فیبروز یا سفتی کبد در 40 درصد موارد کبد چرب غیر الکلی دیده می شود. مطالعات نشان داده است که درصد قابل توجهی از علل «سیروز ناشناخته» کبد چرب غیر الکلی است. از سوی دیگر، وجود کبد چرب می تواند باعث دیابت و بیماری قلبی در آینده فرد مبتلا شود.
بیماری کبد چرب که در اثر رسوب چربی در کبد ایجاد می شود، علاوه بر رسوب چربی در کبد، می تواند باعث التهاب و فیبروز (سفتی کبد) شود.
کبد چرب ساده به مواردی اطلاق می شود که التهاب یا فیبروز (سختی) در کبد وجود نداشته باشد. در این شرایط می توان با رعایت رژیم غذایی و تغییر فعالیت بدنی بر آن غلبه کرد. در صورت التهاب و فیروزه شدن کبد و در مواردی که سابقه مصرف الکل وجود نداشته باشد از اصطلاح استئاتوهپاتیت غیر الکلی یا NASH استفاده می شود. در این شرایط، چربی در کبد تجمع می یابد، حتی بدون سابقه مصرف جدی الکل، خطر ابتلا به بیماری کبدی وجود دارد. شباهت زیادی در آسیب شناسی بین بیماری کبد چرب غیر الکلی و بیماری کبد ناشی از مصرف مقادیر زیاد الکل وجود دارد.
در برخی از بیماران مبتلا به کبد چرب با استفاده از سونوگرافی می توان افزایش اکو کبد یا به اصطلاح “کبد بزاقی” را مشاهده کرد. این علامت در همه بیماران مبتلا وجود ندارد و در برخی موارد سونوگرافی کبد طبیعی است. سونوگرافی طبیعی کبد به این معنی نیست که شما کبد چرب ندارید. با توجه به استفاده روزافزون از دستگاه های سونوگرافی، تشخیص کبد چرب افزایش یافته است. گاهی اوقات پس از تشدید بیماری و پیشرفت به سیروز کبدی، علائم آن با بزرگ شدن طحال، وجود مایع در شکم و تورم اندام ها ظاهر می شود. سونوگرافی در این موارد مفید است.
یکی از روش های تشخیص کبد چرب، نمونه برداری (بیوپسی کبد) با استفاده از سوزن مخصوص و هدایت سونوگرافی است. با نمونه برداری از کبد، شدت آسیب مشخص می شود و می توان روش درمانی مناسب تری را انتخاب کرد. نمونه به دست آمده توسط پاتولوژیست بررسی می شود.
نمونه به دست آمده از این روش در محدوده چند میلی متر تا سانتی متر بوده و توسط آزمایشگاه پاتولوژی مورد بررسی قرار می گیرد. برای انجام نمونه کبد، بستری شدن بیمار برای مدت کوتاهی و نظارت بر انعقاد خون و هموگلوبین ضروری است. نمونه برداری از کبد معمولا بی خطر است، اما در موارد بسیار نادر خطر خونریزی وجود دارد که پزشک می تواند آن را کنترل کند.
درد شکم و زمان استراحت از محل کار تا استراحت یا مشکل در تنفس از عوارض نمونه گیری کبد است. امروزه از نمونه برداری کبد فقط در موارد ضروری استفاده می شود. نمونه برداری از کبد در افراد بسیار چاق مشکل بوده و با عوارض بیشتری همراه است.
علاوه بر این، امروزه با استفاده از فناوری ارسال امواج فراصوت با فرکانس پایین به بدن، می توان به میزان سفتی کبد پی برد. این روش غیر تهاجمی است و حتی برای زنان باردار نیز قابل انجام است.
*دکتر. سید موید علویان، فوق تخصص گوارش و کبد، عضو فرهنگستان علوم پزشکی و استاد دانشگاه بقیه الله.
