خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: یکی از مهم ترین تحولات یمن در سال گذشته، برگزاری مذاکرات با عربستان بود. اگرچه در سال های اخیر مذاکراتی صورت گرفته است، اما صنعا و ریاض مستقیماً مذاکره نکرده اند. در طول یک سال گذشته، طرفین مذاکرات مستقیم و مستمری داشته اند. این مذاکرات دستاوردها و ناکامی هایی داشته است که در این مقاله به تحلیل آنها می پردازیم.
سه نقطه عطف برای پایان جنگ در یمن
برای پایان جنگ یمن می توان در دو سال اخیر سه نقطه شروع در نظر گرفت: آوریل 2022، مارس 2023 و آوریل 2024. در آوریل 2022 با میانجیگری سازمان ملل، ریاض و صنعا بر سر دو مورد توافق کردند. آتش بس یک ماهه که دو بار در مجموع به مدت 4 ماه تمدید شد.
اگرچه آتش بس با میانجیگری سازمان ملل در اکتبر 2023 منقضی شد، اما همچنان کم و بیش مورد احترام بود و خشونت تا حد زیادی فروکش کرده بود. مارس 2023 همچنین برای توافق ایران و عربستان برای احیای روابط دوجانبه پس از 7 سال مهم بود و تأثیر مستقیمی بر جنگ یمن نیز داشته است. در آوریل 2024، یک هیئت سعودی برای مذاکره مستقیم با انصارالله به صنعا، پایتخت یمن سفر کرد. در جریان سفر هیئت سعودی به صنعا، مهدی المشاط رئیس شورای سیاسی یمن و محمد الجابر سعودی سفیر عربستان در یمن با یکدیگر دیدار کردند. این اولین سفر هیئت سعودی به صنعا پس از 8 سال جنگ بود. همچنین هیئت دولت صنعا به ریاض سفر کرد و با مقامات سعودی دیدار و گفت‌وگو کرد.
مذاکرات یمن و عربستان سعودی؛ یک رویداد مهم در جنگ 8 ساله.
بحران یمن یکی از مهمترین مناقشات عربستان و جمهوری اسلامی ایران بود که قبل از میانجیگری چین بین دو کشور حل شد. آنچه عربستان از روابط با ایران می خواست، مسئله یمن و کمک به خروج از این باتلاق خودساخته بود، اما موضع ایران این بود که خود یمنی ها تصمیم بگیرند. با توجه به این تفاوت جدی، به نظر می رسد در توافق پکن بین تهران و ریاض، موضوع یمن به طور مستقیم مطرح نشده است. با وجود این، توافق ایران و عربستان تاثیر زیادی بر صحنه نظامی و سیاسی یمن داشته است.
یکی از مهم ترین آثار این بود که عربستان انصارالله را به رسمیت شناخت. عربستان که جنگ را با هدف حذف انصارالله به عنوان یک بازیگر نامشروع در صحنه سیاسی یمن آغاز کرده بود، پس از 8 سال به این نتیجه رسید که باید انصارالله را به رسمیت بشناسد. انصارالله به عنوان یک بازیگر مستقل در مذاکرات با عربستان سعودی ایفای نقش کرد و حاضر به چشم پوشی از خواسته ها و خواسته های خود نشد.
وینا علی خان، پژوهشگر یمن در گروه بین المللی بحران گفت: در سفر سفیر عربستان سعودی به صنعا در ماه آوریل، وی با همتایان حوثی و عمانی خود دیدار کرد که در کمال تعجب سفیر محمد بن سعید الجابر، حوثی ها حضور داشتند. آنها حاضر به هر گونه امتیازی بودند و او دست خالی آنجا را ترک کرد.
محورهای مذاکرات صنعا و ریاض
یمنی ها در مذاکرات با سعودی ها پنج خواسته اصلی را مطرح کردند: پرداخت حقوق کارکنان یمنی، خروج تمام خارجی ها از یمن، مبادله همه اسرا و بیماران و بازگشایی کمک های بشردوستانه به صنعا، لغو کامل. محاصره عمومی یمن و در نهایت جبران خسارات جنگی. یک سال پس از توافق ایران و عربستان، یمنی‌ها می‌گویند هیچ پیشرفتی در مذاکرات بین صنعا و ریاض حاصل نشده است، به جز تبادل اسرا (که تکمیل نشده است).
عربستان سعودی با پرداخت حقوق کارمندان یمنی موافقت کرد، اما شرطی را مطرح کرد که دولت صنعا آن را نپذیرفت. در همین زمینه مهدی المشاط، رئیس شورای عالی سیاسی یمن گفت: سعودی ها می خواهند در ازای واریز درآمدهای نفت و گاز یمن به بانک ملی عربستان، حقوق کارکنان یمنی را پرداخت کنند. یعنی غارت درآمدهای نفتی یمن و صدقه دادن به یمنی ها که مردم یمن با پول خودشان هستند.
در بحث رفع حصر هیچ اتفاقی نیفتاده است اما طبق آخرین اظهارنظرها پیشرفت هایی حاصل شده است. محمد عبدالسلام، رئیس تیم مذاکره کننده صنعا در فوریه 2024 گفت: تیم صنعا و رهبران سعودی جلسه ای برگزار کردند و بر مهمترین موانع پیش روی نقشه راه بحران یمن غلبه کردند. هیئت صنعا بر ضرورت حل و فصل پرونده بشردوستانه تاکید کرد. این پرونده شامل بازگشایی گذرگاه ها، بنادر و جاده ها می شود و این موضوع بر سایر موارد از جمله مذاکرات سیاسی تأثیر می گذارد.»
در خصوص غرامت، عربستان هیچ تضمینی به یمنی ها نداده است. سعودی ها ابتکار عمل کردند و صندوق پیشنهاد کردند. هدف این بود که در قالب کمک های مالی کمک کنیم. یمنی ها گفتند ما این کمک مالی را قبول نکردیم و اساساً یمنی ها پیشنهاد صندوق را نپذیرفتند و گفتند سعودی ها 8 سال جنگ را به ما تحمیل کردند، تمام زیرساخت های ما را تخریب کردند و باید همه آسیب هایی را که وارد کردند، بازگردانند.
دستاوردهای مذاکرات برای یمنی ها
اگرچه هنوز خواسته های یمن در مذاکرات با عربستان برآورده نشده است، اما این مذاکرات دستاوردهای مهمی برای دولت صنعا نیز داشته است. یکی از مهمترین دستاوردهای سیاسی، به رسمیت شناختن انصارالله توسط عربستان سعودی و حتی بازیگران بین المللی بود.
دستاورد مهم دیگر این بود که انصارالله به عنوان یک بازیگر مستقل و منطقی در صحنه سیاسی یمن ظاهر شد. انصارالله فهمیده است که اگر عربستان به روش نظامی راضی بود و روش نظامی برای این کشور موفقیت آمیز بود، پیش می رفت و کار را تمام می کرد و نیازی به آغاز گفت وگوی یمنی-یمنی نبود.
یکی دیگر از دستاوردهای مهم انصارالله ناپدید شدن سایه جنگ از سر یمن بود. حالا انصارالله یک بازیگر «مطلب» از عربستان است. دستاورد مهم دیگر این بود که آتش بس زمینه ای را برای صنعا فراهم کرد تا وضعیت نظامی خود را سازماندهی کند. این موضوع در رژه نظامی نیروهای مسلح یمن در 21 سپتامبر 2023 به وضوح مشهود بود.
نتیجه
می توان گفت در طول هشت سال جنگ با عربستان، انصارالله یمن به عنوان بازیگری تاثیرگذار با حمایت مردمی ظاهر شد. طی یک سال گذشته و طی مذاکرات متعدد بین صنعا و ریاض، انصارالله نیز وزن سیاسی خود را نشان داد و به عنوان مهمترین بازیگر صحنه سیاسی یمن ظاهر شد. اگرچه هنوز خواسته های انصارالله در مذاکرات با عربستان برآورده نشده است، اما توقف جنگ به انصارالله این فرصت را داد تا خود را در محیط یمن دوباره اختراع کند.
