خبرگزاری مهر – گروه اقتصاد; زمانی بیش از 70 درصد بودجه به نفت وابسته بود، اما از اوایل دهه 80 اقتصاد ایران به سمت درآمدهای مالیاتی پیش رفت و توانست سال به سال از وابستگی خود به بودجه بکاهد.
بر اساس گزارش آذرماه 1386 بانک مرکزی، دولت نهم اقداماتی را برای کاهش نرخ رشد هزینه‌های جاری دولت، حرکت به سمت عملیاتی‌سازی بودجه و افزایش منابع درآمد مالیاتی از طریق توسعه تولید کشور، وابستگی به دولت انجام داد. بودجه نفت در سال 2006 نسبت به سال 2005 به میزان 10 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، سهم درآمدهای حاصل از منابع نفتی (شامل درآمدهای نفت خام، مالیات بر تولید نفت، سود قابل انتساب به سهم دولت از ارزش نفت خام تولیدی و … برداشت دولت از حساب ذخیره ارزی) به 52.4 درصد از کل منابع بودجه سال 1385 محدود شد.
تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده
یکی از دستاوردهای مالیاتی کشور، مالیات بر ارزش افزوده بود که بر اساس ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده، به تفاوت ارزش کالا و خدمات عرضه شده و ارزش کالا یا خدمات از سال 1386 لازم الاجرا شد. . خرید یا تحصیل در یک دوره معین به آن ارزش افزوده می گویند. این مفهوم مربوط به فرآیند تولید است و نه به یک محصول خاص. مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات عمومی است (که بر کلیه کالاها و خدمات به جز اقلام معاف اعمال می شود) که روشی چند مرحله ای برای محاسبه ارزش افزوده کالاهای تولیدی یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع است.
از مهر 1386 تا پایان بهار 1390، 28.3 میلیارد تومان از مالیات بر ارزش افزوده وصول شده است. از ابتدای سال 1394 میزان این نوع مالیات در ایران دوباره افزایش یافته و از 6 درصد به 9 درصد رسیده است. این قانون جایگزین قانون تجمیع عوارض شد.
کاهش وابستگی به نفت ادامه دارد
بابک مندی رئیس مرکز پژوهش های مجلس با بیان اینکه در حوزه منابع بیشترین افزایش مربوط به درآمدهای مالیاتی و گمرکی در سال 1403 با رشد 40 درصدی بوده است، اظهار داشت: وابستگی بودجه به منابع نفتی کاهش یافته است. 24 درصد البته این بدون در نظر گرفتن این است که این یک کسب منبع خاص است که عمدتاً از محصولات نفت و گاز حاصل می شود.
رئیس مرکز پژوهش های مجلس یادآور شد: در معاونت هزینه ها 45 درصد از منابع عمومی به حقوق و دستمزد، 16 درصد به صندوق های بازنشستگی، 15 درصد به وام ساختمانی، 9 درصد به بازپرداخت اصل اوراق مالی و 15 درصد وام ساخت و ساز. درصد به سایر هزینه ها.
درآمدهای مالیاتی درآمدهای نفتی را دو برابر می کند
در لایحه بودجه سال 1403 نسبت درآمد مالیاتی تقریباً دو برابر درآمد حاصل از فروش نفت و گاز است. در نتیجه نسبت درآمد پایدار در لایحه بودجه سال 1403 معادل 61.5 درصد است که نسبت به بودجه امسال حدود 11 درصد افزایش را نشان می دهد.
درآمدهای نفتی در لایحه بودجه 1403، 614 میلیارد تومان برآورد شده است و دولت درآمدهای مالیاتی را 1122 میلیارد تومان پیش بینی کرده است که تقریباً دو برابر درآمدهای نفتی است.
به گزارش خبرنگار مهر، درآمدهای مالیاتی که درآمدهای نفتی را دو برابر کرد، یکی از آرزوهای فعالان اقتصادی و اقتصاددانان بود که در سال ۱۴۰۳ محقق شد.
