روغن سویا یکی از بحث برانگیزترین روغن ها در دنیای سلامت است. برخی از محققان می گویند این روغن حاوی اسیدهای چرب اشباع شده است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. برخی دیگر معتقدند که روش تولید روغن سویا برای انسان مضر است. واقعیت چیست؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا با خواص روغن سویا آشنا شوید.
روغن سویا چیست؟
روغن سویا نوعی روغن پخت و پز است که از دانه های گیاه سویا به دست می آید. سویا منبع غنی پروتئین گیاهی است و طعمی خنثی دارد. این روغن ارزان است و یکی از پر مصرف ترین روغن های پخت و پز است. برای تهیه این روغن، دانه های سویا را تمیز و خشک می کنند و پوسته آن را جدا می کنند و فرآیند استخراج روغن آغاز می شود. نقطه دود روغن سویا حدود 230 اسمارتک نیوز سانتیگراد است.
نقطه دود دمایی است که پس از آن روغن تجزیه شده و اکسید می شود. کارشناسان تغذیه می گویند هنگام پختن غذا نباید از نقطه دود روغن فراتر رفت. آنها پیشنهاد می کنند در صورت بالا بودن دمای غذا در طول فرآیند پخت، از روغنی با نقطه دود بالا استفاده کنید. روغن سویا یکی از روغن هایی است که نقطه دود بالایی دارد و به همین دلیل گزینه ای پرکاربرد برای پخت و پز است. علاوه بر این در رستوران های فست فود نیز از آن استفاده می کنند.
ارزش غذایی روغن سویا
روغن سویا حاوی چربی های مختلف و سایر مواد مغذی است. روش استخراج روغن بر میزان مواد مغذی آن تأثیر می گذارد. برخی از ویتامین ها در طی فرآیند تصفیه از بین می روند. کارشناسان می گویند روغن های فرآوری شده به روش پرس سرد دارای مواد مغذی بیشتری هستند. طبق تحقیقات وزارت کشاورزی ایالات متحده، ارزش غذایی 1 قاشق غذاخوری روغن سویا به شرح زیر است:
خواص روغن سویا
1. کاهش کلسترول
روغن سویا حاوی چربی های اشباع نشده است. این چربی ها باعث کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) می شوند. طبق شواهد علمی، این روغن برای سلامتی مفید است و چربی خون را بدون افزایش التهاب در بدن کاهش می دهد. در سال 2021، محققان اثرات روغن سویا را بر بدن آزمایش کردند و اندازه ذرات کلسترول بد را اندازه گرفتند. اندازه این ذرات شاخص مهمی در پیش بینی احتمال بیماری قلبی است. بر اساس این آزمایش، روغن سویا ذرات کوچک کلسترول بد را کمتر از روغن های دیگر افزایش می دهد، بنابراین احتمالاً خطر کمتری برای سلامتی دارد.
2. حفظ سلامت قلب
کاهش کلسترول خون برای سلامت قلب مفید است. البته روغن سویا علاوه بر کنترل کلسترول بد، فواید دیگری نیز برای قلب دارد. این روغن حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است و احتمال آریتمی قلبی را کاهش می دهد. تحقیق و بررسیمطالعات مختلفی در این زمینه انجام شده است و بر اساس این تحقیقات، شاخص امگا 3 در افراد دارای اضافه وزن که از روغن سویا استفاده می کنند بیشتر از افرادی است که از روغن های دیگر استفاده می کنند.
3. تنظیم قند خون
روغن ها منبع غنی چربی هستند و چربی با اثر کربوهیدرات ها در یک وعده غذایی مقابله می کند. به همین دلیل روغن سویا مانند هر روغن دیگری برای متعادل نگه داشتن قند خون مفید است. این روغن تاثیر متفاوتی نسبت به سایر روغن ها در حفظ تعادل قند خون ندارد، اما چربی های آن به بدن کمک می کند تا از بالا رفتن قند خون جلوگیری کند.
4. حاوی مواد مغذی مهم است
طبق تحقیقات، روغن سویا حاوی ویتامین های K و E و مقداری اسیدهای چرب است که بدن انسان به آن نیاز دارد. این روغن حاوی امگا 3 و امگا 6 نیز می باشد که این 2 ماده برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی مفید است. علاوه بر این، روغن سویا حاوی چربی اشباع شده و چربی ترانس کم است.
مضرات روغن سویا
روغن سویا فرآوری پیچیده ای دارد. برای استخراج این روغن از حلال های مختلفی استفاده می شود. یکی از دغدغه های محققان سلامت این است که آیا این روغن برای بدن مضر است یا خیر. برای پاسخ به این سوال تحقیقات زیادی انجام شده است و طبق این تحقیقات روغن سویا اثرات مضری بر بدن دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
1. خواص التهابی
یکی از بزرگترین نگرانی ها در مورد روغن سویا، خواص التهابی آن است. بسته به مقداری که مصرف می کنید، روغن سویا می تواند باعث التهاب در بدن شود. چربی های چند غیر اشباع موجود در این روغن به شکل اسیدهای چرب امگا 6 یافت می شود. امگا 6 معمولا خطرناک نیست، اما توصیه می شود میزان مصرف خود را محاسبه کنید.
در گذشته رژیم غذایی انسان شامل ماهی صید شده، گوشت حیوانات شکار شده و چربی های طبیعی بود. این مواد سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. با گذشت زمان و صنعتی شدن جوامع، رژیم غذایی انسان نیز تغییر کرد. با افزایش غذاهای فرآوری شده، میزان مصرف امگا 6 نیز افزایش یافت. محققان می گویند نسبت مصرف امگا 3 و امگا 6 باید 19 به 2 باشد، اما امروزه اکثر مردم این دو اسید چرب را به نسبت 1 به 10 مصرف می کنند، یعنی حدود 20 برابر حد مجاز غذا می خوریم. امگا -6. این مقدار زیاد امگا 6 باعث التهاب در بدن می شود و برای سلامتی مضر است.
2. وجود آفلاتوکسین.
آفلاتوکسین نوعی ترکیب سمی است که از کپک های مختلف منشاء می گیرد. این ماده بسیار خطرناک است و بر سلامت انسان تأثیر منفی می گذارد. روغن سویا می تواند حاوی مقادیر زیادی آفلاتوکسین باشد. این سم در بادام زمینی و ذرت نیز یافت می شود. اگر مقدار زیادی آفلاتوکسین وارد بدن شود، سیستم ایمنی را سرکوب می کند، در رشد اختلال ایجاد می کند و باعث سرطان می شود.
3. اکسیداسیون روغن
هنگامی که روغن سویا در معرض گرما، نور یا اکسیژن قرار می گیرد، اکسید می شود. روغن اکسید شده ترکیبات مضر و سمی تولید می کند. این ترکیبات بر طعم غذا و سلامت انسان تأثیر می گذارد. کارشناسان می گویند روغن سویا دارای اسید چرب لینولئیک است. این اسید به اکسیداسیون حساس است و به همین دلیل روغن سویا زودتر از روغن های دیگر اکسید می شود.
4. روش کشت اشتباه
یکی دیگر از مشکلات روغن سویا، کشت بذر آن است. این دانه ها اصلاح ژنتیکی شده اند و در مراحل رشد با سم پاشی می شوند. یکی از مهم ترین آفت کش ها گلایفوسیت است. این ماده برای انسان خطرناک است و باعث مشکلات ایمنی و سرطان می شود. علاوه بر این، باعث افزایش التهاب در بدن و ایجاد مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها می شود.
گلایفوسیت برای محیط زیست نیز مضر است. این آفت کش ترکیب میکروبی خاک را تغییر می دهد و اثر مخربی بر دستگاه گوارش حیوانات و گیاهان می گذارد.
5. اثر منفی بر مغز.
در سال 2020 آزمایشی روی موش ها انجام شد. هدف از این آزمایش بررسی اثرات روغن سویا بر عملکرد مغز بود. محققان موش ها را به 3 گروه تقسیم کردند و به هر کدام رژیم غذایی متفاوت دادند. گروه اول غذاهایی با روغن سویا معمولی مصرف کردند. دسته دوم شامل غذاهایی با روغن سویا کم لینولئیک و دسته سوم حاوی روغن نارگیل بود.
در این آزمایش، هر دو نوع روغن سویا تغییرات ژنتیکی را در هیپوتالاموس مغز ایجاد کردند. این تغییرات متابولیسم، تنظیم دمای بدن، تولید انتقال دهنده های عصبی و عملکرد صحیح مغز را تحت تاثیر قرار داد. محققان می گویند با این آزمایش نمی توانیم با خیال راحت به این نتیجه برسیم که روغن سویا چنین تأثیری بر مغز انسان دارد، اما خوب است رژیم غذایی خود را متنوع کنیم و همیشه روغن سویا نخوریم.
مقایسه روغن سویا با روغن های دیگر.
برای اینکه بدانیم کدام روغن برای سلامتی ما مفیدتر است، باید خواص روغن های مختلف را بدانیم و روغن خود را آگاهانه انتخاب کنیم. در ادامه روغن سویا را با 3 روغن رایج مقایسه می کنیم.
1. مقایسه روغن سویا با روغن زیتون
روغن زیتون ارزش غذایی بیشتری نسبت به روغن سویا دارد. چربی های تک غیراشباع و ویتامین E موجود در روغن زیتون دو برابر روغن سویا است. روغن زیتون دارای آنتی اکسیدان های زیادی است که التهاب را کاهش می دهد و برای سلامتی مفید است.
نقطه دود روغن سویا بالاتر از روغن زیتون است، اما کارشناسان تغذیه می گویند این خاصیت چندان مهم نیست. اگر غذای خود را در دمای مناسب بپزید، دیگر نگران روغن سوزی آن نخواهید بود.
2. مقایسه روغن سویا با روغن کانولا
مقایسه روغن سویا با روغن کانولا چندان ساده نیست. هر دو روغن روش پردازش پیچیده ای دارند و تصفیه می شوند. کارشناسان تغذیه می گویند که هر دو روغن نقطه دود بالایی دارند و حاوی ویتامین E هستند. روغن سویا دارای چربی های چند غیر اشباع و روغن کانولا در چربی های تک غیراشباع بیشتر است. به طور کلی بهتر است از روغن های تصفیه شده کمتر استفاده کنید.
3. مقایسه روغن سویا با روغن نارگیل
کارشناسان می گویند که روغن سویا را نمی توان با روغن نارگیل مقایسه کرد زیرا آنها بسیار متفاوت هستند. اسیدهای چرب موجود در روغن نارگیل تری گلیسیریدهای با زنجیره متوسط هستند که بدن انسان آنها را به طور متفاوتی هضم و جذب می کند. روغن نارگیل امگا 6 بسیار کمتری نسبت به روغن سویا و کانولا دارد که یک مزیت اصلی است.
آخرین کلمه
روغن سویا روغنی ارزان قیمت است که حاوی اسیدهای چرب و ویتامین E است، این روغن طعمی خنثی دارد و برای انواع آشپزی قابل استفاده است. روغن سویا فوایدی برای بدن دارد، اما می تواند خطراتی برای سلامتی نیز داشته باشد. حالا که با خواندن این مقاله با خواص این روغن آشنا شدید، می توانید تصمیم بگیرید که از آن در رژیم غذایی خود استفاده کنید یا نه.
اگر این مقاله برای شما مفید بود، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و نظرات خود را برای ما بنویسید.
راه حل هایی برای زیبا و سالم ماندن
