جامعه ایران چند سالی است که روزهای سختی را سپری می کند. از مسائل اقتصادی و معیشتی گرفته تا محدودیت های اجتماعی، عرصه تنگ شده است. از سوی دیگر، به نظر می رسد نظام حاکمیتی نه تنها نتوانسته نیازها و مطالبات مردم را برآورده کند، بلکه بنا به تعبیر برخی کارشناسان، گاه اقداماتی را بر خلاف مطالبات آنان انجام داده است.
هر ساله هزینه های زیادی صرف آموزش متخصصان می شود. راه ها و پروژه های عمرانی ساخته می شود. دولت ها می آیند و می روند و هدف نهایی همه آنها افزایش رفاه عمومی است. یکی از مهم ترین شاخص های تاثیرگذار بر سطح رفاه، مصرف محصولات غذایی در خانه است. سیاست های اعمال شده در اقتصاد و جامعه تأثیر مستقیمی بر مصرف و سطح رفاه افراد جامعه دارد. به همین ترتیب، احتیاط و ارزیابی مستمر سیاست ها و آثار آن از الزامات تدوین و تصمیم گیری خط مشی تلقی می شود.
بانک جهانی در گزارشی تصویری نگران کننده از دخل و خرج خانوارهای ایرانی ارائه کرده است. این گزارش که در نوامبر 2023 منتشر شده است، سال‌های 2011 تا 2020 را پوشش می‌دهد. اطلاعات این گزارش از داده‌های بودجه سالانه خانوار جمع‌آوری شده است که نشان می‌دهد چگونه خانوارهای ایرانی در طول سال‌ها درآمد خود را از دست داده‌اند.
این گزارش با استناد به مجموعه ای از داده ها به روند فقر، عوامل تعیین کننده و محرک های فقر در ایران می پردازد. طی دهه گذشته، رشد اقتصادی ایران ناپایدار و عمدتاً منفی بوده است. تحریم ها تاثیر اقتصادی قابل توجهی داشته است.
دوره های متوالی تحریم های اعمال شده علیه ایران باعث کاهش قابل توجه تولید ناخالص داخلی شده است. عدم رشد اقتصادی با تورم بالا همراه بوده است که به کاهش قدرت خرید به صورت واقعی کمک کرده است.
اگر توزیع مصرف خانوارها تحلیل شود، فقیرترین ها کسانی بودند که در دوران رکود بیشترین آسیب را متحمل شدند و آنهایی که کمترین سود را در دوره های رونق اقتصادی داشتند. با کاهش ارزش یارانه های نقدی، فقیرترین دهک ها مجبور شده اند برای درآمد خود به طور فزاینده ای به دستمزدها و درآمدهای خوداشتغالی متکی باشند.
در دوره‌های کاهش رشد اقتصادی، افزایش فقر ناشی از کاهش ارزش واقعی درآمد حاصل از دستمزد و خوداشتغالی بود. در نتیجه، با کاهش درآمد خانوارها به دلیل تورم، آنها مجبور به کاهش مصرف شده اند و این امر بسیاری از خانوارها را به اعماق فقر کشانده است.
* تحلیلگر اقتصادی
223225
