هر کشوری برای حفظ ثبات اقتصاد کلان و پولی خود، مانند کشور خودمان ایران که واحد پول ملی آن ریال است، یک واحد پول ملی خود اعلام می کند.
کشور عراق که در همسایگی غربی ما قرار دارد، دینار را به عنوان واحد پول ملی خود انتخاب کرده است. ارزش یا قیمت دینار عراق از چند جهت برای ایرانیان و اقتصاد ایران مهم است، بنابراین در این گزارش به درک کلی این واحد پولی پرداخته شده است.
تاریخ دینار عراق
دینار واحد پول رسمی عراق است، مانند اکثر کشورهای جهان، این ارز توسط بانک مرکزی عراق صادر می شود. دینار عراق برای اولین بار در 1 آوریل 1932 وارد بازار و اقتصاد عراق شد و قبل از آن در عراق از روپیه استفاده می شد که واحد پول رسمی هند بود. در طول جنگ جهانی اول عراق در اشغال انگلستان بود و از طرفی هند نیز مستعمره انگلیس بود به همین دلیل روپیه ای که در هند استفاده می شد توسط انگلیسی ها در عراق رواج یافت. به طور کلی می توان گفت که قیمت دینار عراق در آن زمان برابر با پوند استرلینگ بوده و چندین سال ثابت مانده است. همچنین ارزش هر دینار عراق معادل 11 روپیه بود.
معنی کلمه دینار.
دیناراز از کلمه دینار گرفته شده در دهخدا نوشته شده است دینار فارسی و عربی است و اصل آن دینار است اما عرب نام دیگری جز دینار نمی شناسد و به عنوان اسم عربی به کار می رود پس خداوند چنین کرده است. دینار را در قرآن ذکر کرد و به اعراب گفت که آن کلمات را فهمیدند و اعراب از این کلمه فعل ساختند. برخی می گویند دینار ترکیبی از دو کلمه فارسی «دین + ار» است که به معنای آنچه قانون آورده است. اما دیگران دینار را کلمه ای رومی از دیناریوس می دانند. در مجموع چندین وعده وجود دارد:
فارسی و عربی از دو کلمه دینار و ار گرفته شده اند.
لاتین و عربی از یونانی denarius گرفته شده است و برخی می گویند در فرانسه سکه ای باستانی به نام «دنیه» وجود داشته که از کلمه لاتین گرفته شده است و معنای denarius «ده» است، زیرا دینار عربی ده درهم بوده است. .
کاهش ارزش دینار عراق
در ابتدا قیمت دینار عراق 2.8 دلار بود. حتی در سال های بعد که ارزش دلار جهانی کاهش یافت، ارزش هر دینار عراق به 3.2 دلار رسید.
این نسبت تا جنگ خلیج فارس حفظ شد. پس از جنگ خلیج فارس که توسط حزب بعث عراق به رهبری صدام حسین انجام شد، تحریم های بین المللی و سازمان ملل متحد عراق را گرفتار کرد. به همین دلیل، روش چاپ دینار عراق که به روش سوئیسی معروف بود، دیگر در دسترس نبود. و به همین دلیل رژیم بعث روش دیگری را برای چاپ و انتشار دینار در پیش گرفت.
دینار سوئیس و دینار تقلبی
پس از اینکه تحریم باعث شد عراق نتواند به روش قبلی پول چاپ کند، حزب بعث عراق شروع به چاپ دینارهای تقلبی یا تقلبی (تقلبی به صورت کپی رنگی) کرد. این شکل از دینار عراق در بخش‌های تحت کنترل دولت مرکزی رایج شد، اما دینار سوئیس در بخش‌های کردستان عراق که خودمختار اداره می‌شدند رایج بود. این امر باعث شد ارزش یا قیمت دینار عراق به شدت کاهش یابد تا اینکه در پایان سال 95، میانگین ارزش هر دلار آمریکا در بازار سیاه به 30 هزار دینار عراقی رسید. به طور کلی می توان گفت که در عراق دو نوع دینار عربی و دینار کردی وجود دارد.
از اکتبر 2003 تا 15 ژانویه 2004، سازمان موقت ائتلاف عراق شروع به چاپ اسکناس های جدید در این کشور کرد و دینارهای قدیمی با دینارهای جدید عراق مبادله شد. البته هر دینار سوئیس به دلیل ارزش بالا با ۱۵۰ دینار جدید معاوضه می شد.
اکنون صندوق بین‌المللی پول که یکی از نقش‌های اصلی در بازسازی نظام پولی عراق بوده و هنوز هم آن را به دقت دنبال می‌کند، ارزش واحد دینار عراق (بدون خرید و فروش) را 1172 دینار عراقی معادل 1172 دینار عراق تعیین کرده است. یکی استفاده از دلار آمریکا
دینار عراق سکه ندارد
دینار عراق در مقادیر مختلف چاپ می شود. لازم به ذکر است که تنها شکل دینار عراق اسکناس است و این واحد پولی ارز ندارد. البته در ابتدا دینار به صورت ارز در این کشور ضرب می شد، اما به مرور زمان این شکل پول از سیستم پولی عراق خارج شد. بیشترین اسکناس های مورد استفاده در عراق 1000، 5000، 10000، 25000 و 50000 دیناری است. اسکناس های 250 و 500 دیناری نیز وجود دارد که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.
واحد پول کدام کشورها دینار است؟
عراق تنها کشوری نیست که نام واحد پولی خود را دینار انتخاب کرده است، بلکه 9 کشور دیگر که اکثراً کشورهای عربی هستند، نام واحد پولی خود را دینار انتخاب کرده اند. این کشورها عبارتند از؛ دینار کویت، دینار اردن، دینار بحرین، دینار الجزایر، دینار تونس، دینار سودان، دینار صربستان، دینار لیبی و دینار مقدونی. جالب است بدانید که کلمه دینار از کلمه دیناروس که واحد پولی امپراتوری روم بود گرفته شده است و اگرچه برخی تصور می کنند دینار یک کلمه عربی است اما ریشه این کلمه یونانی است.
قیمت دینار عراق در بودجه دولت
در بودجه سال بعد دولت عراق، ارزش هر دلار آمریکا معادل 1450 دینار در نظر گرفته شد.
قیمت هر دلار آمریکا در سال های اخیر در عراق حدود 1200 دینار بود. اما دولت عراق با تضعیف قیمت دینار در برابر دلار تلاش کرد تا دینار بیشتری از منابع ارزی خود استخراج کند.
این تصمیم اعتراضات گسترده مردمی را برانگیخت و برخی از کارشناسان اعلام کردند که برخی بانک ها و کسانی که از جزئیات لایحه بودجه و قیمت جدید دینار در آن اطلاع داشتند، از میلیاردها دینار سود برده اند.
اولین پیامد تغییر قیمت دینار افزایش قیمت بسیاری از کالاها و مواد اولیه در بازار داخلی عراق بوده است که نارضایتی بسیاری از شهروندان را در پی داشته است. به خصوص اینکه 95 درصد کالاهای این کشور وارداتی و ارزی قیمت گذاری می شود.
این در حالی است که کارمندان عراقی که حقوق ثابت به دینار دریافت می کنند با این امر مخالفت می کنند و ادعا می کنند که با اقدام این دولت که باعث کاهش ارزش پول ملی می شود، با مشکلات معیشتی بیشتری مواجه خواهند شد.
اهمیت قیمت دینار عراق برای ایران
ارزش و قیمت دینار عراق برای ما بسیار مهم است. عراق به عنوان همسایه ایران و یکی از شرکای تجاری مهم کشورمان، جایگاه مهمی برای اقتصاد ایران دارد. طبیعتاً نوسانات قیمت دینار عراق می تواند بر اقتصاد ایران تأثیر بگذارد. می توان به برخی از تأثیرات فراوان اشاره کرد.
صادرات و واردات
عراق یکی از شرکای تجاری مهم ایران است. ارزش مبادله بین این دو کشور سالانه میلیاردها دلار است. به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق؛ در سال 2018 حجم تجارت اقتصاد ایران با عراق ده برابر تجارت ایران با کشورهای اروپایی بوده است. بنابراین می توان گفت که شرایط اقتصادی عراق و قیمت دینار عراق که واحد پول ملی آن کشور است، همیشه برای ما بسیار مهم است.
تعیین ارزش دلار منطقه ای
در منطقه چهار بازار ارز وجود دارد که ارزش دلار و ارزهای خارجی معتبر را تعیین می کند. این چهار بازار عبارتند از هرات (افغانستان)، دبی (امارات متحده عربی)، سلیمانیه (عراق) و تهران (ایران). بازارهای قیقه عراق و سلیمانیه بازیگران اصلی قیمت گذاری دلار در منطقه هستند. بنابراین می توان گفت ارزش یا قیمت دینار عراق جایگاه مهمی برای ما دارد. زیرا نوسانات ارزش دینار عراق احتمالاً بر نرخ دلار در منطقه تأثیر خواهد گذاشت و این تأثیر در تعیین نرخ ارز در تهران منعکس می شود.
سفرهای زیارتی عراق
عراق همیشه مقصد گردشگری ایرانیان بوده است. با توجه به اینکه مقبره های زیادی از شیعیان اهل بیت در عراق قرار دارد، سالانه تعداد بی شماری از ایرانیان به این کشور سفر می کنند. به همین دلیل قیمت دینار عراق می تواند در رفاه حال ایرانیان سفر به آنجا بسیار موثر باشد.
البته باید توجه داشت که چند سالی است که ارزش یا قیمت دینار عراق بزرگترین دغدغه ایرانیان و البته سایر شیعیان جهان بوده است. مراسم اربعین قیمت دینار عراق را بیش از پیش برای کشورمان و مسافران ایرانی محسوس کرده است.
