بازار؛ گروه استان ها: هنر قدیمی قالی بافی در ترکمن صحرا بر کسی پوشیده نیست. امروزه نیز بیشتر زنان ترکمن با گره زدن امرار معاش می کنند و با ایجاد زیبایی امرار معاش می کنند.
این صنعت که شاید بازار صادراتی بسیار پررونقی در منطقه داشته باشد مورد بی توجهی قرار گرفته و تولیدکنندگان این حوزه از بی توجهی به فرش ترکمن گلایه دارند.
قالیبافان ترکمن در گلستان از دستگاه های بافندگی دروغگو استفاده می کنند که باعث بیماری و خستگی مفرط می شود. همچنین بافندگان با مشکلات مالی فراوان و کمبود امکانات دریافتی مواجه هستند.
در حال حاضر کشوری مانند نپال که کیفیت تولید آن به مراتب کمتر از فرش ترکمن است، در این صنعت پیشرو در جهان است و بازار صادرات جهانی را در اختیار گرفته است.
تولیدکنندگان این کشور ذائقه و نیاز مصرف کننده را شناسایی کرده و با توجه به آن طرح های مختلف فرش می بافند، اما در کشور ما به خصوص در گلستان این ذائقه شناسایی نشده است و بافندگان از طرح ها و نقشه های تکراری استفاده می کنند، زیرا هیچ گونه دیگری از آن وجود ندارد. نقشه آن را دارد. به آنها ارائه شده است.
خبرنگار بازار در این رابطه با «خربانتاج پوری» مدیرعامل شرکت تعاونی «صنایع دستی و فرش سولماز آق قلا» به گفت وگو پرداخت.
وی معتقد است منطقه ترکمن صحرا دارای ظرفیت های بسیار ارزشمندی در صنعت فرش است که متاسفانه آنچنان که باید به آن توجه نمی شود.
شرکت تعاونی فرش و صنایع دستی سولماز آق قلا در 96 روستا فعالیت دارد و دارای چهار هزار بافنده است که ماهانه بیش از دو هزار متر مربع فرش می بافند.
این تولیدکننده فرش از ممانعت های فراوان در اعطای مجوز گلایه داشت و معتقد است که مسئولان دلسوز بافندگان نیستند و تنها در زمان ارائه گزارش به سراغ تولیدکننده می روند.
مشروح گفتگوی خبرنگار بازار با این تهیه کننده را در زیر می خوانید.
* در مورد تعاونی صنایع دستی و فرش سولماز آق قلا توضیح مختصری بدهید.
فعالیت شرکت تعاونی فرش و صنایع دستی سولماز آق قلا در زمینه فرش و صنایع دستی در سال 1357 تاسیس شد.
این شرکت تعاونی در 96 روستا فعالیت می کند و دارای چهار هزار بافنده است که ماهانه بیش از دو هزار متر مربع فرش می بافند.
این تعاونی مواد اولیه و قالیچه را به منازل می آورد و فرش تولیدی هنرمندان را خریداری می کند. هدف من از ورود به خانه های بافندگان ایجاد اشتغال و فرهنگ سازی صنایع دستی و فرش است.
* ظرفیت استان گلستان را در حوزه صنعت فرش چگونه می بینید؟
استان گلستان پتانسیل بالایی در زمینه فرش دارد اما متاسفانه این ظرفیت دیده نمی شود. در حال حاضر پشم و پوست حیوانات گلستان دور ریخته می شود و همچنین در استان 320 نوع گیاه دارویی و رنگ وجود دارد که اصلا استفاده نمی شود. در گلستان امکانات و پشتیبانی لازم برای فرآوری و تبدیل پوست حیوانات به چرم وجود ندارد.
منطقه ترکمن صحرا ظرفیت بسیار بالایی در این منطقه دارد که بازار تولید و فروش آن بلااستفاده رها شده است. متأسفانه کم توجهی مسئولان به این حوزه عمدتاً گریبان اقشار فرودست و خرده بافان را می گیرد.
* در تولید فرش دستباف با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
تمدید مجوز نیازمند چندین ماه کاغذبازی و بروکراسی اداری است و اگر برای شرکت در نمایشگاه های خارجی شرایط لازم در این زمینه وجود نداشت، قطعا از شرط اخذ مجوز صرف نظر می کردم. همچنین داشتن پروانه فعالیت برای بیمه کارکنان الزامی است.
متأسفانه مسئولان زمانی که نیاز به گزارش و آمار داشته باشند به سراغ تولیدکننده می روند، اما در اعطای مجوز سخت گیری می کنند.
برای صدور پروانه، لیست بافندگان را از ما حذف می کنند و با عناوین مختلف از بافنده و اعضای خانواده اش امضا می گیرند و باعث ترس و دلهره آنها می شوند.
چارچوبی که برای صدور مجوز ایجاد شده بسیار نامعقول است و این موانع نتیجه ای جز توقف تولید ندارد.
برخی آموزش های بی اساس در روستاها نتیجه نمی دهد و صرفاً هدر دادن پول است زیرا کارگاه متمرکزی برای این کار وجود ندارد.
علم دائما در حال پیشرفت است و این پیشرفت در صنعت فرش سایر استان ها نیز مشهود است، اما چرا عشایر و بافندگان ترکمن نباید به پا خاستند تا بافندگان با سختی کمتری کار کنند؟
گره فرش در سایر استان ها مربع است اما گره فرش ترکمن مستطیل مربع است و این سوال پیش می آید که چرا کاغذ شطرنج در بازار گلستان کمیاب شده است تا قالی بافان ترکمن از آن استفاده کنند؟
در استان گلستان فروشگاه طراحی و نقشه وجود ندارد اما در شهر تبریز نخ در کنار نقشه به مشتری ارائه می شود.
تولیدکنندگان گلستانی کاغذ شطرنج را به سختی تهیه می کنند و از طرح ها و نقشه های قالی های دیگر بافندگان به عنوان نقشه استفاده می کنند.
* آیا به بافندگان و تولیدکنندگان فرش تسهیلات اعطا می شود؟
امکاناتی که به بافندگان داده می شود بسیار محدود است. دولت می تواند با نظارت دقیق به تولیدکنندگان تسهیلات بدهد تا بتوانند کار خود را ارتقا دهند. اما در مواردی شاهد اعطای تسهیلات فرش به افرادی هستیم که مبلغ دریافتی را در این حوزه هزینه نمی کنند.
تاکنون در چند نمایشگاه خارجی شرکت کرده اید؟
به جرأت می توانم بگویم در اکثر نمایشگاه های کشورهای اروپایی، ترکمنستان و کانادا شرکت کرده ام. سفره فرش ترکمنی برای من بسیار مهم است زیرا تولیدکنندگان فرش ترکمن از سراسر دنیا در آنجا حضور دارند. قالی های ترکمن دارای 811 طرح شناخته شده است، اما نقوشی که بافندگان ترکمن در ایران می شناسند به تعداد انگشتان دست هم نمی رسد.
