بازار؛ گروه بین الملل: آنیل سوکلال، نماینده آفریقای جنوبی در گروه اقتصادهای نوظهور جهان موسوم به بریکس گفت: ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و اتیوپی از امروز 1 ژانویه 2024 (11 ژانویه) به این بلوک خواهند پیوست.
سوکلال در نشست اخیر برجام که اوایل آذرماه در دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد، با اشاره به حضور نمایندگان بلندپایه ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی تاکید کرد: با الحاق این کشورها، تعداد اعضای بریکس دو برابر خواهد شد. نمایندگان اعضای جدید بریکس در نشست بعدی این بلوک اقتصادی که 30 ژانویه (10 بهان) در مسکو برگزار می شود، شرکت خواهند کرد.
ایران در سال های اخیر با پیوستن به شانگهای و بریکس تمرکز خود را به سمت شرق نشان داده است. البته، سازمان همکاری شانگهای در درجه اول بر مسائل سیاسی و امنیتی تمرکز دارد، در حالی که بریکس بلوکی از اقتصادهای بازار در حال ظهور است که حدود 30 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می دهد. این واقعیت که ایران بلافاصله پس از عضویت دائمی در سازمان همکاری شانگهای به برجام پیوست، به طور قطع نشان داد که تلاش های ایالات متحده برای منزوی کردن ایران به میزان قابل توجهی محدود است.
در حال حاضر بریکس 30 درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارد و اگر کشورهای عضو این بلوک اقتصادی وابستگی خود به دلار آمریکا را به طور کامل پایان دهند، این میزان افزایش می یابد.
توماس هیل، یکی از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا، معتقد است که ایالات متحده باید نگران اضافه شدن اعضای جدید به بریکس باشد، زیرا آنها می توانند روند دلارزدایی را تقویت کنند. هیل در مقاله‌ای برای شورای آتلانتیک، یک اندیشکده آمریکایی، با اشاره به پذیرش عضویت مصر در بریکس، هشدار داد: کشورهای شمال آفریقا ممکن است به برخی از تهاجمی‌ترین حامیان دلارزدایی تبدیل شوند. واضح است که متحدان سنتی آمریکا، مانند مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در حال بررسی راه‌هایی برای دلارزدایی هستند و پکن به پیشبرد این روند کمک می‌کند.
باید گفت کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تعاملات تجاری و اقتصادی یکی از سیاست های پویا در راستای خنثی سازی تحریم های غرب یا به تعبیر کامل تر شکستن هژمونی دلار آمریکا در اقتصاد بین الملل است. اکنون که ایالات متحده شروع به استفاده از دلار خود به عنوان ابزاری برای کسب منافع سیاسی در جهان کرده است، کشورها راه حل دلاری شدن را در برنامه های فعلی خود در اولویت قرار داده اند. به‌ویژه کشورهایی که در دهه‌های اخیر وارد فاز تنش سیاسی، اقتصادی و مالی با بلوک غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا شده‌اند، در ارتباطات خود با یکدیگر به دنبال ایجاد بستری برای اجرای پروژه دلاری‌سازی بوده‌اند.
در همین راستا خبرنگار بازار گفت وگویی با «مارک فینو» سخنگوی سابق وزارت امور خارجه فرانسه داشته است که در ادامه می آید. فینو در حال حاضر یکی از اعضای ارشد بخش عدم اشاعه مرکز سیاست امنیتی ژنو (GCSP) است.
*از اول ژانویه 2024 ایران رسما به عضویت دائم بریکس درآمد. اهمیت این عضویت برای گروه بریکس چیست؟
اهمیت اصلی برجام، پیوستن ایران به همراه سه کشور دیگر خاورمیانه (مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) است که به تغییر موازنه اقتصادی و ژئوپلیتیکی این گروه کمک می کند. به لطف این حضور، اکنون سهم تولید نفت جهان دو برابر شده و به 43 درصد رسیده است.
اهمیت این عضویت برای ایران چیست؟
برای ایران، این فرصت خوبی برای خروج از انزوا، غلبه بر تحریم های ایالات متحده و پیوستن به گروهی از اقتصادهای نوظهور است که در حال حاضر نیمی از جمعیت جهان (و بازارهای مرتبط) و تقریباً یک سوم تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می دهند. این گروه همچنین دارای نفوذ جهانی است.
اقتصادهای نوظهور بزرگ دیگری نیز وجود دارند که بدون پیوستن به بریکس یا سازمان همکاری شانگهای نفوذ جهانی خواهند داشت.
* بریکس و سازمان همکاری شانگهای (OCS) آنها از جمله سازمان هایی هستند که به گفته برخی کارشناسان «جنوب جهانی» را مدیریت خواهند کرد. ارزیابی شما چیست؟
این ممکن است درست باشد اما فقط تا حدی. اقتصادهای نوظهور بزرگ دیگری نیز وجود دارند که بدون پیوستن به بریکس یا سازمان همکاری شانگهای، نفوذ جهانی به دست خواهند آورد، مانند مکزیک، کره جنوبی، اندونزی، نیجریه یا فیلیپین.
*در خصوص برنامه هایی مانند دلارزدایی در برجام و سازمان همکاری شانگهای، به نظر شما این سازمان ها می توانند نظم اقتصادی غرب را در نظام بین الملل به چالش بکشند؟
این هدف ممکن است برای بسیاری از اعضای این سازمان ها مشترک باشد، اما همه آنها از روند فعلی به سمت دلارزدایی پیروی نمی کنند. در سطح جهانی، دلار آمریکا ارز غالب برای اکثر معاملات ارزی در اقتصادهای نوظهور است و احتمالاً برای مدت طولانی باقی خواهد ماند.
استفاده از ارزهای ملی بریکس برای تجارت فرامرزی به دلیل زیرساخت های مالی ناکافی گران شده است. علاوه بر این، از آنجایی که قیمت کالاها همچنان به دلار تسویه می شود، کشورهای وابسته به آنها (آرژانتین، برزیل، اتیوپی، روسیه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) همچنان به طور گسترده از دلار استفاده می کنند. آنچه می تواند اتفاق بیفتد این است که «بانک آینده بریکس» به عنوان جایگزینی برای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول که هنوز تحت سلطه غرب هستند، برای پروژه های توسعه ای تأمین مالی می کند.
کشورهای عضو کلیدی بریکس پلاس، یعنی آرژانتین، برزیل، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی، ادغام اقتصادی با غرب را دنبال خواهند کرد.
*هند سیاست متعادل شرق و غرب دارد و عضویت آن در بریکس و شانگهای نشان می دهد که دهلی همه منافع خود را در غرب دنبال نمی کند. به نظر شما این موضوع در آینده چالشی برای این کشورها نخواهد بود و آیا امکان پیروی از «استراتژی پوشش ریسک» برای آنها وجود خواهد داشت؟
در واقع، هند که به زودی بزرگترین جمعیت و اقتصاد رو به رشد جهان خواهد شد، می خواهد اطمینان حاصل کند که به ایالات متحده / غرب یا روسیه / چین وابسته نیست. به عنوان مثال، قبل از سال 2020، هند تقریبا 60 درصد تسلیحات خود را از روسیه وارد می کرد، در حالی که این سهم اکنون به 45 درصد کاهش یافته است و سهم ایالات متحده با سایر تأمین کنندگان غربی (فرانسه، اسرائیل) بیش از 11 درصد افزایش یافته است. .
دیگر کشورهای کلیدی عضو بریکس پلاس، یعنی آرژانتین، برزیل، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی، ادغام اقتصادی با غرب را به جای شرق دنبال خواهند کرد، زیرا آنها آن را با منافع ملی خود سازگارتر می دانند. . در واقع، مدل های اقتصادی شرقی هنوز با نابرابری های اجتماعی بالا، عقب ماندگی از نظر تحقیق و توسعه، بهره وری پایین یا وابستگی به صادرات مشخص می شوند.
