشند. روانشناسی مثبت گرا به ما کمک می کند تا با پرورش ذهنیت مثبت و استفاده از نقاط قوت خود و بهره گیری از مشکلات به عنوان فرصتی برای رشد و پیشرفت، در برابر مشکلات مقاوم تر شویم.
پرسش و پاسخ کاربردی در مورد رابطه بین روانشناسی مثبت گرا و شادکامی
پرسیدن: روانشناسی مثبت گرا چیست؟
پاسخ: روانشناسی مثبت گرا شاخه ای از روانشناسی است که بر مطالعه نقاط قوت، تجربیات مثبت و ویژگی های شخصیتی تمرکز دارد که به افراد کمک می کند زندگی شادتر و رضایت بخشی داشته باشند. این رویکرد مخالف روانشناسی سنتی است که بیشتر بر مطالعه بیماری های روانی و درمان آنها تمرکز دارد.
پرسیدن: آیا واقعا روانشناس در زندگی موثر است؟
پاسخ: شواهد علمی نشان می دهد که روانشناسی مثبت گرا می تواند فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی داشته باشد. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که افرادی که دارای ذهنیت مثبت تری هستند، به احتمال زیاد شادی، رضایت از زندگی، انعطاف پذیری و سلامت جسمانی را تجربه می کنند. آنها همچنین ممکن است کمتر از استرس، اضطراب و افسردگی رنج ببرند.
پرسیدن: چگونه می توانم از روانشناسی مثبت در زندگی خود استفاده کنم؟
پاسخ: راه های زیادی برای استفاده از روانشناسی مثبت در زندگی وجود دارد. در اینجا چند نمونه آورده شده است:
- روی جنبه های مثبت تمرکز کنید: به جای تمرکز بر چیزهای منفی زندگی، سعی کنید روی چیزهای خوب تمرکز کنید. این می تواند شامل مواردی مانند قدردانی از چیزهای خوب در زندگی شما، یادآوری خاطرات مثبت یا تمرکز بر نقاط قوت باشد.
- اهداف واقع بینانه تعیین کنید: اهدافی را تعیین کنید که چالش برانگیز اما قابل دستیابی هستند. دستیابی به اهداف می تواند به شما احساس شادی و رضایت بدهد.
- به دیگران کمک کن: کمک به دیگران راهی عالی برای افزایش شادی و رضایت شما در زندگی است. این می تواند شامل داوطلب شدن، انجام کارهای خوب برای دیگران، یا به سادگی گوش دادن به کسی که نیاز به صحبت دارد.
- مراقبت از خود را فراموش نکنید: مطمئن شوید که خواب کافی داشته باشید، غذاهای سالم بخورید و به طور منظم ورزش کنید. مراقبت از خود برای سلامت جسمی و روانی شما ضروری است.
- تمرینات تمرکز حواس را انجام دهید: ذهن آگاهی یعنی تمرکز بر لحظه حال بدون قضاوت. این را می توان از طریق مدیتیشن، یوگا یا سایر تمرینات انجام داد. ذهن آگاهی می تواند به شما کمک کند استرس را کاهش دهید، شادی را افزایش دهید و عمیق تر با احساسات خود ارتباط برقرار کنید.
پرسیدن: آیا روانشناسی مثبت می تواند مضر باشد؟
پاسخ: در حالی که روانشناسی مثبت گرا می تواند فواید بسیاری داشته باشد، مهم است که به یاد داشته باشید که رویکرد جامعی برای سلامت روان نیست. تمرکز صرف بر روی مثبت اندیشی می تواند معکوس باشد، به خصوص اگر از مشکلات روانی جدی مانند افسردگی رنج می برید. اگر مشکلات سلامت روانی را تجربه می کنید، مهم است که از یک متخصص واجد شرایط کمک بگیرید.
منبع: VeryWellMind
