خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: شهید حسین امیر عبداللهیان وزیر فقید امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، یک شخصیت تاثير گذار در سیاست خارجی ایران در سطح منطقه و محور مقاومت بود. اگر بخواهیم نقش آن را در سیاست خارجی ایران با استفاده از دیدگاه های نظری تبیین کنیم، می توانیم در قالب اثرات که دارای ویژگی های انحصاری و خاص تصمیم گیرندگان در حوزه سیاست خارجی از جمله استعدادها، تجربیات و ارزش های آنان است، به این موضوع پرداخته است. در این میان، تحلیل نقش وی به عنوان سکان اجرای سیاست خارجی ایران در حوادث سال های اخیر در منطقه غرب آسیا، نقش فعال وی را در حمایت از محور مقاومت، ایجاد تعادل و پویایی در سیاست خارجی ایران پس از جنگ ایران نشان می دهد. استقلال. -عملیات طوفان اقصی و دفاع از حقوق بشر بوده است.
تعادل سیاست خارجی
ایجاد توازن در سیاست خارجی ایران به معنای استفاده از توان شرق و غرب در مقابله با سیاست های یکجانبه آمریکا در غرب آسیا به عنوان منطقه سیاسی و امنیتی فوری ایران است. شهید امیر عبداللهیان وی در پایان نامه دکترای خود با عنوان «عوامل جامعه شناختی در شکست ابتکار خاورمیانه بزرگ» به تحلیل اشتباهات استراتژی آمریکا پس از 11 سپتامبر 2001 در غرب آسیا پرداخت و علت شکست واشنگتن را عدم توجه به فرهنگ دانست. و هویت این منطقه او با یک واقع گرا، معتقد به ظهور قدرت. تاثير گذار ایران بود. علاوه بر این، وی معتقد بود که برای وادار کردن آمریکا به لغو تحریمها، ایران باید با تقویت برنامه هستهای خود نفوذ خود را در مذاکرات افزایش دهد.
او در گفت و گو با CNN در آوریل 1403 ضمن انتقاد از سیاست های آمریکا اعلام کرد که:ایالات متحده و بسیاری از کشورهای غربی سیاست اعمال استانداردهای دوگانه در موضوعات مختلف را دنبال می کنند. وی در عین حال همواره مایل به همکاری با طرف های مذاکره کننده با ایران بود. در آذر 1400 گفت: اگر عادلانه عمل کنید، هرگز نمی گوییم همکاری نمی کنیم، این طرف است که باید مسیرش را اصلاح کند.
در مصاحبه با صدا سیما در فوریه 2021 درباره استراتژی نگاه به شرق ایران در سیاست خارجی گفت: «باید در نظر داشته باشید که ما در آسیا قرار داریم… کارشناسان معتقدند دهههای آینده متعلق به آسیا و قدرتهای نوظهور بهویژه اقتصادی است. قدرت ها این ویژگی را ایجاد کرده اند که باید روابط ما با کشورها را احیا کند تاثير گذار تعریف کنیم.» او همچنین در جای دیگری گفت: «این بدان معنا نیست که ایران در سیاست خارجی خود تعادل ایجاد نکند. بلکه باید استقلال سیاسی خود را حفظ کند.» وی امضای توافقنامه همکاری راهبردی ایران و چین را «تاریخی» توصیف کرد و همچنین در این دیدار رای اعتماد مجلس با بیان اینکه سیاست خارجی متوازن به معنای محدود نکردن ایران به منطقه یا منطقه خاصی است، گفت: ابتدا برخی کشورها را شناسایی و اولویت بندی می کنیم و سپس اقداماتی را برای تحقق اهداف سیاست خارجی خود انجام می دهیم.
وابستگی به سیاست همسایگی
شهید امیر عبداللهیان سیاست خارجی ایران از آغاز به کار وزارت خارجه در دولت سیزدهم بر این مبنا بود سیاست همسایگی و مرکزیت آسیا را اعلام کرد. سیاست همسایگی در نظریه پردازی به معنای اقدام نرم افزاری ویژه مبتنی بر تفکر و طراحی با هدف شکل گیری نوعی درهم تنیدگی و تکمیلی در ابعاد مختلف و فراتر رفتن از همسایگی به معنای فیزیکی و جغرافیایی و روابط دو جانبه با همسایگان است. سیاست همسایگی باعث کاهش حساسیت های امنیتی بین کشورها شده و ایجاد درگیری های اقتصادی نیز زمینه همکاری در سایر زمینه ها را فراهم می کند. او در جلسه تائیدیه صلاحیت او در مجلس. نمایش دهید کردی: «اولویت سیاست خارجی دولت، رویکرد همسایگی و متمرکز بر آسیا و قرن بیست و یکم متعلق به آسیاست. در غرب آسیا به دنبال نهادینه سازی دستاوردهای محور مقاومت هستیم و در شرق به دنبال استفاده از توانمندی های قدرت های اقتصادی نوظهور برای توسعه اقتصاد و تجارت بین المللی خود هستیم.
امیر عبداللهیان: حلقه اتصال محور مقاومتی
اولویت منطقه در سیاست خارجی ایران را شاهد بود امیر عبداللهیان وی در مقام وزیر امور خارجه باید به ارتباط زمین با دیپلماسی (سپاه قدس و وزارت امور خارجه) توجه جدی داشته باشد. یکی از دلایل این امر ریشه در رابطه وی با سردار سپهبد شهید سلیمانی فرمانده فقید سپاه قدس داشت. وی پس از شهادت سلیمانی در مصاحبه ای گفت: زمانی که معاون معاونت اول سیاسی وزارت امور خارجه بودم و سردار سلیمانی برای پیگیری برخی مسائل به وزارت امور خارجه آمد، خواستار ملاقات با من شد. او با من ملاقات کرد در حالی که القاعده باید با وزیر خارجه دیدار می کرد. امیر عبداللهیان وی در مصاحبه ای خود را سرباز سلیمانی معرفی کرد و اظهار داشت که هر بار برای مذاکره به کشوری رفته با سردار سلیمانی مشورت کرده است. وی همچنین اولین سفر رسمی خود به عنوان وزیر امور خارجه ایران را به سوریه اختصاص داد و با بشار اسد رئیس جمهور این کشور دیدار کرد. همین نزدیکی به شهید سلیمانی و نقش فعال او در حمایت از گروه های مقاومت باعث انتشار این نشریه شد خارجی خط مشی از امیر عبداللهیان به عنوان «قاسم سلیمانی از حوزه دیپلماسی» شناخته می شود.
از جمله نقش برجسته وی در کنار ارتباط مناسب با سپاه قدس، تسلط بر زبان عربی بود و به عنوان یک عامل مهم، مسئولیت معاونت عربی آفریقایی در وزارت امور خارجه را از سال 1392 بر عهده گرفت. نکته قابل توجه این بود که وقتی ظریف در دولت روحانی به وزارت امور خارجه منصوب شد. امیر عبداللهیان وی تنها معاون وزیر امور خارجه دولت قبل بود که تا سال 1395 به کار خود ادامه داد و بر این اساس از وی به عنوان یکی از مهمترین مجریان سیاست خارجی منطقه ای ایران یاد می شود. نقش امیر عبداللهیان پس از انتخاب به سمت وزیر امور خارجه و احراز رای اعتماد شورای اسلامی با 270 رای حامی محور مقاومت قوی تر شد و نقش مهمی در ایجاد مکمل هرچه بیشتر در محور مقاومت و دستیابی به اهداف این محور در مقابله با سیاست های یکجانبه آمریکا و به ویژه رویکردهای رژیم صهیونیستی در سرزمین های اشغالی داشت. در سطح منطقه ای. نمایندگان مجلس نیز بعد تائیدیه صلاحیت او برای تصدی وزارت امور خارجه مستلزم حمایت از اهداف و ماموریت ها سلیمانی به شهادت رسید. وی همچنین گفت: در خاورمیانه به دنبال تحکیم دستاوردهای میدانی محور مقاومت و حمایت از متحدان خود و محور مقاومت هستیم.
حمایت همه جانبه از فلسطین
اما به نظر می رسد مهم ترین اقدام شهید امیر عبداللهیان وی به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با جنگ 2023 غزه و حملات رژیم صهیونیستی به مردم فلسطین مواجه شد. پویایی سیاست خارجی ایران در این زمینه را بسیار افزایش داد و در این راستا رایزنی، مصاحبه، تماس تلفنی، درخواست برای برگزاری جلسات اضطراری در سازمان ها و نهادهای مرتبط از جمله سازمان همکاری اسلامی، مجمع عمومی و… و شرکت در کنفرانس های بین المللی و در دستور کار قرار دادن یک حوزه.
سیاست همسایگی در خدمت فلسطین
از آنجایی که دولت سیزدهم از ابتدا سیاست خارجی خود را به سیاست همسایگی تبدیل کرد، وزارت امور خارجه نیز همین سیاست را در قبال فلسطین دنبال کرد. هدف از این اقدام جلب حمایت همه دولت های منطقه برای آرمان ملت فلسطین و جلب توجه آنها به جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین بود. وی در همین راستا سفرهای متعددی به کشورهای منطقه داشت و در همه آنها ضمن دفاع از حق فلسطین در برخورداری از حقوق خود نسبت به تمایل برخی کشورها برای برقراری ارتباط با رژیم صهیونیستی هشدار داد. نتیجه کلی اقدامات آنها در واقع نشان داد که مسئله فلسطین آرمان مشترک مسلمانان و در رأس اولویت های جهان اسلام است. وی معتقد بود کشورهای اسلامی در پرتو وحدت و همگرایی همه جانبه می توانند در توقف نسل کشی و جنایات جنگی رژیم صهیونیستی در غزه پیش قدم شوند.
ارائه راه حل های واقعی
یکی دیگر از ویژگی های سیاست خارجی ایران که از سال 1390 و همزمان با بیداری اسلامی مشهود بوده، ارائه راهکارهای واقعی برای حوادث منطقه است. همانطور که در سال 2013 وزیر امور خارجه ایران راه حل های واقعی برای بحران یمن ارائه کرد، در جنگ اخیر غزه نیز دستگاه سیاست خارجی ایران راه حل های متعددی برای پایان دادن به جنگ غزه ارائه کرد.
از جمله اینکه وزیر امور خارجه ایران در جلسه فوق العاده هیات وزیران سازمان همکاری اسلامی در جده در اسفند 1402 شش پیشنهاد مشخص برای جلوگیری از اقدامات بعدی رژیم صهیونیستی در بیت المقدس ارائه کرد که عبارت بودند از: – اخراج رژیم از مجمع عمومی سازمان ملل و جلوگیری از عضویت آن در سایر نهادها 2- توقف فوری نسل کشی و جنایات جنگی، خروج نیروهای رژیم از نوار غزه و کمک های بشردوستانه بیشتر به تمام مناطق نوار غزه 3- تلاش ایجاد شرایط برای امکان اسکان موقت برای کسانی که خانه های خود را از دست داده اند 4- ایجاد و تجهیز بیمارستان ها و مراکز درمانی در سراسر نوار غزه 5- لزوم انتقال کودکان و زنان آسیب دیده به شدت آسیب دیده به خارج از فلسطین برای مداوا. از گذرگاه رافا با کمک دبیرکل سازمان ملل متحد و مصر.
لزوم مهار اسرائیل
سران رژیم صهیونیستی در دهه اخیر همواره سیاست مهار ایران در غرب آسیا به ویژه در میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را دنبال کرده اند. این در حالی است که شهید امیر عبداللهیان وی در سیاست خارجی ایران لزوم مهار رژیم صهیونیستی را مطرح کرد. او در فروردین 1403 در مصاحبه ای با CNN گفت: بارها برخی از مقامات رژیم اسرائیل اعلام کرده اند که برای پیروزی در غزه باید از بمب اتمی استفاده کرد. به طوری که نتانیاهو نشان داد که به هیچ خط قرمزی پایبند نیست.
نتیجه
شهید حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران پس از تصدی این سمت در دولت سیزدهم تلاش کرد در سایه استفاده از همه ظرفیت های سیاست خارجی، سیاست خارجی ایران را به سمت چندجانبه گرایی هدایت کند. به این ترتیب تحرک سیاست خارجی ایران در چارچوب سیاست همسایگی از طریق روابط گرم با شهید سلیمانی و درک لازم از نقش محور مقاومت از یک سو و درک چندجانبه گرایی در آن افزایش یافت. سیاست خارجی. و توجه به قدرت های نوظهور مانند چین و روسیه. بدین ترتیب از ابتدای عملیات هجومی الاقصی نقش مهمی در شکل دادن به لشکرکشی های منطقه ای در حمایت از فلسطین و سیاست های کشورهای اسلامی با اقدامات رژیم اشغالگر داشت.
سجاد مرادی روشنپژوهشگر روابط بین الملل
