به گزارش بازار، صنعت لوازم خانگی در طبقه بندی فناوری به عنوان یک صنعت با فناوری پیشرفته طبقه بندی می شود، این ویژگی واحدهای تولید کننده لوازم خانگی در سراسر جهان را وادار کرده است که به قطعات و تجهیزات به روز و بهینه شده اقتصادی وابسته باشند. نیمی از قطعات مورد نیاز این صنعت برای سازندگان آمریکایی، اروپایی، ژاپنی و کره ای از طریق چین تامین می شود.
چین از نظر نیروی کار، زیرساخت و نهاده های تولید، شرایطی را فراهم کرده است که در این کشور قطعات با هزینه های بسیار کمتری نسبت به سایر کشورها تولید شود. ایران تا دهه گذشته بیشتر نیازهای خود به قطعات یدکی لوازم خانگی را از طریق تامین کنندگان چینی و کره ای تامین می کرد، اما بسته شدن درهای تجارت خارجی به دلیل تحریم ها و کمبود منابع ارزی برای تخصیص به واردات قطعات یدکی. باعث شد مسیر عرضه به ایران به شکل دیگری شکل بگیرد.
با اعمال تحریم های شدید در سال 1396 و خروج برندهای خارجی از بازار لوازم خانگی ایران، شرکت های تولیدکننده با سوال پاسخگویی به نیاز بازار مواجه شدند، به طوری که مجبور شدند با افزایش تولید به نیاز مصرف کنندگان به محصولات پاسخ دهند. بر این اساس نیاز به مواد اولیه و قطعات یدکی لازمه در مواجهه با افزایش شتاب، در این فضا از دو روش واردات و استفاده از توان قطعه ساز داخلی به صورت ترکیبی استفاده شد.
همبستگی نرخ واردات قطعات یدکی با میزان تولید لوازم خانگی
در سال ۲۰۱۷ با تحریم های ثانویه، برندهای خارجی از ترس جریمه های سنگین آمریکا، بازار لوازم خانگی ایران را ترک کردند، اما بازار همچنان با عطش تقاضا مواجه بود. در مواجهه با این وضعیت، تولیدکنندگان ملی در یک اتحاد نانوشته تصمیم گرفتند در کمترین زمان ممکن نیاز بازار را تامین کنند. افزایش شدت و کمیت تولید در این زمان، واردات لوازم یدکی را برای تامین نیاز واحدهای تولیدی اجتناب ناپذیر کرد، بنابراین تحلیل آمار و نمودارهای واردات قطعات یدکی حاکی از کاهش واردات در ایران نیست. این حوزه و واردات قطعات یدکی همچنان یکی از گزینه های موجود در کنار بومی سازی تولید روی می باشد.جدول صنعت لوازم خانگی است.
طی شش سال گذشته یعنی بین سال های 1376 تا 1402 میزان واردات قطعات بین 300 تا 600 میلیون دلار بوده است. البته بخشی از افزایش ارزش واردات ناشی از تورم تولید جهانی در جهان در دوران کرونا و جنگ اوکراین بوده و بخش قابل توجهی نیز ناشی از افزایش تولید در ایران بوده است. لوازم خانگی در این بازه زمانی، بنابراین طبق گزارش وزارت امنیت، صنعت لوازم خانگی که در سال 97 تولید 9 میلیون دستگاه را به ثبت رسانده بود، در سال 1401 این رقم به بیش از 16 میلیون دستگاه افزایش یافت. افزایش 56 درصدی تولید محصول نهایی طبیعتا نیاز به قطعات این صنعت را افزایش داد. آمار واردات قطعات یدکی در این بازه زمانی حاکی از افزایش 60 درصدی در این بازه زمانی است که متناسب با آمار افزایش تولید است.
رقم 16 میلیون تولید لوازم خانگی تنها با واردات قطعات محقق نشد و داخلی سازی به ویژه در حوزه قطعات به طور موثری به این میزان تولید و همچنین عمق ساخت داخلی در صنعت خانوار کمک کرد. لوازم خانگی به طوری که میانگین عمق ساخت داخلی پس از گذشت بیش از 6 سال از خروج برندهای خارجی از بازار اکنون به 72.1 درصد می رسد. از آنجایی که نیازهای ارزی صنعت لوازم خانگی تابعی از رابطه منطقی و مستقیم بین تعداد لوازم خانگی تولیدی و ارزش قطعات وارداتی است، با تقویت عمق ساخت داخل، وابستگی صنعت به واردات لوازم خانگی کاهش یافت. به 28 درصد
به گفته محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت حراست، با افزایش تولیدات داخلی، لوازم خانگی از 1.5 میلیارد دلار به 1.2 میلیارد دلار کاهش یافته است. اگر به عمق ساخت داخل از منظر ارزش کل تولید لوازم خانگی در بازار ایران نگاه کنیم، با توجه به ارزش 6 میلیارد دلاری تولید لوازم خانگی و نرخ ارز 1.2 میلیارد دلاری برای واردات. در زمینه مواد اولیه و قطعات یدکی، مشاهده می شود که تنها 20 درصد از ارزش تولید صنعت لوازم خانگی از کانال واردات تامین می شود.
جهش مضاعف صنعت لوازم خانگی در قدرت ایجاد ارزش افزوده
اگرچه عمق ساخت داخلی مهمترین شاخص در ارزیابی داخلی سازی محصولات لوازم خانگی است، اما یکی از نتایج مهم در ابعاد کلان این صنعت، عملکرد صنعت لوازم خانگی در خروج از رکود مونتاژ و ورود به بازار است. صنعت عمیق؛ برای سنجش این موضوع، ملاک تحقیق رابطه بین نسبت ارزش افزوده و نسبت ارزش تولید صنعتی (قدرت ایجاد ارزش افزوده) است. بنابراین، نسبت بین نسبت ارزش افزوده و نسبت ارزش تولیدات صنعتی در صنایع لوازم خانگی رو به افزایش بوده و در دهه اخیر از حدود 0.5 واحد به 1 واحد افزایش یافته است.
این تصویر نشان دهنده این واقعیت است که صنعت لوازم خانگی توانسته در این دوره زمانی ارزش تولید را در جهت توسعه و رشد صنعتی به کار گیرد و بیشتر این ارزش به جای صرف هزینه های روزانه به افزایش ضریب تکنولوژی اختصاص یافته است. و نهاده های تولید که برعکس شرایطی است که در دهه 90 کل بخش صنعتی کشور را تحت تاثیر قرار داده و فرآیند تحلیل را آغاز کرده بود.
علاوه بر بهره مندی از ظرفیت بیشتر برای ایجاد ارزش افزوده، عمق بیشتر ساخت و ساز داخلی پتانسیل بیشتری برای دوام در بازارهای صادراتی دارد. علاوه بر این، عمق بیشتر ساخت داخل، علاوه بر کاهش اثربخشی صنعت در مواجهه با اثرات زیست محیطی ناشی از فضای کلان سیاسی و اقتصادی، مزیت رقابتی محصولات در بازارهای خارجی را نیز افزایش می دهد.
این شاخص صنعتی علاوه بر تاثیرات مستقیم عمق ساخت ملی، به طور غیرمستقیم موجب رشد صنایع پایه و ماتریس کشور شده و تامین مواد اولیه از طریق پتروشیمی و فولاد نیز موجب تقویت ظرفیت تولید شده است. از این صنایع افزایش تقاضا از سوی صنایع مادر در 10 سال گذشته باعث شد این صنایع به دلیل کمبود منابع ارزی به سمت تعمیق تولید ملی پیش بروند.
در تمام سال هایی که افزایش عمق ساخت داخل دنبال و پیشرفت کرد، واردات قطعات و محصولات لوازم خانگی به کشور ثابت ماند، افزایش ۷ میلیون دستگاهی تولید لوازم خانگی از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ نیاز به قطعات افزایش یافت. در سال های اخیر در حالی که در این مدت صادرات محصولات و قطعات لوازم خانگی ایرانی با نوسانات سیاست خارجی کشور ادامه داشت.
اگرچه تحلیل روند واردات و صادرات قطعات یدکی و لوازم خانگی طی سال‌های 1396-1396 نشان از تراز منفی در این اقلام دارد، اما نباید فراموش کرد که تراز منفی و مثبت به خودی خود جایگاه چندانی ندارد و کلید موضوع صادرات محصولات با ویژگی ها و مزیت های فناورانه است، رقابتی است که اگرچه ارقام و اعداد صادرات صنعت لوازم خانگی با صنایعی مانند فولاد و پتروشیمی برابری نمی کند، اما صادرات لوازم خانگی یک رقابت است. ارزش. صادرات زنجیره ای
مهمترین نکته این است که محصولی که از این منطقه صنعتی به کشورهای دیگر صادر می‌شود، به مزیت فناوری دست یافته است، بنابراین استناد به وزن و ارزش دلاری صادرات در این منطقه در تحلیل تجاری آن جایگاهی ندارد و باید از این واقعیت غفلت کرد که صادرات به کشور روند کلی در همه بخش های اقتصادی کشور در سال های اخیر که دولت ها با کمبود منابع ارزی مواجه بوده اند نزولی بوده است، زیرا فشار بر اجرای تعهدات ارزی صادرکنندگان را ناامید کرده است. به فعالیت در این زمینه ادامه ندهد.
در مجموع سه شاخص عمق ساخت داخل، حجم واردات قطعات و حجم تولید لوازم خانگی به یک سری ارزش در این صنعت تبدیل شده است و نمی توان آنها را ارزیابی و ترسیم کرد. نتیجه گیری در مورد هر یک از شاخص ها بدون در نظر گرفتن دیگری؛ وابستگی زیاد صنعت لوازم خانگی به دو عامل تکنولوژی و قطعاتی که به کشورمان وارد می شود با روندی که هر دو عامل در پیش گرفته اند به سمت جایگزینی ساخت به جای واردات پیش می رود که حکایت از عمق 72 درصدی ساخت دارد. مسیر داخلی سازی در صنعت لوازم خانگی.
