استفاده از هر ابزار پولی متغیر مانند پایه پولی و حجم پول، نرخ سپرده قانونی یا نرخ های سود اعمال شده توسط بانک مرکزی برای بازپرداخت و اعتبار تنظیم شده به بانک ها، بستگی به شناسایی دقیق منبع عرضه دارد. شوک های تقاضا در ایجاد تورم در غیر این صورت دستیابی به هدف نهایی کنترل تورم با تاخیر یا عدم قطعیت طولانی همراه بوده و هدف تورم محقق نخواهد شد. در اوایل سال 2019، بانک مرکزی بسته به منبع شوک ها، اهداف تورمی را تعیین کرد و مسیر به خوبی پیش می رفت. اما شوک کاهش قیمت و صادرات نفت در نیمه اول سال 2019 ناشی از عامل برون زا کرونا و فشار تشدید تحریم های تابستانی ترامپ باعث جهش نرخ ارز به ویژه ارز اسمی شد که منجر به افزایش قیمت تمام شده تولید و شاخص قیمت تولید کننده.

این امر باعث شد تا نرخ تورم مصرف کننده با تاخیر از نرخ هدف منحرف شود. ابزار تحدید ترازنامه بانک ها برای کنترل نقدینگی که ابزاری پیشگیرانه برای کنترل ریسک بانک هاست وقتی با تداوم دولت ترکیب شود. تامین مالی بانک‌ها و اضافه برداشت‌های کلان آنها توسط بانک مرکزی که با هزینه‌های زیادی برای بانک‌ها، به تنهایی قادر به کنترل تورم نیست. چرا که رشد قوی پایه پولی در جهت مخالف رشد نقدینگی پیام دیگری جز افزایش انتظارات تورمی و تورم در میان مدت نخواهد داشت. به ویژه اینکه بر اساس گزارش شش ماهه سال 1402 بانک مرکزی، برای کارشناسان و فعالان اقتصادی مشخص شد که حدود 20 درصد از عدم افزایش پایه پولی ناشی از فروش ذخایر ارزی بانک مرکزی در سال اول بوده است. نیمه سال 1402 که با توجه به ادامه تحریم ها، تکرار مستمر آن محدود است.

بر اساس تجربه مجدداً به دولت و مسئولان اقتصادی توصیه می‌کنم با توجه به ادامه افزایش نرخ تورم از ۴۰ درصد، از تعیین نرخ ارز خودداری کنند و سریعاً برای رفع عدم تعادل بودجه و اضافه برداشت شدید بانک‌ها چاره‌اندیشی کنند. آنها باید بپذیرند که تلاش برای کاهش «نرخ واقعی ارز» برای کشوری که نگران رشد تولید و صادرات است، نسخه ای اشتباه و مغایر با آموزه های علم اقتصاد است. بخشی از روند تراز تجاری 9 ماهه امسال که در پایان آذرماه به منفی 12 میلیارد رسید و موید کاهش ارزش صادرات و افزایش ارزش واردات است، ممکن است ناشی از تلاش باشد. برای کاهش نرخ واقعی ارز

البته برای چندمین بار تاکید می کنم که راه حل اساسی، اتخاذ تدابیر جدی برای رفع تحریم ها و ایجاد فرصت برای سرمایه گذاری خارجی برای حل اختلافات و انجام معاملات بزرگ و روان بین المللی بانکی است. در غیر این صورت اقداماتی مانند دور زدن و خنثی سازی تحریم های پرهزینه بی فایده است. تنها راه حل کوتاه مدت وجود دارد. جریمه است و در درازمدت قابل توجیه نیست و همچنین پرهزینه و سودآور است. بنابراین برای کنترل و مهار تورم و جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم باید به راهکار اساسی توجه شود.

23302