در این مطلب واکسن‌های کرونا موجود در ایران را از نظر مشخصات، عوارض و میزان جلوگیری از ابتلا و بستری بررسی کرده‌ایم.
این روزها، تعداد افرادی که می‌توانند به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند و واکسینه شوند، در ایران روبه‌افزایش است. اگر در گروه سنی یا صنفی مجاز برای واکسن‌زدن هستید، حتما با مروری بر موارد موجود و انتخاب واکسن کرونا مناسب اقدام به واکسیناسیون کنید.
واکسن‌های موجود در ایران
همانطور که می‌دانید در در ایران فعلا خبری از واکسن‌های فایزر و مدرنا نیست اما ۵ واکسن زیر در دسترس هستند:
- واکسن سینوفارم چین
- واکسن آسترازنکا انگلیس
- واکسن کوواکسین هند
- واکسن اسپوتنیک وی روسیه
- واکسن برکت ایران
در ادامه ویژگی‌های خاص هر یک از واکسن‌های کرونا موجود در ایران و میزان اثر بخشی آنها را بیشتر بررسی می‌کنیم.
توجه داشته باشید که شماره‌گذاری واکسن‌ها تنها برای خوانایی بیشتر مطلب است و نشانه برتر بودن هر یک از واکسن‌ها نسبت به دیگری نیست. در شرایط فعلی بهترین واکسن کرونا در دسترس‌ترین آنها است.
۱. واکسن چینی سینوفارم
کشور سازنده: چین تأییدیه‌های جهانی: سازمان بهداشت جهانی (WHO) گروه سنی مجاز برای استفاده: افراد بالای ۱۸ سال تعداد دوزها (تزریق): ۲ دوز فاصله بین دو نوبت: ۲۸ تا ۴۲ روز نوع واکسن : ویروس غیرفعال
واکسن سینوفارم (sinopharm) که بیشتر آن را با نام واکسن چینی می‌شناسیم، از نوع ویروس غیرزنده است. این روش از فناوری‌های قدیمی تولید واکسن است و بسیاری از کشورها از این واکسن استفاده می‌کنند.
اثر بخشی واکسن سینوفارم نسبت به ابتلا و بستری ۷۹ درصد است. سینوفارم به ۶ هفته فاصله بین تزریق ۲ دوز نیاز دارد.
کسانی که نباید سینوفارم تزریق کنند
- کسانی که سابقه آنافیلاکسی دارند، نباید واکسن سینوفارم تزریق کنند.
- کسانی که دمای بدنشان بیش از ۳۸.۵ سانتی‌گراد است هم نباید واکسن بزنند. این افراد باید واکسن‌زدن را تا پایین‌آمدن تب به تعویق بیاندازند.
کسانی که باید با احتیاط سینوفارم بزنند
- کسانی که مشکلات انعقاد خون دارند یا دچار کاهش پلاکت هستند، حتما باید زیر نظر پزشک به سراغ واکسن بروند.
- مبتلایان به بیماری هموفیلی هم باید زیر نظر پزشک واکسینه شوند و از پزشک بپرسند که روند واکسیناسیون به چه ترتیب است.
- مبتلایان به بیماری‌های عصبی مانند سندروم گیلن‌باره، صرع و… هم باید درباره واکسیناسیون با پزشک خود صحبت کنند.
عوارض شایع واکسن سینوفارم
- تب موقت؛
- درد در ناحیه تزریق واکسن(خیلی شایع)؛
- خستگی و ضعف؛
- تورم، قرمزی، سفتی و خارش محل تزریق؛
- سردرد؛
- اسهال.
عوارض غیرشایع واکسن سینوفارم
- راش پوستی در محل تزریق؛
- تهوع و استفراغ؛
- خارش بدن در محلی غیر از محل تزریق؛
- درد عضلات و مفاصل؛
- گیجی و خواب‌آلودگی.
نکته مهم
واکسن سینوفارم ممکن است در سالمندان بالای ۶۰ سال اثربخشی کمتری داشته باشد. سالمندانی که سینوفارم دریافت کرده‌اند، احتمالا نیاز به تزریق بوستر یا دوز سوم داشته باشند.
۲. واکسن آسترازنکا
واکسن کرونا آسترازنکاکشور سازنده: انگلیس تأییدیه‌های جهانی: سازمان بهداشت جهانی (WHO) گروه سنی مجاز برای استفاده: افراد بالای ۱۸ سال تعداد دوزها (تزریق): ۲ دوز فاصله بین دو نوبت: ۱۲ هفته نوع واکسن : ویروس تغییر ژنتیکی داده‌شده
واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) را شرکت آسترازنکا و دانشگاه آکسفورد تولید کرده‌اند. این واکسن در بیش از ۱۰ کشور دیگر از جمله کره‌جنوبی هم تولید می‌شود. واکسن آسترازنکای ژاپنی هم به ایران وارد شده است.
اثر بخشی واکسن آسترازنکا نسبت به ابتلا ۶۳ درصد و نسبت به بستری ۷۶ تا ۱۰۰ درصد است. آسترازنکا به ۳ ماه فاصله بین تزریق ۲ دوز نیاز دارد.
کسانی که نباید آسترازنکا تزریق کنند
- کسانی که سابقه آنافیلاکسی دارند، نباید واکسن سینوفارم تزریق کنند.
- اگر کسی پس از تزریق دوز اول دچار عارضه شده، نباید دوز دوم را تزریق و برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کند.
- کسانی که دمای بدنشان بیش از ۳۸.۵ سانتی‌گراد است هم نباید واکسن بزنند. این افراد باید واکسن‌زدن را تا پایین‌آمدن تب به تعویق بیاندازند.
کسانی که باید با احتیاط آسترازنکا بزنند
- کسانی که دچار هموفیلی‌اند یا داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند؛ باید حتما برای تزریق آسترازنکا با پزشک مشورت و شرایط خاصی را رعایت کنند.
- کسانی که دچار بیماری‌های خودایمنی‌اند هم قبل از مصرف باید زیر نظر پزشک باشند و با او درباره واکسن مشورت کنند.
- کسانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند هم لازم است که با پزشک درباره تزریق آسترازنکا مشورت و صحبت کنند.
عوارض شایع واکسن آسترازنکا
- درد در موضع تزریق واکسن؛
- گرمی و خارش در محل تزریق؛
- احساس کسالت عمومی؛
- خستگی و سرگیجه؛
- درد مفاصل و عضلات؛
- سردرد و تهوع؛
- تب‌ولرز.
نکته مهم
سازمان بهداشت جهانی استفاده از این واکسن را برای تمام افراد گروه‌های سنی بالای ۱۸سال مجاز اعلام کرده است. موارد بسیار اندک و نادری از ایجاد لخته خون در سیستم وریدی بدن پس از تزریق این واکسن در کشورهایی معدود دیده شده است. بروز چنین چیزی در زنان زیر ۶۵ سال بیشتر گزارش شده اما هنوز رابطه علیتی عارضه اثبات نشده است.
بروز چنین عارضه‌ای، حدود ۴ در یک میلیون فرد واکسینه برآورد می‌شود و معمولا ۴ تا ۲۸ روز پس از تزریق واکسن رخ می‌دهد و با کاهش پلاکت‌ها همراه است. درصد بسیار اندک امکان وقوع لخته‌شدن خون نمی‌تواند دلیلی برای رد اثرات مطلوب این واکسن باشد.
تزریق واکسن آسترازنکا برای افراد بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود. در صورت در دسترس بودن واکسن‌های دیگر بهتر است از تزریق واکسن آسترازنکا در سنین کمتر از ۵۰ سال و به ویژه خانم‌های زیر ۳۰ سال خودداری شود.
۳. واکسن کوواکسین
کشور سازنده: هندوستان تأییدیه‌های جهانی: هنوز به تأیید سازمان بهداشت جهانی (WHO) نرسیده است. گروه سنی مجاز برای استفاده: افراد بالای ۱۸ سال تعداد دوزها (تزریق): ۲ دوز فاصله بین دو نوبت: ۲۸روز نوع واکسن : ویروس غیرفعال
اثر بخشی واکسن کوواکسین نسبت به ابتلاء ۷۸ درصد و نسبت به بستری ۹۳ درصد است. کوواکسن به ۴ هفته فاصله بین تزریق ۲ دوز نیاز دارد.
کسانی که نباید کوواکسین تزریق کنند
- کسانی که به اجزای استفاده‌شده در تولید واکسن حساسیت دارند.
- کسانی که دمای بدنشان بیش از ۳۸.۵ سانتی‌گراد است هم نباید واکسن بزنند. این افراد باید واکسن‌زدن را تا پایین‌آمدن تب به تعویق بیاندازند.
کسانی که باید با احتیاط کوواکسین بزنند
- کسانی که دچار هموفیلی‌اند یا داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند؛ این‌ها باید حتما برای تزریق کوواکسین با پزشک مشورت و شرایط خاصی را رعایت کنند.
- کسانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند هم لازم است که با پزشک درباره تزریق کوواکسین مشورت و صحبت کنند.
عوارض شایع واکسن کوواکسین
- درد موضعی در محل تزریق؛
- سردرد و تب؛
- تهوع و استفراغ؛
- درد شکم؛
- کوفتگی بدن.
عوارض غیرشایع واکسن کوواکسین
- احساس گیجی؛
- احساس لرز و سرما؛
- تورم در محل تزریق واکسن؛
- احساس سرفه.
۴. واکسن اسپوتنیک وی
کشور سازنده: روسیه تأییدیه‌های جهانی: هنوز به تأیید سازمان بهداشت جهانی (WHO) نرسیده است. گروه سنی مجاز برای استفاده: افراد بالای ۱۸ سال تعداد دوزها (تزریق): ۲ دوز فاصله بین دو نوبت: دست‌کم ۲۱ روز نوع واکسن : ویروس غیرفعال
اثر بخشی واکسن اسپوتینک وی نسبت به ابتلا ۹۲ درصد و نسبت به بستری ۱۰۰ درصد اعلام شده. اسپوتینک‌وی به ۴ هفته فاصله بین تزریق ۲ دوز نیاز دارد.
واکسن اسپوتنیک وی (Sputnik V) در ایران استفاده می‌شود. کشورهای مختلفی در حال استفاده از آن هستند.
کسانی که نباید اسپوتنیک وی تزریق کنند
- کسانی که به اجزای استفاده‌شده در تولید واکسن حساسیت دارند.
- کسانی که پس از تزریق دوز نخست دچار عارضه شده‌اند.
- کسانی که دمای بدنشان بیش از ۳۸.۵ سانتی‌گراد است هم نباید واکسن بزنند. این افراد باید واکسن‌زدن را تا پایین‌آمدن تب به تعویق بیاندازند.
کسانی که باید با احتیاط اسپوتنیک وی بزنند
- کسانی که مبتلا به سرطان‌های بدخیم‌اند، باید قبل از تزریق واکسن با پزشک خود مشورت کنند.
- مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی هم باید در تزریق این واکسن احتیاط کنند و حتما نظر پزشک را درباره آن جویا شوند.
- کسانی که سابقه سکته مغزی دارند.
- بیماران دچار مشکل در عروق کرونری، مبتلایان به التهاب عضلات قلب.
- افراد مبتلا به هموفیلی و مشکلات انعقاد خون.
- مبتلایان به صرع و بیماری‌های عصبی.
- مبتلایان به دیابت کنترل‌نشده.
- افراد دچار بیماری‌های مزمن کبد و کلیه.
عوارض شایع واکسن اسپوتنیک وی
تزریق این واکسن می‌تواند همراه با ظهور علائمی مانند علامت‌های آنفلونزای خفیف باشد:
- تب‌ولرز؛
- درد عضله و مفصل؛
- گلودرد و آبریزش بینی؛
- درد و تورم در محل تزریق واکسن؛
- ضعف و سردرد.
عوارض غیرشایع اسپوتنیک وی
- تورم غدد لنفاوی؛
- گیجی؛
- سنکوپ؛
- بی‌اشتهایی و تهوع.
۵. واکسن برکت
کشور سازنده: ایران تأییدیه‌های جهانی: هنوز به تأیید هیچ سازمان رسمی در دنیا نرسیده است. گروه سنی مجاز برای استفاده: افراد بالای ۱۸ سال تعداد دوزها (تزریق): ۲ دوز فاصله بین دو نوبت: ۲۱ تا ۲۸ روز نوع واکسن : ویروس غیرفعال
واکسن برکت تولید وطنی است و تا کنون دو فاز آزمایشی را پشت سر گذاشته و در حال طی کردن فاز سوم و نهایی است.
اثر بخشی واکسن برکت در فاز دوم ۹۰ درصد اعلام شده و یه ۴ هفته فاصله بین تزریق ۲ دوز نیاز دارد.
نکته
سازندگان این واکسن مدعی‌اند که فناوری ساخت و اثرگذاری‌اش مانند نمونه چینی یعنی سینوفارم است. بنابراین، باتوجه به نبود اطلاعات رسمی و دقیق درباره واکسن برکت، در صورت تمایل به دانستن درباره‌اش باید اطلاعات درباره سینوفارم را مرور کنید.
در آخر
واکسن‌های موجود در ایران را با هم مرور کردیم. همانطور که می‌بینید، همه آنها برای افراد بالای ۱۸ سال توصیه می‌شوند. بنابراین، بهتر است که در زدن واکسن تعلل نکنید. البته واکسن سینوفارم باتوجه به نیاز به دوز یادآور و کم‌شدن اثرگذاری‌اش در سالمندان به این گروه سنی توصیه نمی‌شود.
همچنین واکسن آسترازنکا هم در صورت در دسترس بودن گزینه‌های دیگر برای خانم‌ها زیر ۳۰ سال توصیه نمی‌شود. در جدول زیر به مقایسه انواع واکسن کرونا در ایران پرداخته‌ایم.
[table id=747 /]
واکسن کوواکسین در انتظار دریافت تأییدیه سازمان بهداشت جهانی است و واکسن برکت هم مقاله‌ای برای تأیید نتایج علمی ارائه نکرده و فاقد مجوز سازمان بهداشت جهانی است. واکسن‌های سینوفارم و آسترازنکا مجوزهای اضطراری سازمان بهداشت جهانی را دارا هستند.
نکاتی که نباید فراموش کنید
- واکسن‌ها شما را رویین‌تن نمی‌کنند اما مقاومت بدنتان را بالا می‌برند و اگر به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شدید، مانع از پیش‌روی بیماری می‌شوند و از خطرات و مرگ جلوگیری می‌کنند. پس واکسن بزنید.
- یادتان باشد که واکسن‌ها دست‌کم ۲ هفته بعد از تزریق دوز دوم برایتان ایمنی به‌همراه می‌آورند. حتی بعد از دست‌کم دو هفته هم باید تمام‌وکمال به پروتکل‌ها پای‌بند باشید تا به ویروس مبتلا نشوید و آن را انتقال ندهید.
- سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) می‌گوید که زنان باردار می‌توانند واکسن کرونا تزریق کنند؛ اگر شرایط طوری است که زدن واکسن مزایای بیشتری نسبت به خطرات احتمالی‌اش داشته باشد. قبل از مراجعه به مراکز واکسیناسیون، بهتر است که خانم‌های باردار با پزشک خود درباره این موضوع مشورت و صحبت و نوع واکسن را هم مطرح کنند.
- هنوز هیچ‌یک از واکسن‌های کرونا تأییدیه کامل سازمان‌های جهانی را دریافت نکرده‌اند و مجوزها اضطراری‌اند (به‌جز واکسن فایزر). اما بدانید که دریافت مجوز اضطراری به‌معنای بی‌خطربودن واکسن‌هاست.
- واکسیناسیون باید در مراکز بهداشت یا بیمارستان‌ها انجام شود و دست‌کم ۳۰ دقیقه پس از تزریق در محل بمانید و علائم خود را زیر نظر بگیرید.
- واکسن‌های موجود روی جهش‌های مختلف از جمله جهش هندی مؤثر هستند.
- طول مدت اثرگذاری واکسن‌ها هنوز مشخص نیست و امکان دارد که برای تداوم اثرگذاری‌شان نیاز به تزریق دوز یادآور یا بوستر وجود داشته باشد.
خرید بسته تست سریع کرونا در منزل [see_also]40165[/see_also]
