IUGR یا محدودیت رشد داخل رحمی به شرایطی گفته می شود که در آن وزن جنین کمتر از صدک دهم تخمین زده شده برای سن حاملگی باشد. این عارضه علت خاصی ندارد و می تواند ناشی از بیماری های مزمن مادر یا مشکلات جفت و بند ناف باشد. آیا می خواهید بدانید IUGR چیست و علائم و علل آن چیست؟ در این مقاله همه چیز را خواهید خواند.
IUGR چیست؟
محدودیت رشد داخل رحمی که محدودیت رشد جنین (FGR) نیز نامیده می شود، وضعیتی است که در آن جنین کوچکتر از حد تخمین زده شده برای آن هفته بارداری است. این بدان معناست که جنین داخل رحم با سرعت مورد انتظار رشد نمی کند. این عارضه معمولا بعد از هفته بیستم بارداری تشخیص داده می شود.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که جنین ها با سرعت های متفاوتی رشد می کنند و اندازه کوچک جنین لزوما به معنای IUGR نیست.
انواع محدودیت رشد داخل رحمی
- متقارن (ابتدایی): 30 درصد موارد IUGR از این نوع است. در این نوع محدودیت رشد داخل رحمی، تمام اندام های جنین کوچک هستند.
- نامتقارن (ثانویه): 80 درصد موارد محدودیت رشد داخل رحمی ثانویه است. در این نوع IUGR فقط شکم جنین کوچک است و سر و مغز او اندازه های مورد انتظار را دارند.
علت IUGR چیست؟
محدودیت رشد جنین دلایل مختلفی دارد. در برخی موارد، این وضعیت به دلیل مشکل جفت یا بند ناف ایجاد می شود. این اندام ها وظیفه رساندن مواد مغذی، اکسیژن و خون به جنین را بر عهده دارند و با ایجاد مشکل برای آنها، روند تغذیه جنین مختل می شود و جنین آنطور که باید رشد نمی کند.
سایر علل IUGR عبارتند از:
اختلالات ژنتیکی جنین مانند سندرم داون (تریزومی 21) نیز در محدودیت رشد داخل رحمی نقش دارد.
علائم IUGR چیست؟
اکثر مادران باردار هیچ نشانه ای از کوچک بودن جنین در سن بارداری ندارند. حتی کوچک بودن شکم نیز معیار قابل اعتمادی برای ابتلای جنین به این عارضه نیست. پزشک با سونوگرافی دقیق و بررسی اندازه قسمت های مورد نظر بدن جنین می تواند این عارضه را تشخیص دهد.
تشخیص IUGR
محدودیت رشد داخل رحمی بر اساس سن دقیق بارداری یا تاریخ دقیق زایمان تشخیص داده می شود. اطلاع از اولین روز آخرین قاعدگی و انجام سونوگرافی سه ماهه اول بارداری (سونوگرافی NT) مهمترین ابزار برای تعیین سن بارداری محسوب می شود. پس از تعیین سن دقیق بارداری، پزشک می تواند محدودیت رشد داخل رحمی را با چندین روش مختلف تشخیص دهد.
1. اندازه ارتفاع پایه
ارتفاع پایه یا ارتفاع رحم فاصله بین استخوان شرمگاهی و بالای رحم است. با اندازه گیری این فاصله، پزشک موقعیت و اندازه جنین را اندازه گیری می کند. قد فندال بر حسب سانتی متر اندازه گیری می شود و باید به تعداد تخمین زده شده برای سن بارداری تقریبی باشد. به عنوان مثال، اگر مادری در هفته 32 بارداری باشد، ارتفاع فوندوس رحم باید حدود 32 سانتی متر باشد. اگر این فاصله کمتر از ۲۸ سانتی متر باشد، پزشک به محدودیت رشد جنین مشکوک می شود.
2. ارزیابی وزن مادر
پزشک در هر ویزیت وزن مادر را اندازه گیری می کند و در صورتی که وزن مشخصی اضافه نکرده و یا حتی وزن کم کرده باشد، شرایط رشد جنین را با دقت بیشتری بررسی می کند. عدم افزایش وزن مادر باعث می شود جنین به خوبی وزن نگیرد.
3. سونوگرافی
اگر پزشک به محدودیت رشد داخل رحمی مشکوک باشد، سونوگرافی های بیشتری را برای بررسی دقیق تر رشد جنین تجویز می کند. کشیدن کاوشگر سونوگرافی روی معده مادر، تصویری از جنین را روی صفحه نمایش می‌کشد. پزشک از این تصویر و اندازه گیری های مشخص شده روی آن برای تخمین اندازه و وزن جنین استفاده می کند. یکی دیگر از کاربردهای اولتراسوند بررسی جریان خون جفت است. گردش خون ضعیف ممکن است نشان دهنده IUGR باشد. سونوگرافی همچنین میزان مایع آمنیوتیک اطراف جنین را اندازه گیری می کند. مایع آمنیوتیک بسیار کم نیز نشانه ای است که پزشک را به IUGR مشکوک می کند.
4. آمنیوسنتز
آمنیوسنتز یک آزمایش تشخیصی بسیار دقیق برای بررسی سلامت جنین است. پزشک برای ارزیابی وضعیت جنین، سوزن مخصوصی را وارد رحم می کند و مقداری از مایع آمنیوتیک را خارج می کند.
درمان جنین IUGR
درمان محدودیت رشد داخل رحمی به سن حاملگی و وضعیت سلامت جنین بستگی دارد. متاسفانه این عارضه روش درمانی خاصی ندارد. اقدامات در نظر گرفته شده در این شرایط برای حفظ سلامت مادر و جنین عبارتند از:
- پیگیری بیشتر: نظارت بر وضعیت مادر و ارزیابی سلامت جنین از مهمترین اقدامات پزشک است.
- تولد زودرس: اگر سلامت مادر یا جنین در خطر باشد، پزشک ممکن است زایمان زودرس (قبل از هفته سی و هفتم بارداری) را توصیه کند.
- داروهای کورتیکواستروئیدی: اگر قرار است مادر زودتر زایمان کند، تزریق تاج برای تکمیل ریه های جنین ضروری است.
چگونه رشد جنین را در داخل رحم افزایش دهیم؟
اگرچه خوردن غذای بیشتر رشد جنین را تضمین نمی کند، اما رعایت رژیم غذایی سالم در دوران بارداری قطعا یکی از مهم ترین عوامل رشد جنین است. خوردن میوه ها، سبزیجات، کربوهیدرات های سالم و پروتئین، تمام مواد مغذی مورد نیاز مادر باردار و جنین را تامین می کند.
مشکلات نوزادان با IUGR
- افزایش احتمال القای زایمان؛
- مشکلات تنفسی و بلع در نوزاد در بدو تولد؛
- کمبود اکسیژن در نوزاد در بدو تولد (هیپوکسی)؛
- آسپیراسیون مکونیوم (بلع مدفوع توسط جنین)؛
- سطح پایین قند خون در نوزاد در بدو تولد (هیپوگلیسمی)؛
- پلی سیتمی (افزایش تعداد گلبول های قرمز).
سرنوشت نوزادان مبتلا به IUGR چیست؟
برخی از نوزادان نارس یا کوچک ممکن است نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) داشته باشند. پس از صرف زمان لازم و اطمینان از سلامت و وضعیت جنین، از بیمارستان مرخص می شود.
اقدامات مادر در شرایط محدودیت رشد جنین.
آیا اخیراً متوجه محدودیت رشد جنین شده اید؟ ناامیدی شما قابل درک است، اما اولین و مهمترین کاری که باید انجام دهید این است که استرس خود را کنترل کنید. این استرس بیش از هر چیز دیگری برای جنین مضر است. اقدامات دیگری که می توانید در این شرایط انجام دهید عبارتند از:
- طبق برنامه مشخص شده به پزشک مراجعه کنید و سونوگرافی را به موقع انجام دهید.
- اگر از مواد مخدر، سیگار یا الکل استفاده می کنید، مصرف آنها را در اسرع وقت متوقف کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید و روزانه کالری کافی مصرف کنید.
- 8 ساعت در شبانه روز به اندازه کافی استراحت کنید و بخوابید.
- به کاهش حرکات جنین توجه کنید و این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
تو بگو
چه تجربه ای در این زمینه دارید؟ نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و کاربران عزیز در میان بگذارید.
