خوش طعم؛ خواص منحصر به فرد و کاربرد آنها در آشپزخانه.

هرگاه نام یک سبزی شور را می شنویم، طعم تند و لذیذ آن را به یاد می آوریم، اما بیشتر ما از این گیاه معطر که طعم مطبوعی به غذاهایمان می دهد غافلیم. در این مقاله همه چیزهایی که باید در مورد این سبزی بدانید را برایتان نوشته ایم.

مرزه چه نوع گیاهی است؟

مرزه گیاهی یک ساله از خانواده نعناعیان است که از قسمت های برگ دار ساقه آن در پخت و پز استفاده می شود. سبزی شور دارای برگ‌ها و گل‌های سبز کوچک است. از لحظه جوانه زدن تا تولید بذر شیرین یک سال می گذرد سپس تمام قسمت های آن از برگ تا ریشه کاملا از بین می رود.

مبدأ مرضه کجاست؟

مردم سراسر جهان هزاران سال است که از این گیاه برای بهبود طعم غذای خود استفاده می کنند. رومیان و یونانیان باستان 2000 سال پیش این گیاه را پرورش می دادند و از آن برای پختن غذای خود استفاده می کردند. مرزه در اروپا بسیار محبوب بود و اروپایی ها از آن استفاده می کردند زیرا بسیار شبیه فلفل بود.

مرزه علاوه بر چاشنی بودن، کاربردهای مهم دیگری نیز دارد. در روم باستان از این گیاه به عنوان یک داروی تقویت کننده جنسی استفاده می کردند. بعدها در جنگ جهانی دوم که فلفل کمیاب شد، آلمانی ها به جای فلفل از نمک در آشپزی استفاده کردند.

انواع مرزه

تقریبا 30 نوع ادویه وجود دارد که ما فقط از 2 نوع اصلی (تابستانی و زمستانی) برای پخت و پز استفاده می کنیم. این 2 نوع ادویه شباهت ها و تفاوت هایی دارند که در ادامه توضیح می دهیم.

1. طعم تابستان

محبوب ترین و پرمصرف ترین نوع مرزه، مرزه تابستانی با نام علمی «Satureja hortensis» است. انواع صیفی جات با برگ های سبز و خرمایی وجود دارد که گل های یاسی لوله ای آن از تیر تا شهریور شکوفا می شوند.

مرزه در انواع غذاها استفاده می شود و حتی برای تهیه ادویه فرانسوی پروانس (که ترکیبی از چند نوع سبزی خشک است) استفاده می شود. این گیاه در اکثر غذاهای سنتی بلغارستان، رومانیایی و کانادایی آتلانتیک استفاده می شود. چون نمک تابستانی طعم و بوی شیرین تری دارد، محبوبیت بیشتری دارد. در واقع مرزه تابستانی و مرزه زمستانه طعمی مشابه دارند اما مرزه تابستانی شیرین تر و رنگ روشن و طعم و بوی تندتری دارد و در یک کلام تندتر و تندتر است. به همین دلیل این نوع مرزه بیشتر از نوع زمستانه رشد می کند و تقریباً در تمام طول سال در فروشگاه ها موجود است.

2. مرزه زمستانه

مرزه با نام علمی «Satureja montana» گیاهی است چند ساله. نام دیگر نمک زمستانه نمک کوهی است و بیش از 2 سال ماندگاری دارد. برگ های مرزه زمستانه در مقایسه با انواع تابستانی تیره تر است و گل های آن به رنگ اسطوخودوس روشن، صورتی و حتی سفید است. در مقایسه با نمک تابستانی، نمک زمستانه طعم قوی تر و تلخ تری دارد. بوی این نوع خوش طعم یادآور عطرهای زمستانی مانند مریم گلی و کاج است.

مرزه در دل کوه ها و در دامنه تپه ها و دامنه های کوه های مدیترانه ای می روید و دقیقا به همین دلیل است که این نوع مرزه نام مرزه کوهی را به خود گرفته است. کاشت مارزا در مناطق معتدل بسیار آسان است و این گیاه نه تنها بومی مناطق مدیترانه ای است، بلکه در جنوب اروپا و آفریقا نیز یافت می شود.

خواص نمکی

1. مفید برای دستگاه گوارش.

خوردن این گیاه برای تقویت دستگاه گوارش فوق العاده است. این گیاه از سوء هاضمه و تشکیل گاز در معده جلوگیری می کند. همچنین برای از بین بردن گازهای معده بسیار مفید است.

2. درمان مشکلات گوارشی.

مرزه نقش مهمی در کنترل علائم مشکلات گوارشی مانند اسهال، گاستروانتریت و قولنج دارد.

3. ضدعفونی طبیعی

مرزه دارای ترکیبی به نام «تیمول» با خاصیت ضدعفونی کننده و ضد قارچی است. این خواص برای درمان نیش زنبور عسل و سایر حشرات مفید است.

4. تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه.

از آنجایی که مرزه خاصیت ضد باکتریایی دارد، بسیاری از مردم از آن برای درمان علائم سرماخوردگی مانند سرفه و گلودرد استفاده می کنند. در عین حال حاوی ویتامین C است و به بدن در برابر ویروس ها و رادیکال های آزاد کمک می کند.

5. تسکین درد مفاصل ناشی از التهاب.

پمادهای حاوی اسانس نمک درد شدید ناشی از التهاب مفاصل را کاهش می دهند.

6. تقویت قوای جنسی

بسیاری از مردم مانند رومیان باستان هنوز از این گیاه برای بهبود قدرت جنسی استفاده می کنند.

7. پیشگیری از بیماری و بهبود سلامت عمومی.

مرزه حاوی آنتی اکسیدان هایی است که از بیماری های مختلف جلوگیری می کند. به عنوان مثال این گیاه از افزایش کلسترول بد جلوگیری می کند و کلسترول خوب را در بدن افزایش می دهد. این ویژگی از بیماری های قلبی جلوگیری می کند و سلامت کلی قلب را بهبود می بخشد.

زنان باردار نیز مانند سایر گیاهان باید در مصرف این گیاه احتیاط کنند و بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.

کاربرد چاشنی ها در آشپزی چیست؟

1. به جای فلفل و نمک

برای طعم دادن به گوشت یا لوبیا می توانید به جای فلفل از مرزه استفاده کنید. البته رومیان باستان از این گیاه به جای نمک استفاده می کردند. بنابراین، اگر می خواهید از رژیم غذایی کم نمک پیروی کنید، بهتر است به جای نمک از مرزه استفاده کنید.

2. طعم دادن به گوشت

می توانید قبل از پختن گوشت هایی مانند گوشت قرمز و مرغ را با نمک مزه دار کنید.

3. چاشنی روی میز

بلغاری ها نمک را با یک کاسه نمک و پاپریکا آسیاب شده مخلوط می کنند و نوعی چاشنی به نام «آشرینا سول» به معنای «نمک رنگارنگ» درست می کنند و در کنار غذای خود روی میز می گذارند. آنها همچنین به نان، سیب زمینی، پنیر و سایر سبزیجات طعم می دهند.

اگر مرزه را زیاد بپزید، طعم آن تقریبا از بین می رود. بنابراین بهتر است برای پخت طولانی مدت از چاشنی های تابستانی استفاده کنید.

مرزه در چه غذاهایی استفاده می شود؟

از هر دو نوع چاشنی تابستانی و زمستانی در انواع غذاهای گوشتی مانند مرغ، بوقلمون، غاز و اردک استفاده می شود. اکثر مردم گوشت کباب را قبل از تهیه آن با نمک مزه دار می کنند. از این گیاه در انواع خورش ها، امپانادا، سوسیس و کالباس و گوشت کبابی و همچنین خوراک لوبیا استفاده می شود.

در همین حال، چاشنی تابستانی برای غذاهای سبک تر مانند تخم مرغ و صیفی جات استفاده می شود و چاشنی زمستانی برای طعم دادن به غذاهای خوشمزه مانند ماهی های چرب و سبزیجات ریشه دار زمستانه استفاده می شود.

1. گوشت بوقلمون شور

گوشت بوقلمون چربی کمتری دارد و سبک تر از گوشت گاو است. البته ممکن است بسیاری از افراد طعم گوشت بوقلمون را دوست نداشته باشند. اما فراموش نکنید که خوردن غذاهای سالم به معنای خوردن غذاهای بد نیست. می توانید غذای خود را با ادویه ها و چاشنی های مختلف مزه دار کنید و از آن لذت ببرید. بنابراین برای تهیه گوشت بوقلمون از ترکیب گیاهان خوش طعم، رزماری، سس سویا، روغن کنجد و پاپریکا استفاده کنید و طعم عالی به غذا بدهید.

2. ماکارونی مرغ

برای تهیه سس پاستا مرغ از مرزا همراه با سایر ادویه ها استفاده کنید. مرزا طعم بسیار خوبی به پاستا مرغ می دهد.

3. سوپ سبزیجات

طعم مطبوع مرزه زمستانی در غذاهای گرم احساس می شود. برای تهیه خوراک سبزیجات مخلوط:

• نصف قالب کوچک کره را با آب در قابلمه بریزید و با گیاهانی مانند مارس، آویشن و رزماری مزه دار کنید.
• پیاز خرد شده، کرفس و قارچ را با کمی رازیانه به تابه اضافه کنید و تفت دهید تا نرم شوند.
• 3 فنجان آب مرغ را اضافه کرده و مواد را به جوش بیاورید.
• در ظرفی دیگر ۲ عدد تخم مرغ را با کمی آرد نان مخلوط کنید. حالا سوپ سبزیجات را به آن اضافه کنید و ظرف را حدود 1 ساعت روی اجاق بگذارید. مرزه و سایر سبزیجات موجود در این سوپ طعم بسیار خوبی به آن می دهد.

4. عدس و مرزه

یکی دیگر از غذاهایی که می توانید با مرزه تابستانی و زمستانی تهیه کنید عدس است.

• پیاز و سیر را روی حرارت تفت دهید.
• در ظرف دیگری آب سبزیجات و مرغ را بجوشانید.
• عدس خام، نمک، فلفل، هویج، گوجه فرنگی، سیر و پیاز را اضافه کنید. مواد را به مدت 45 دقیقه حرارت دهید تا عدس کاملا بپزد. این غذا با نمک طعم متفاوت و بسیار خوبی پیدا می کند.

بهترین جایگزین های نمکی

اگر غذای تند در دسترس ندارید، می توانید برای رسیدن به نتیجه دلخواه از سبزیجات دیگر استفاده کنید. سبزیجات زیر طعم شور دارند و به جای شور می توان از آنها استفاده کرد.

1. آویشن

آویشن با طعم نعنایی و تند خود، شورتر از سایر گیاهان است. می توانید آویشن تازه یا خشک را به غذای خود اضافه کنید. البته اگر می خواهید دقیقاً طعم آن را به دست آورید، به ازای هر واحد نمک، 2 واحد آویشن به غذای خود اضافه کنید.

2. تعجب کنید

مریم گلی دارای طعم کاج و زمستانه است و در مناطق مدیترانه ای به وفور یافت می شود. البته اگر می خواهید طعم مریم گلی دقیقاً شور باشد، بهتر است از برگ های تازه این نوع سبزی استفاده کنید.

3. مرزنجوش

مرزنجوش جایگزین نهایی سبزیجات شور است. طعم این گیاه بسیار شبیه به آویشن و پونه کوهی است. مرزنجوش مانند مرداب زمستانی گیاهی لطیف است و نباید برای پخت و پز طولانی مدت از آن استفاده کرد. در غیر این صورت طعم خوب از بین می رود.

آخرین کلمه

با استفاده از مرزه می توانید به راحتی غذای خود را خوش طعم کنید. البته برخی از افراد از گیاهان دیگر مانند ترخون و رزماری یا ترکیبی از ترخون و مرزه نیز استفاده می کنند.

چقدر چاشنی استفاده می کنید؟ به نظر شما مرزه بهتر است یا ترخون؟ آیا تفاوت ترخون و مارز یا فرق مرزه و رزماری را می دانید؟ اگر تجربه ای در این زمینه دارید، خوشحال می شویم آن را با ما در میان بگذارید.

راه حل هایی برای زیبا و سالم ماندن