به گزارش بازار، بر اساس گزارش بانک جهانی با عنوان «توزیع فقر و رفاه» خانوارهای ایرانی بر اساس سطح درآمد به 5 گروه تقسیم می شوند. هر یک از این گروه ها 20 درصد از جمعیت را تشکیل می دهند و از کم درآمدترین تا بالاترین درآمد رتبه بندی می شوند. در نتیجه، گروه اول شامل 20 درصد از فقرا و گروه آخر شامل 20 درصد از ثروتمندان است. مشاهدات بانک جهانی نشان می دهد که در سال 2011، “یارانه های نقدی معمولی” بیشترین سهم یارانه های پرداخت شده به 20 درصد فقیر جامعه را به خود اختصاص داده است. هر چه به رقم پنجم نزدیکتر می شویم، نسبت مستمری افزایش می یابد. در سال 2020، این نسبت در چندک های ضعیف دستخوش تغییرات بیشتری شده است.
داده های بانک جهانی نشان می دهد که نرخ فقر ایرانیان از 20 درصد در سال 2011 به 28.1 درصد در سال 2020 رسیده است. همچنین بر اساس این آمار، 40 درصد از ایرانیان در خطر فقیر شدن قرار دارند. به گفته این نهاد، بازه زمانی 2011 تا 2020 دهه گمشده اقتصاد ایران است که در آن رشد اقتصادی پایین همراه با تورم بالاتر را تجربه کرده است. در این سال ها متوسط تولید ناخالص داخلی سرانه 0.6 درصد کاهش یافته است. دلیل اصلی این کاهش درآمدهای نفتی نوسان بوده است. به گفته بانک جهانی، اگرچه دولت ایران تلاش کرده منابع درآمد مالیاتی خود را تقویت کند، اما همچنان به نفت وابسته است. این موضوع باعث شده تا دولت ضمن کاهش قیمت نفت، کسری در هزینه ها و درآمدها ایجاد کند و باید راه های دیگری برای جبران آن اندیشید. پیامد رفاهی این کاهش رشد و افزایش تورم با کاهش قدرت خرید مردم همراه بوده است.
بخشی از گزارش بانک جهانی ترکیبی از پرداخت های انتقالی خانوارهای ایرانی را که همان یارانه است، تحلیل می کند. بر اساس یافته های بانک جهانی، بخشی از درآمد خانوارها از انواع یارانه ها تامین می شود. این یارانه ها شامل «کمک های یکباره، کمک های مالی و کمک های دریافتی از موسسات خیریه»، «حق سنوات» و «کمک های نقدی معمولی» است.
منظور از یارانه یکباره کمک یکباره به فقرا توسط مؤسسات دولتی یا خصوصی یا مردم عادی است. بر اساس داده های بانک جهانی، به نظر می رسد که در سال 2011، 30 درصد از پرداخت های انتقالی به 20 درصد فقیرترین جامعه از طریق یارانه های نقدی منظم تأمین می شد و تنها 5 درصد از این پرداخت ها مستمری بود. با نزدیک شدن به چندک های غنی، این ترکیب به نفع حقوق بازنشستگی متمایل می شود. به عنوان مثال، 27 درصد از نقل و انتقالات ثروتمندترین گروه جامعه، حقوق بازنشستگی است.
حال اگر در سال 2020 به همین موضوع نگاه کنیم، متوجه می شویم که نسبت ها تغییر کرده است. به عبارت دقیق‌تر، امسال تنها 7 درصد از پرداخت‌های حواله‌ای به 20 درصد فقیر جامعه، یارانه نقدی منظم بوده و نسبت خیریه‌ها و کمک‌های بلاعوض افزایش یافته است. با این حال، حقوق بازنشستگی همچنان بیشترین سهم پرداخت ها را در ثروتمندترین چندک ها نشان می دهد. تحلیل بانک جهانی از این مشاهدات این است که خانوارهای ثروتمند بیشتر متکی به حقوق بازنشستگی هستند که با افزایش قیمت‌ها تطبیق می‌یابند، در حالی که خانوارهای فقیر بیشتر به یارانه‌های نقدی منظم که به دلیل تورم فرسایش می‌یابند، متکی هستند. به نظر می رسد که نسبت بالای یارانه های نقدی منظم در پرداخت های انتقالی رقم اول در سال 2011 احتمالاً تحت تأثیر ارزش یارانه نقدی در این سال باشد. در 10 سال گذشته به دلیل تورم های پی در پی، ارزش این یارانه ها کاهش یافته و مشارکت آنها در پرداخت های نقل و انتقالی فقرا کاهش یافته است.
در جای دیگری از گزارش بانک جهانی، یک دسته از خانوارها در سال 2020 بر اساس شغل سرپرست خانوار ارائه شده است. بر اساس این آمار، 38 درصد از ثروتمندترین گروه های جامعه در بخش خدمات، 12 درصد در بخش دولتی و 10 درصد در بخش بهداشت و آموزش فعالیت می کنند. تنها 9 درصد از این خانوارها سرپرستی دارند که در بخش ساختمانی کار می کند. این در حالی است که کمتر از 3 درصد از 20 درصد فقیر جامعه در بخش دولتی یا در بخش بهداشت و آموزش کار می کنند، در حالی که 31 درصد آنها در بخش ساخت و ساز کار می کنند. طبق گزارش بانک جهانی، در دهه گذشته هیچ افزایشی در درآمد واقعی آنها وجود نداشته است.
علاوه بر این، نرخ بیکاری در خانوارهای 20 درصد فقیر بیشتر از 20 درصد ثروتمند است. بر اساس مطالعات بانک جهانی، زمانی که گشایش اقتصادی در سال‌های 2014 و 2017 رخ داد، وضعیت خانوارهای نزدیک به خط فقر که در بخش کشاورزی و خدمات کار می‌کردند اندکی بهبود یافت، اما این بهبود در دوره‌های بعدی که اقتصاد بار دیگر وارد رکود شد، رخ داد. ، حذف شده.
