حضرت آیت الله جوادی آملی در جلسه اخلاق این هفته در مصلی اعظم قم به بررسی حکمت 116 (در برخی نسخه ها، حکمت 122) نهج البلاغه پرداختند.
گفتند: کلام حکیمانه و روشنگر نهج البلاغه این است: «و پس از تشییع جنازه مردی را شنید و گفت: گویا مرگ بر او نوشته شده است و گویا حق است. روی آن نوشته شده است.” یحاء علی غیرنا وجبَ، و گویا کسانی که از میان مردگان می بینند سفر می کنند، ولی اندکی به سوی ما باز می گردند. پیامبران و اجدادشان و میراثشان که گویا بعد از ایشان جاودانه اند، آنگاه همه واعظان و واعظان را فراموش کردیم و همه ایمان آوردیم: «فاده و جاها». مرگ یکی از پیچیده ترین مسائل ماست و تا زندگی را نشناسیم نمی توانیم حقیقت مرگ را بدانیم.
وی ادامه داد: زندگی یکی از مجهول ترین مجهولات است که معنای آن مشخص نیست، که برخی زندگی را مبدأ و مبدأ علم و عمل تعریف می کنند، دورترین حد و رسم زندگی است که حتی جنسیت و فصل آن نیست. معلوم است و اگر معنا را نشناسیم اگر زندگی را ندانیم معنی و حقیقت مرگ را هم نمی دانیم.
فرمودند: «مرگ بهترین منادی انسان است» و به همین دلیل است که پیامبر در اینجا به کسی که در تشییع جنازه مرد می خندد، می فرماید: آیا فکر می کنید مرگ فقط برای دیگران است؟ انسان باید در تشییع جنازه ای که شرکت می کند عبادت کند و باور داشته باشد که مرگ برای همه است.
وی تصریح کرد: مرگ پایان زندگی نیست، بلکه مرگ جوهره زندگی است، مرگ غایت حرکت نیست، بلکه ثمره و نتیجه حرکت است و همانطور که مرگ جوهره و نتیجه زندگی انسان است، پس انسان خطبه را بپذیر و جوری زندگی کن که باری بر دوش نکشی، بار دیگری بر دوش نکشی، ظلم را نپذیر و زیر بار ظلم نیفتی، نه به کسی خنجر بزنی. زندگیت، حرف بد نزن، بیهوده حرف نزن، مال کسی را نگیر، آبروی کسی را نگیر، همیشه اشتباه است، هم برای خودت باش و هم برای دیگران.
افزودند: جهنم را خود شخص آورده است، ما در جهنم هیزمی جز اختلاس و طالع بینی نداریم و اینها، هیزم جهنم خود جنایتکاران هستند. و تکلیف شورشیان چه می شود؟ خودکشی می کند.** اگر سرشار از زندگی باشد، خود را حفظ می کند. مرگ جوهره زندگی است نه پایان زندگی.
وی با بیان اینکه اگر کسی عاشق دنیا باشد، چشم و گوشش کور و کر می شود، گفت: عشق از پاک ترین کلمات است و وقتی میدان به سمت این حرف ها نمی رود، این کلمه طیب و طاهر می افتد. دست دیگران «أفضل الناس حب عبادت» یعنی انسان باید عاشق عبادت باشد که امیرالمؤمنین می فرماید عبادت کنندگان سه دسته اند، بعضی برای فرار از جهنم عبادت می کنند و بعضی برای رفتن به بهشت عبادت می کنند. و بعضي عبادت به عشق و دوستي خدا پرستيده مي شود و با فضيلت ترين مردم عاشق عبادت هستند، چنين انساني هميشه سعي مي كند خير خود را به مردم برساند و ديگران را از شر او در امان بدارد! را
