رودخانه کارون، مهد تمدن و بزرگترین رودخانه ایران + عکس

کارون تنها رودخانه ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است و آب شرب شهر اهواز از رودخانه کارون تامین می شود. کارون از یک سو از طریق مصب آن در خرمشهر به اروند رود که رودهای دجله و فرات از عراق سرازیر می شود و از سوی دیگر به خلیج فارس و اقیانوس هند متصل است.

عمق رودخانه کارون در روزهای بارانی با روزهای خشک و کم آب متفاوت است. نقاط مختلف این رودخانه نیز دارای عمق متفاوتی هستند. حداکثر عمق این رودخانه در روزهای بارانی در نقاط عمیق به حدود 21 متر می رسد. لکه های کم عمق نیز حدود پنج فوت عمق دارند. فاصله خرمشهر تا بندر قیر که حدود 190 کیلومتر است و از اتصال رودخانه دز به این رودخانه تشکیل شده است، فضای مناسبی برای تردد قایق ها دارد. در گذشته ماهی های متنوع تری در آب رودخانه کارون زندگی می کردند، اما اکنون تنوع آنها کاهش یافته است.

طول این رودخانه به 950 کیلومتر می رسد و تمام مسیر آن از داخل ایران می گذرد که اهمیت رودخانه کارون را افزایش می دهد. از طرفی این رودخانه به آب های بین المللی و اقیانوس های جهانی متصل است. در گذشته تعداد شاخه های رودخانه کارون بیشتر از امروز بوده است. اما اکنون حجم آب و بازوهای این رودخانه نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است. طول رودخانه کارون تنها در مسیر اصلی و بدون احتساب سایر شاخه ها در نظر گرفته می شود که به آن کارون بزرگ می گویند.

این رودخانه از رشته کوه زاگرس و زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری سرچشمه می گیرد. ارتفاع این کوه ها از سطح دریا به بیش از 3000 متر می رسد. به عبارت دقیق‌تر، این رودخانه از کوه‌های آرمند، کوهرنگ و بازفت سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود از چند شهر استان خوزستان می‌گذرد. امتداد بزرگ کارون که از پیوستن رودخانه دز به این رودخانه ایجاد می شود، شرایط خوبی برای کشتیرانی دارد. رودخانه کارون از شهرهای شهرکرد، بروجن، لردگان، ایذه، اندیکا، مسجد سلیمان، لالی، شوشتر، اهواز، خرمشهر و کارون می گذرد.

علاوه بر بازوهای اصلی این رودخانه، در طول مسیر بازوهای دیگری که از کوه های مختلف سرچشمه می گیرند نیز به این رودخانه می پیوندند. بخشی از رودخانه های دامنه شمالی دنا در سمیرم و فریدون شهر، رودخانه خرسان از دامنه های کوه دنا در کهکیلویه و بویراحمد و رودخانه های الیگودر در لرستان در نهایت به گتوند در دشت خوزستان و رودخانه کارون می رسد. پس از عبور از یک جاده پر پیچ و خم

رودخانه کارون از استان چهار محال و بختیاری شروع و در منطقه گتوند به دشت خوزستان می رسد. پس از عبور از شهرهای مختلف استان خوزستان به دو قسمت تقسیم می شود و به اروندرود و خلیج فارس می ریزد.

مسیر کشتیرانی رودخانه کارون از اهواز به اروندرود یکی از مهمترین مسیرهای واردات و صادرات کالا است. دسترسی راحت رودخانه کارون و نزدیکی به بنادر بین المللی بوشهر و امام خمینی در جنوب ایران، مسیر مواصلاتی این رودخانه را به یک مسیر خوشایند تبدیل کرده است. حمل و نقل دریایی یکی از سودآورترین مسیرها برای مبادلات تجاری است. اگرچه در سال‌های اخیر به دلیل کاهش آب این رودخانه، امکان کشتیرانی روی رودخانه کارون وجود ندارد، اما سابقه کشتی‌رانی روی رودخانه کارون به دوران حکومت قاجاریه بازمی‌گردد.

به دلیل وسعت و حجم آبی که دارد به مرور زمان بر روی رودخانه کارون سدهای مختلفی برای تامین برق، آب شرب و کشاورزی ساخته شده است. از مهمترین سدهای این رودخانه می توان به سدهای کارون 1، کارون 2، کارون 3، کارون 4، مسجد سلیمان (لاندر گودر)، گتوند عالی و سد تنظیمی گتون اشاره کرد.

سد کارون یکی از قدیمی ترین سازه های این رودخانه است که در اندیکا و 50 کیلومتری شمال شرقی مسجد سلیمان قرار دارد. این سد که قبل از انقلاب ساخته شده به نام شهید عباسپور نیز معروف است. سد کارون سه در شهرستان ایذه یکی از بزرگترین و معروف ترین سدهای کشور و یکی از جاذبه های گردشگری خوزستان به شمار می رود. دریاچه سد گتوند یکی از بزرگترین و زیباترین دریاچه های مصنوعی ایران است که در طول سال گردشگران زیادی را به خود جذب می کند که بیشتر آنها در شهر لالی قرار دارند.

شهر اهواز معروف ترین پل های روی رودخانه کارون را دارد. قدیمی ترین پل شهر اهواز بر روی این رودخانه پل سیاه است که در سال 1308 ساخته شده است و عرض این پل تنها 6 متر و طول آن حدود 1050 متر است. یکی دیگر از پل های روی رودخانه کارون اهواز پل سفید نام دارد که می توان آن را معروف ترین پل روی رودخانه کارون دانست. این پل معلق با معماری بسیار پیشرفته در سال 1315 ساخته شد و اولین پل معلق ایران نام گرفت. پل سفید اهواز یکی از برجسته ترین جاذبه های گردشگری شهر اهواز است.

پل بعدی اهواز در سال 1349 ساخته شد و میدان چهار شیر را به شمال منطقه کیانپارس متصل می کند. در گذشته از این پل استفاده تجاری می شد و به همین دلیل به پل ترانزیتی نیز معروف است. این پل حدود 500 متر طول و 15 متر عرض دارد.

چهارمین پل شهر اهواز بر روی رودخانه کارون در سال 1354 در مرکز این شهر ساخته شد. دسترسی این پل به خیابان نادری اهواز آن را به یکی از پرترددترین پل های این شهر تبدیل کرده و به همین دلیل پل نادری نامیده می شود. پل پنجم اهواز در سال 1375 با دو باند ساخته شد. این پل یکی از عریض ترین پل های روی این رودخانه است و نقش موثری در کاهش بار ترافیکی شهر اهواز دارد.

پل صنایع فولاد و پل گفتگوی تمدن ها از دیگر راه های ارتباطی این رودخانه هستند. صنایع فولاد پلی است که برای دسترسی به کارخانه های صنعتی ساخته شده است و پل گفتگوی تمدن ها با نورپردازی زیبا و آبشار مصنوعی یکی از زیباترین پل های رودخانه کارون و همچنین جاذبه های گردشگری اهواز است.

هشتمین پل این شهر، پل کابلی اهواز است که بر روی رودخانه کارون قرار گرفته و معماری استثنایی دارد و می توان آن را متفاوت ترین مسیر ارتباطی روی این رودخانه دانست. نهمین پل اهواز در سال 1392 بر روی پل سوم ساخته شد. طراحی این پل نیز بسیار مدرن است و برنامه هایی برای گسترش آن وجود دارد. آخرین پل اهواز بر روی این رودخانه پل طبیعی کیانپارس نام دارد که برای پیاده روی مناسب است و ماشین ها از روی آن عبور نمی کنند. این پل بین پارک لاله و بلوار ساحلی کیانپارس قرار دارد.

یکی از پل های زیبایی که بر روی رودخانه کارون و دریاچه سد گتون علیا در مسیر مسجد لالی ساخته شده، پل کابلی شهدای لالی است. این پل کابلی به طول 460 متر و ارتفاع 75 متر بزرگترین پل کابلی کشور است که در سال 1390 هجری شمسی با همت جوانان و متخصصان بومی به بهره برداری رسید.

از آنجایی که آبگیر سد گتونده علیا در حدود 20 کیلومتری جاده مسجد سلیمان به لالی در دریاچه واقع شده و زیر آب رفته است، احداث پل بزرگ لالی و جاده های طرفین آن با هدف جایگزینی محور موجود و برقراری ارتباط بین شهرهای فوق الذکر و عبور خطوط لوله نفت و گاز در منطقه اجرا شد.

پل لالی کابلی و دارای عرشه فلزی با فونداسیون بتنی، دکل ها و کابل های خرپایی است و با روش نصب یکپارچه پیشران – بالابر در ارتفاع 155 متری از کف رودخانه کارون ساخته شده است. برای احداث جاده های جایگزین و پل لالی به طول 16.4 کیلومتر در شرایط بسیار سخت کوهستانی و با سختی بالای منطقه، چهار میلیون متر مکعب سنگ برداشته شده است.

بر اساس ویژگی های این پل و موقعیت منطقه پس از زهکشی سد گتوند علیا، پل لالی به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری استان خوزستان تبدیل شده است.