تهران (بازار) -نادر انتصار، استاد بازنشسته علوم سیاسی در دانشگاه آلابامای جنوبی، می گوید ارزیابی طرح ژاپن دشوار است.
نه ژاپن و نه ایران جزییات محتوای پیشنهاد ژاپن را بیان نکرده اند. بنابراین، ما نمی دانیم که آیا طرح ژاپن حاوی ایده های جدید مهمی است یا صرفاً تکرار ایده های قدیمی است.
متن کامل گفت و گوی بازار با استاد انتصار را در زیر می بینید:
س: هنگامی که حسین امیرعبداللهیان در ماه اوت از توکیو بازدید کرد و با نخست وزیر فومیو کیشیدا و سپس وزیر امور خارجه ژاپن یوشیماسا هایاشی دیدار کرد، پیشنهادی از دولت ژاپن درباره مذاکرات هسته ای دریافت کرد. چه ارزیابی از این طرح دارید؟
به: ارزیابی طرح ژاپن دشوار است. نه ژاپن و نه ایران جزییات محتوای پیشنهاد ژاپن را اعلام نکرده اند. بنابراین، ما نمی دانیم که آیا طرح ژاپن حاوی ایده های جدید قابل توجهی است یا صرفاً تکرار ایده های قدیمی است.
س: اخیرا علی باقری، مذاکره کننده هسته ای ایران به توکیو سفر کرده است. به نظر می رسد یکی از موضوعات مطرح شده توسط وی، پیشنهاد ژاپنی ها بوده است. در ماه اوت، توکیو طرحی برای ازسرگیری و احیای مذاکرات هسته ای ایران به امیر عبداللهیان پیشنهاد کرد و همچنین گفت که هر طرحی از سوی ژاپن که در راستای «منافع ایران» باشد مثبت تلقی خواهد شد. ارزیابی شما از این سفر در این لحظه چیست؟
به: آخرین سفر علی باقری به ژاپن احتمالا به برخی از جنبه های توافق هسته ای ایران و دارایی های مسدود شده ایران مربوط می شود. باید به خاطر داشته باشیم که ژاپن یکی از چندین واسطه دیپلماتیک است که تلاش کرده تا از بن بست توافق هسته ای ایران خارج شود. مانند همه واسطه ها، ژاپنی ها فضای محدودی برای مانور و نوآوری دارند.
س: به نظر می رسد این طرح برای فعال شدن مجدد مذاکرات 1+4 است. در این صورت ارزیابی شما از موفقیت این پیشنهاد چیست؟
به: این مسیر بارها طی شده است. 1+4 هیچ معنای مهمی نخواهد داشت. سوابق طعمه و تغییر اروپایی ها در مورد توافق هسته ای ایران یک داستان هشداردهنده است و نشان دهنده ناتوانی یا عدم تمایل آنها برای اقدام مستقل از سیاست واشنگتن در قبال ایران است.
پرسش: برخی معتقدند احیای مذاکرات 1+4 برای ایران مطلوب نیست. از سوی دیگر مذاکرات دوجانبه ایران و آمریکا را مثمر ثمر می دانند. ارزیابی شما چیست؟
به: همانطور که بارها در مصاحبه های قبلی خود گفته ام، مناقشه ایران و آمریکا با مذاکره با 1+4 قابل حل یا مدیریت نیست. اگر قرار است مسائل بین دو دشمن اصلی به طور جدی مورد توجه قرار گیرد، تهران و واشنگتن باید وارد مذاکره مستقیم شوند. این یک فرآیند سخت و پر از دست انداز خواهد بود و به مذاکره کنندگان بسیار ماهر ایرانی نیاز دارد که به راحتی تحت تاثیر موضع آمریکا قرار نگیرند. با توجه به وضعیت کنونی روابط ایران و آمریکا و جو مسموم سیاست داخلی آمریکا، ممکن است در حال حاضر برای طرف آمریکایی مذاکره صادقانه با ایران امکان پذیر نباشد. علاوه بر این، من مطمئن نیستم که آیا تهران مایل است یا حاضر است ایده گفتگوی مستقیم با واشنگتن را بررسی کند. ایران تنها از طریق مذاکرات مستقیم، صریح و علنی می‌تواند تعیین کند که آیا راهی برای عادی‌سازی روابطش با ایالات متحده وجود دارد یا اینکه واشنگتن به دنبال تسلیم کامل تهران در یک بازی جمع صفر جهانی است.
سؤال: هنگامی که طرح ژاپن در ماه اوت ارائه شد، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «من از این ابتکار اطلاع خاصی ندارم. من نمی دانم این جملات به چه چیزی اشاره دارد. همانطور که قبلاً گفتیم، دیپلماسی بهترین راه برای اطمینان از اینکه ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نمی‌کند است. هیچ تغییری در این موضع صورت نگرفته است.» با وجود این اظهار نظر، به نظر نمی رسد این طرح بدون هماهنگی با آمریکا باشد. ارزیابی شما چیست؟
به: بله، تویو در مسائل ذاتی خود به تنهایی و بدون هماهنگی رویکرد خود در قبال ایران با واشنگتن عمل نمی کند. ژاپن نیز مانند اروپایی ها در مسائل مربوط به روابط ایران و آمریکا و بسیاری مسائل مرتبط دیگر بازیگر مستقلی نیست.
