به گفته سازمان تنظیم مقررات رسانه بریتانیا (Ofcom)، مردم این کشور به طور متوسط 12 دقیقه تلفن همراه خود را چک می کنند. احتمالاً بسیاری از مردم، از جمله خودمان، اولین کاری که در صبح انجام می دهیم و آخرین کاری که در شب انجام می دهیم، نگاه کردن به گوشی هوشمند است.
این پدیده مانند واکنش به درد مزمن، آزاردهنده و مداوم است که توسط مولکول های مغز ما هدایت می شود.
یکی از مولکول های مغزی که به طور خاص مقصر این نوع رفتار است، دوپامین است. این مولکول انتقال دهنده عصبی به دلیل نقشی که در سیستم پاداش مغز دارد به عنوان مولکول “احساس خوب” نیز شناخته می شود.
اما این فقط در مورد لحظه لذت نیست، گیرنده های دوپامین در مغز از قبل پیش بینی می کنند که چیز خوشایندی در انتظار آنها است و ما را مجبور می کند که مرتباً تلفن خود را چک کنیم.
بازی های موبایل و رسانه های اجتماعی برای تداوم این جبر ناخودآگاه ایده آل هستند.
تزریق دیجیتال زیر جلدی دوپامین
آنا لمبکه استاد روانپزشکی و علوم رفتاری در دانشگاه استنفورد است. او معتقد است که استفاده از تلفن هوشمند مانند تزریق زیر جلدی است که منبع بی پایانی از “دوپامین دیجیتال” را برای میلیاردها کاربر فراهم می کند.
لمبکه می گوید: رسانه های دیجیتال همان قسمتی از مغز ما را فعال می کنند که مواد مخدر و الکل وجود دارد و دوپامین آزاد می کند. همچنین، با استفاده مکرر، مغز ما به آن عادت می کند و انتقال دوپامین را کاهش می دهد و گیرنده های دوپامین کوچکتر می شوند.
وقتی دائماً در معرض این رسانه ها قرار می گیریم، مغز ما وارد حالت کمبود دوپامین می شود که خود را به صورت افسردگی، اضطراب، بی خوابی، تحریک پذیری و هوس ظاهر می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، ما به طور خودکار به رسانه های دیجیتال روی می آوریم، نه به عنوان ابزاری برای انجام یک کار خاص… بلکه برای فرار از حالت تخلیه دوپامین که در آن احساس بدی داریم.
اعتیادهای رفتاری، مانند داشتن این احساس ناخودآگاه که باید به شبکه های اجتماعی و تلفن های همراه بروید، بحث های زیادی را ایجاد کرده است.
برخی معتقدند استفاده از تلفن همراه را نباید با مصرف مواد مخدر یکی دانست، زیرا درست است که استفاده از رسانه های دیجیتال باعث افزایش ترشح دوپامین می شود، اما بسیار کمتر از کوکائین یا مت آمفتامین ها.
چگونه اعتیاد خود را به گوشی کاهش دهیم؟
یکی از راه های خلاص شدن از شر گوشی هوشمند خود که ممکن است در مورد آن در اینستاگرام یا تیک توک شنیده باشید، روزه دوپامین است.
روزه دوپامین نوعی مراقبت عملی یا درمان شناختی در محیط رفتاری است. در این مدیتیشن یا ورزش باید سعی کنید احساس اجبار به نگاه کردن به گوشی خود را محدود کنید و به تدریج این رفتار را تغییر دهید. به این ترتیب آگاهانه از چیزهایی که بیش از حد شما را تحریک می کنند، مثلاً شبکه های اجتماعی، کمی زمان می گیرید.
طرفداران این عمل ادعا می کنند که یک دوره پرهیز به کاربران اجازه می دهد تا با چیزهایی که واقعاً دوست دارند درگیر شوند و در عین حال رابطه سالم تری با فناوری ایجاد کنند.
البته برخی از منتقدان نیز بر این باورند که شواهد کمی برای اثبات این ادعا و کارآمدی این روش وجود دارد. با این حال، محققانی که روی استفاده بیش از حد از رسانههای اجتماعی کار میکنند اغلب موافق هستند که سمزدایی دیجیتالی ممکن است ایده خوبی باشد.
داریا کاس، روانپزشک و استاد روانشناسی در دانشگاه ناتینگهام ترنت می گوید: «من از طرفداران پر و پا قرص روزه داری در شبکه های اجتماعی هستم. یک آخر هفته برای بازنشانی رفتارها و حذف استفاده اعتیادآور از رسانه های اجتماعی کافی است.»
خانم کاس می گوید: «تحقیق من نشان می دهد که گذراندن وقت با دوستان و خانواده به دور از رسانه های اجتماعی و در دنیای آفلاین احساسات مثبت ایجاد می کند و پیوندهای بین فردی و حس ارتباط را تقویت می کند. بنابراین ملاقات با یک دوست برای قهوه می تواند تجربه مثبت تری نسبت به چت کردن با آنها در مسنجر باشد.