امید محمدی; بازار: مرکز پژوهش های شورای اسلامی هفته جاری گزارشی از الزامات ورود ایران به زنجیره خودروهای برقی منتشر کرد. انتشار این گزارش می تواند راهنمای دولت چهاردهم و سید محمد اتابک وزیر صمت باشد تا تصمیمات جدیدی برای توسعه حمل و نقل برقی اتخاذ کنند. البته آنچه در این گزارش آمده است در دو سال اخیر در گزارش ها و مصاحبه های متعددی از سوی رسانه «بازار» منعکس شده است. در گزارش مذکور سه مرحله برای ورود به زنجیره ارزش خودروهای برقی تعریف شده است که مرحله اول «چی»، دوم «چرا» و آخرین مرحله «چگونه» است. متأسفانه هیچ تحقیقی در مورد این مراحل در واحدهای خودروسازی یا بخش تحقیق و توسعه شرکت‌های تولیدی انجام نشده است.
64 درصد از خودروهای جهان در اروپا و آسیا یافت می شوند. سهم آمریکای جنوبی، خاورمیانه و آفریقا 11 درصد از خودروهای در حال تردد است.
نگاهی به تولید و مصرف خودرو در جهان
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های شورای اسلامی، 64 درصد خودروهای جهان در اروپا و آسیا قرار دارند. سهم آمریکای جنوبی، خاورمیانه و آفریقا 11 درصد از خودروهای در حال تردد است. در سال 2022، انجمن خودروسازان اروپا اعلام کرد که 68 میلیون خودروی سواری در سراسر جهان تولید شده است که 9.7 درصد بیشتر از سال 2021 بوده است جهان با چالش هایی مواجه شد و عرضه خودرو 9.2 درصد کاهش یافت.
با توجه به اینکه خودروسازان جهان در سال 2022 رشد تولید را تجربه کردند، ارزش صادرات خودرو پنج صادرکننده بزرگ یعنی آمریکا، آلمان، ژاپن، کره جنوبی و مکزیک به حدود 776.5 میلیارد دلار رسید. این کشورها بیش از 51.4 درصد از خودروهای صادراتی را در سال مذکور تولید کردند.
در اینجا لازم به ذکر است که خودروسازی با ۱۳ میلیون کارگر در این صنعت یکی از مهمترین صنایع برای اقتصاد اروپا است. این تعداد کارمند به این معناست که 7 درصد از کل مشاغل اروپا به خودروسازی وابسته است، گردش مالی صنعت خودروسازی اروپا معادل 8 درصد تولید ناخالص داخلی این اتحادیه است. بنابراین اتحادیه اروپا برای حمایت از اقتصاد و مشاغل در صنعت خودروسازی مجبور به اعمال تعرفه بر واردات خودروهای برقی چینی می شود.
سه مرحله اصلی برق رسانی را بیاموزید
در بالا ذکر شد که در گزارش مرکز پژوهش های شورای اسلامی به سه مرحله «چه»، «چرا» و «چگونه» برای ورود به زنجیره تامین بین المللی خودروهای برقی اشاره شده است. در گام اول یا چرایی، بحث برقی‌سازی حمل‌ونقل بر مزایایی مانند کاهش آلودگی هوا، تغییر الگو و نوع مصرف انرژی و بهبود کیفیت زندگی متمرکز می‌شود. در گام دوم یا چگونگی، برق رسانی حمل و نقل بر توجیه اقتصادی، شکل تولید، توزیع برق پاک و زیرساخت تمرکز می کند. در مرحله پایانی، برق رسانی حمل و نقل چیست، جزئیات فناوری باتری، مشخصات خودرو و خدمات پس از فروش مورد بحث قرار می گیرد. در دولت سیزدهم، وزیر سابق صمت بدون در نظر گرفتن این سه مرحله، برقی‌سازی حمل‌ونقل را انتخاب کرد.
به استثنای چین، انتظار می رود این رقم در شرایط فعلی برای بسیاری از تولیدکنندگان زیان آور باشد. قیمت های بالای 30000 دلار بدون یارانه دولتی برای اکثر کشورها جذاب نیست
تفاوت بین تولید خودروهای الکتریکی در چین و جهان
بر اساس گزارش فوق، بسیاری از کارشناسان انتظار دارند میانگین قیمت یک خودروی برقی به راحتی به زیر 30000 دلار (کمتر از 30000 یورو در اروپا) کاهش یابد. اما انتظار می رود که به استثنای چین، این رقم برای بسیاری از تولیدکنندگان در شرایط فعلی غیراقتصادی باشد. قیمت های بالای 30000 دلار بدون یارانه دولتی برای اکثر کشورها جذاب نیست. چینی ها آماده هستند تا بازار خودروی جهان را در تمامی کلاس های تولیدی در اختیار بگیرند. تفاوت هزینه تولید چین با آمریکا و کشورهای اروپایی، علاوه بر پیشرفت شگفت انگیز چینی ها در سراسر زنجیره تامین، برتری مطلق آنها را در بازار خودروهای ارزان قیمت نشان داده است.
تمرکز بیش از حد چینی ها در تولید خودروهای برقی باعث شده تا با توجه به این وضعیت، تنها ۲۳ درصد خودروهای برقی تولید شده در چین قیمتی بالاتر از ۴۰ هزار یورو داشته باشند. .
چین به سرعت در حال حرکت به سمت دگرگونی مدل های توسعه تثبیت شده صنعت خودرو در سراسر جهان است و در این زمینه به موقعیت ممتازی دست یافته است. صنعت چین اصول خودروسازان بین المللی را به چالش کشیده است. سرمایه گذاری بلندمدت چین در مهندسی و علوم پایه برای ظهور چین به عنوان پیشرو در خودروهای الکتریکی بسیار مهم بوده است. هم افزایی سیاست های کلان ملی چین در زمینه مهندسی و علوم پایه راه را برای تولید اقتصادی خودروهای هوشمندتر، سبزتر و متصل تر هموار کرده است.
مرکز پژوهش های شورای اسلامی در گزارش خود 30 ملاحظات تحلیل راهبردی را بر اساس نیازهای اقتصادی، اجتماعی و صنعتی برای ورود به زنجیره ارزش بین المللی خودروهای برقی تعریف کرده است. این ملاحظات به 6 دسته تقسیم می شوند.
30 نکته برای ورود به زنجیره ارزش بین المللی خودروهای برقی
مرکز پژوهش های شورای اسلامی در گزارش خود 30 ملاحظات تحلیل راهبردی را بر اساس الزامات اقتصادی، اجتماعی و صنعتی برای ورود به زنجیره ارزش بین المللی خودروهای برقی تعریف کرده است. این ملاحظات به 6 دسته تقسیم می شوند که عبارتند از: الزامات طراحی یک استراتژی کلان، الزامات اقتصادی-اجتماعی، الزامات روابط بین‌الملل و توسعه زنجیره تامین، نیازهای زیرساختی، انرژی و محیط زیست، الزامات حمل‌ونقل و در نهایت الزامات توسعه صنعتی.
این 6 دسته از الزامات نتیجه مطالعات گسترده در مورد تأثیر بر پذیرش خودروهای الکتریکی و حمل و نقل هستند و پیامدهای گسترده انتقال به خودروهای الکتریکی را تحلیل کرده اند. ورود به زنجیره ارزش بین‌المللی خودروهای برقی نه تنها یک تغییر فناوری در حمل‌ونقل است، بلکه باید تعاملات چند جانبه در بخش‌های سطوح مختلف کشور رخ دهد. شاید مهم ترین نکته این گزارش همگرایی و واگرایی سیاست های ملی و بین المللی با اولویت حمل و نقل پایدار باشد.
