به گزارش بازار، گزارش محاسبه استهلاک واقعی و تاثیر آن بر وضعیت مالی شرکت‌های منتخب بورسی منتشر شد؛ در بخشی از این گزارش آمده است: عملیات شرکت ها و مشاغل با استفاده از سرمایه ثابت و دارایی های آن انجام می شود. این عملیات شامل استهلاک دارایی های استهلاک پذیر مانند ماشین آلات، تجهیزات و دستگاه ها است. نظام های قانونی و نظارتی برای تداوم جریان تولید کالا و خدمات در اقتصاد و کمک به بنگاه ها و صنایع جایگزین سرمایه ثابت و دارایی های استهلاک پذیر، استهلاک را به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی در نظر گرفته اند. یعنی هزینه استهلاک به عنوان سپر مالیاتی از خروج بخشی از منابع مالی از شرکت جلوگیری می کند و شرکت ها توان مالی جایگزینی استهلاک را دارند.
در اقتصاد ایران به دلیل تورم بالای مستمر طی چند سال گذشته و تفاوت بین ارزش واقعی دارایی ها و ارزش ثبت شده در صورت های مالی، کارکردهای اصلی استهلاک در عمل محقق نمی شود. به عبارت دیگر هزینه ای که در صورت های مالی به عنوان هزینه استهلاک به دلیل ارزش کم دارایی های شرکت شناسایی می شود را باید هزینه بسیار ناچیزی دانست که نمی تواند ظرفیت مالی جایگزینی دارایی های شرکت و سرمایه ثابت آن را فراهم کند.
این گزارش به دنبال شناسایی و توضیح تفاوت بین استهلاک حسابداری و استهلاک واقعی شرکتها است. در این رویکرد است که سود واقعی شرکت ها به دست می آید. برای این منظور، این گزارش از مدلی بهره گرفته است که براساس آن استهلاک شرکت ها بر اساس تورم و نرخ ارز بازار آزاد (دلار) محاسبه می شود. در مرحله اول قرار بود طیف گسترده ای از شرکت های بورسی مورد بررسی قرار گیرد، اما به دلیل سختی کار و زمان محدود، چهار شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت تولید نیروی برق دماوند، بندرعباس در این گزارش شرکت پالایش نفت مورد بررسی قرار گرفتند. و شرکت پتروشیمی فن آوران به عنوان نمونه در این گزارش مورد ارزیابی قرار گرفت و تایید شد. میزان استهلاک واقعی شرکت ها بر اساس محاسبات در گزارش به شرح زیر است:
شرکت فولاد مبارکه اصفهان
میزان واقعی استهلاک تجهیزات تولیدی شرکت فولاد مبارکه تعدیل شده در سال 1401 به ترتیب معادل 3 و 7 میلیارد تومان برای استهلاک تعدیل شده بر اساس تورم مصرف کننده و کاهش ارزش تعدیل شده با نرخ آزاد دلار بوده است. رکورد در دفتر استهلاک در سال 1401 معادل حدود 450 میلیارد تومان بوده است.
شرکت تولید برق دماوند
میزان واقعی کاهش ارزش در سال 1401 به ترتیب معادل 1550 و 2550 میلیارد تومان با تورم مصرف کننده و کاهش ارزش تعدیل شده با نرخ دلار آزاد بوده است. این در حالی است که استهلاک حسابداری ثبت شده در صورتهای مالی شرکت در سال 1401 بالغ بر 203 میلیارد بوده است.
شرکت پالایش نفت بندرعباس
مقدار واقعی استهلاک در سال 1401 به ترتیب معادل 8322 و 6235 میلیارد تومبا با توجه به تورم مصرف کننده و کاهش ارزش با نرخ دلار آزاد تعدیل شده است. این در حالی است که استهلاک حسابداری ثبت شده در صورتهای مالی شرکت در سال 1401 بالغ بر 487 میلیارد بوده است.
شرکت پتروشیمی فن آوران
میزان استهلاک واقعی در سال 1401 به ترتیب معادل 406 و 843 میلیارد تومان برای استهلاک تعدیل شده با تورم و کاهش ارزش تعدیل شده با نرخ ارز بازار آزاد (دلار) بوده است. در حالی که استهلاک ثبت شده در صورت های مالی آن سال 4.5 میلیارد تومان بوده است.
همانطور که مشاهده می شود فاصله بین میزان واقعی ذخایر استهلاک و استهلاک از نظر ارز حسابداری بسیار زیاد است و این امر باعث می شود نیاز مالی شرکت ها به تعویض ماشین آلات، تعمیر و تجهیز آن بسیار بیشتر از ذخایر محاسبه شده باشد. . از طرفی این موضوع باعث توزیع منافع واهی در مورد شرکت می شود. برای حل این چالش یکی از روش ها به روز رسانی ارزش دارایی های شرکت با افزایش سرمایه شرکت از محل تجدید ارزیابی دارایی ها می باشد.
در این روش هزینه استهلاک افزایش، مالیات پرداختی و سود خالص شرکت کاهش می یابد. با خروج نقدینگی کمتر از شرکت، قابلیت جایگزینی دارایی‌های ثابت و سرمایه‌ای شرکت افزایش می‌یابد که باعث کاهش استهلاک دارایی‌های شرکت می‌شود و زمینه تولید و کسب سود شرکت را برای سال‌های آتی فراهم می‌کند. این مشکل انگیزه صندوق های بازنشستگی را برای انجام این نوع افزایش سرمایه بهبود می بخشد.
به عبارت دیگر با توجه به اینکه افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها باعث کاهش سودآوری شرکت ها و سود سهام می شود، این موضوع باعث کاهش انگیزه صندوق های بازنشستگی می شود. اما ممکن است مزایای این نوع افزایش سرمایه از منظر صندوق های بازنشستگی بیشتر از کاستی های آن باشد و آنها را ترغیب به اقدام در این نوع افزایش سرمایه کند.
مهم ترین پیشنهادی که تبعات مهم اقتصادی دیگری نیز دارد، کنترل تورم توسط دولت و تصمیم گیران اقتصادی کشور است. به طور مشخص پیشنهادات زیر در رابطه با سودآوری شرکت ها، کاهش استهلاک و جایگزینی ظرفیت تولید و دارایی های ثابت شرکت ارائه می شود:
تسهیل افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها از جمله معافیت دائم مالیاتی یا کاهش دوره معافیت مالیاتی (کمتر از 5 سال) برای این نوع افزایش سرمایه و روان سازی فرآیندهای اجرایی و اداری آنها.
– تاکید بر تقسیم سود کمتر در مجامع شرکت توسط سهامداران به منظور کاهش نیاز شرکت به تامین مالی بازارهای مالی (تامین مالی داخلی شرکت) و افزایش سرمایه شرکت از آن محل.
– سرمایه گذاری و جایگزینی عوامل تولید یا سرمایه ثابت شرکت توسط صنعتگران و سهامداران شرکت در مجامع را در نظر بگیرید.
– استهلاک واقعی شرکت را با معیارهایی مانند تورم تولیدکننده یا نرخ ارز به همراه صورت های مالی سالانه در نظر گرفته و محاسبه کنید.
متن کامل گزارش اینجا خواندن.
