حقایق مهمی که باید درباره اقتصاد ایران بدانید

کیان آنلاین – اقتصاد آنلاین نوشت: جواد صالحی در یادداشتی از واقعیت های اقتصاد ایران نوشت. او در این یادداشت نوشت: «در این یادداشت من منطق پشت نرخ برابری قدرت خرید (PPP) را توضیح می‌دهم که اقتصاددانان از آن برای اندازه‌گیری کل تولید یک اقتصاد استفاده می‌کنند. من همچنین نشان می دهم که چرا PPP ها برای اندازه گیری استانداردهای زندگی ایرانیان در دهه های اخیر اهمیت ویژه ای دارند. در این یادداشت ضمن افزودن شواهد و جزئیات بیشتر، برخی از بحث های یادداشت قبلی را تکرار می کنم. با توجه به اینکه چقدر تحلیل های گمراه کننده از عملکرد اقتصادی و استانداردهای زندگی ایران در مطبوعات عمومی و حرفه ای منتشر می شود، احتمالاً این آخرین بحث من در این زمینه نخواهد بود.

اقتصاددانانی که رشد اقتصادی را مطالعه می کنند از نرخ ارز PPP برای مقایسه تولید ناخالص داخلی و استانداردهای زندگی در بین کشورها و در طول زمان استفاده می کنند. بنابراین، مطالعات مبتنی بر PPP بر ادبیات تجربی رشد اقتصادی و فقر تسلط دارند. برای تصحیح ارزش گذاری های مختلف محصولات در کشورهای مختلف، PPP از یک مجموعه قیمت واحد (ایالات متحده) برای اندازه گیری تولید در کشورهای مختلف استفاده می کند. از آنجایی که بیشتر کالاها در سطح جهانی معامله نمی‌شوند و بنابراین قیمت‌های متفاوتی در سرتاسر جهان دارند، ارزش‌های رایج و غیر PPP می‌تواند گمراه‌کننده باشد و اغلب در مورد کشورهای فقیر ارزش محصولات را پایین‌تر می‌آورد. به عنوان مثال، خدماتی مانند کوتاه کردن مو و خدمات پزشکی که قابل تجارت نیستند، اغلب در کشورهای فقیر ارزان تر هستند. قبل از روش محاسبه ارزش PPP، ارزش تولید ناخالص داخلی به ارزهای محلی بر نرخ ارز بازار تقسیم می شد.

بیشتر بخوانید:

واردات نیروی کار چالش بزرگی برای آینده اقتصاد ایران است

مشکل دیگری که بر PPP غلبه می کند این است که گاهی اوقات نرخ ارز منحصر به فرد نیست و شکاف های زیادی بین نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد وجود دارد، همانطور که در ایران وجود دارد. اینکه کدام یک از آنها استفاده شود معمایی ایجاد می کند که گاهی اوقات با تعصب تحلیلگر حل می شود. از نرخ‌های بازار آزاد برای اثبات وضعیت بد اقتصادی استفاده کنید. برای اثبات خلاف آن، از نرخ ارز رسمی استفاده کنید.

در ایران، به دلیل یارانه های عظیم انرژی، شکاف بین PPP و نرخ بازار بسیار بیشتر از حد معمول در کشورهای در حال توسعه است. بر اساس گزارش بانک جهانی، در سال 2022 نرخ PPP برابر با 62870 ریال در برابر نرخ ارز 500000 ریالی بازار آزاد بوده که حدود 8 ریال اختلاف داشته است. واضح است که استانداردهای زندگی ایرانیان با استفاده از APP بسیار کمتر وخیم به نظر می رسد. به عنوان مثال، قدرت خرید دستمزدها در ایران زمانی بدتر به نظر می رسد که دستمزد روزانه یک کارگر غیر ماهر را که تقریباً 4000000 ریال است بر نرخ بازار آزاد 500000 تقسیم کنیم که معادل 8 دلار در روز یا 1 دلار در ساعت است. . این یکی از کمترین حقوق در این سیاره است. اما در واقع، با توجه به قیمت‌های ایران، این دستمزد روزانه ممکن است 8 برابر قدرت خرید یک دلار در آمریکا داشته باشد. این در مورد قرص های نان، گالن گاز، ویزیت پزشک و غیره صادق است.

اگر در عوض، دستمزد ریالی را بر نرخ PPP تقسیم کنیم، روزانه 64/4,000,000/62,870 دلار دریافت می کنیم که تنها یک سوم دستمزد کارگران غیر ماهر ایالات متحده در حدود 200 دلار است (برای مقایسه بیشتر حقوق PPP به گزارش دستمزد جهانی مراجعه کنید). .

هدف حمایت از استفاده از PPP برای بهتر جلوه دادن اقتصاد ایران نیست، اگرچه اینطور است و کسانی که بر استفاده از آن اصرار دارند اغلب دستور کار سیاسی دارند. اگر می‌خواهند نتایج سیاسی مانند تأثیر تحریم‌ها را بهتر پیش‌بینی کنند، باید تلاش کنند تا تصویر واقعی‌تری از اقتصاد ایران به دست آورند.

محاسبات PPP توسط پروژه مقایسه بین‌المللی بانک جهانی، یا جداول جهانی پن، از فهرست گسترده‌ای از کالاها استفاده می‌کند، یعنی همه محصولات برای ضریب تبدیل PPP تولید ناخالص داخلی و محصولات موجود در سبد مصرف برای نرخ PPP مصرف خصوصی. من سطح تجمیع آنها را نمی دانم، اما مطمئناً بسیار بالاتر از آنچه در جدول زیر دارم، است که قصد دارد ایده ای از نرخ PPP بانک جهانی 62870 ریال به ازای هر دلار آمریکا ارائه دهد. 2022.

ارقام در دو ستون اول از میانگین قیمت‌های ماهانه مرکز آمار ایران برای اکتبر 2023 و از قیمت‌های آمریکایی از خواربارفروشی محله من و اینترنت گرفته شده است.

توجه داشته باشید. قیمت گاز طبیعی و بنزین در ایران بسیار متفاوت است. به طور خاص، ممکن است بین قد کوتاه‌ترین و قد بلندترین کاربران 10 برابر باشد. قیمت میز برای مصرف کننده معمولی است.

این نرخ های PPP ضمنی در ستون آخر با تقسیم قیمت در ایران بر قیمت دلار در ایالات متحده محاسبه می شود. مقایسه نشان می دهد که هنگام تبدیل بر اساس نرخ بازار آزاد، همه این اقلام (به جز پسته) در ایران بسیار ارزان تر از آمریکا هستند. قیمت انرژی 2 تا 3 درصد قیمت انرژی در ایالات متحده را تشکیل می دهد. در نتیجه تمامی PPPهای ضمنی کمتر از نرخ ارز 500000 ریالی بازار آزاد هستند که میانگین موزون آنها خواهد بود. ارزش PPP ضمنی بالای پسته که تنها 3/4 نرخ ارز بازار آزاد است، تعجب آور نیست زیرا یکی از اصلی ترین صادرات ایران است. گوشت قرمز نیز به دلیل عدم پرداخت یارانه، قیمت ضمنی بالایی دارد. اگر با نرخ یارانه 285 هزار ریالی به ازای هر دلار وارد نمی شد، می توانست به قیمت بازار آزاد برسد. شیر یکی دیگر از غذاهای نسبتا گران روی میزهاست. .

غفلت از اصول اقتصادی پشت مقایسه‌های بین‌المللی می‌تواند منجر به دست کم گرفتن استانداردهای زندگی ایران شود، همچنین چگونگی تغییر استانداردهای زندگی را در طول زمان، به‌ویژه از قبل از انقلاب، مخدوش می‌کند و منجر به گمراه‌کننده‌ای می‌شود که قبلاً ذکر کردم. با توجه به اینکه سایر شاخص‌های توسعه (سواد، امید به زندگی، دسترسی به آب آشامیدنی، برق و جاده‌های آسفالته) این تصور که تولید ناخالص داخلی سرانه ایران در حال حاضر حدود 40 درصد کمتر از قبل از انقلاب است. خیلی، منطقی نیست من هیچ مورد دیگری را در تاریخ بشر نمی شناسم که چنین گسست عمیقی بین افزایش نتایج مطلوب در بهداشت و آموزش و دسترسی به خدمات اولیه و کاهش استانداردهای زندگی که با تولید ناخالص داخلی سرانه اندازه گیری می شود وجود داشته باشد.

این امر به این دلیل است که بهبود این شاخص ها بدون رشد اقتصادی امکان پذیر نیست. و برای مشاهده رشد استاندارد زندگی، باید تولید ناخالص داخلی را قبل و بعد با همان قیمت ها اندازه گیری کنید. این استدلال که من گاهی می‌شنوم که PPPها برای مقایسه در طول زمان مفید نیستند، با تعداد زیادی از مطالعات رشد که از داده‌های جداول جهان پن برای تحلیل رشد اقتصادی استفاده می‌کنند، در تناقض است.

داده های PPP همچنین از اشتباه ساده نسبت دادن کاهش ارزش ریال به تغییرات تولید ناخالص داخلی جلوگیری می کند. به عنوان مثال، سال گذشته که ارزش ریال در بازار آزاد 20 درصد کاهش یافت و برای مدت کوتاهی (در برابر دلار) از مرز 600 هزار ریال گذشت، تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا نکرد و ایرانی ها به یکباره 20 درصد فقیرتر نشدند. در واقع، داده های نظرسنجی نشان داد که استانداردهای زندگی آنها واقعاً افزایش یافته است.

در همین راستا، داده‌های مبتنی بر PPP، ردیابی دقیق‌تری از رشد اقتصادی در دوره‌های طولانی‌تر را فراهم می‌کنند، همانطور که توسط ادبیات رشد تجربی برگرفته از جداول Pan World پیشنهاد شده است. در مورد ایران، استفاده از مقادیر تولید ناخالص داخلی مبتنی بر PPP قبل و بعد از انقلاب به اندازه مقایسه بین کشورها اهمیت دارد. به این دلیل که قیمت‌های نسبی و سبد مصرفی امروز ایران با قبل از انقلاب بسیار متفاوت است، گویی دو کشور را با قیمت‌ها و منوی تولید متفاوت مقایسه می‌کنیم.

بارزترین تفاوت مصرف گاز طبیعی است که قبل از انقلاب نادر بود، اما امروز یکی از بالاترین ها در جهان است و در رتبه چهاردهم جهان در سرانه و جلوتر از اکثر کشورها اروپایی قرار دارد. اما افزایش سریع مصرف گاز طبیعی در ایران به دلیل قیمت بسیار پایین آن – یک پنجاهم آمریکا – در افزایش تولید ناخالص داخلی منعکس نمی شود. سهم گاز طبیعی از تولید ناخالص داخلی تقریباً 50 برابر بیشتر از زمانی است که با استفاده از PPP ارزش گذاری شود.

به همین ترتیب، گسترش شبکه گاز طبیعی در کشور – 36000 کیلومتر برای 28 میلیون خانه – پس از انقلاب به طور کامل در داده های ایران منعکس نشده است. بر اساس گزارش مجله نفت و گاز، هزینه ساخت یک خط لوله گاز زیرزمینی تقریباً 2 میلیون دلار در هر مایل در ایالات متحده است. با این قیمت، هزینه ساخت 36000 کیلومتر (22400 مایل) خط لوله گاز در ایران طی 44 سال گذشته حدود 44.8 میلیارد دلار یا یک میلیارد دلار در سال خواهد بود. حساب‌های تولید ناخالص داخلی ایران چیزی نزدیک به این میزان سرمایه‌گذاری در گاز طبیعی نشان نمی‌دهد، زیرا هزینه‌های ساخت و ساز بسیار ارزان‌تر است. انجام همین کار برای تمام فعالیت های ساختمانی به طور قابل ملاحظه ای ارزش افزوده بخش ساخت و ساز را افزایش می دهد و فعالیت سرمایه گذاری قوی تری را در ایران نسبت به محاسبه تولید ناخالص داخلی معمول نشان می دهد.

به طور خلاصه، داده های PPP درک بهتری از وضعیت کنونی ایران، ظرفیت تولید آن و استانداردهای زندگی شهروندان آن ارائه می دهد. کسانی که از استفاده از PPP ها در خدمت پیشبرد یک دستور کار سیاسی اجتناب می کنند باید بدانند که اقتصاد بد هرگز به سیاست خوب منجر نمی شود.