به گزارش رکنا به نقل از ایرنا، بر اساس آخرین آمار منتشر شده در حوزه پژوهش از وضعیت فعلی مناطق و محلات مشمول مطالعه بازآفرینی کشور، 543 شهر درگیر ساختارهای ناکارآمد هستند. حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیررسمی، سطح کل این مناطق به 141 هزار هکتار با 19 میلیون نفر جمعیت می رسد.
از این تعداد 55104 هکتار در 1000 محله در رده بافت غیر موثر متوسط، 24141 هکتار بافت تاریخی به 600 محله و 61457 هکتار نیز در 1100 محله به عنوان سکونتگاه غیررسمی طبقه بندی شده است.
جمعیت ساکن در بافت تاریخی و فرسوده کشور به 9 میلیون نفر می رسد در حالی که 10 میلیون نفر در سکونتگاه های غیررسمی کشور زندگی می کنند.
بر اساس تعریف منتشر شده در سایت وزارت راه و شهرسازی «سکونتگاه های غیررسمی مناطقی هستند که مهاجران روستایی و از محرومان جامعه شهری یا خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی شهرسازی عمدتاً بدون مجوز در داخل یا خارج از محدوده قانونی شهرها استقبال می کند.
نداشتن سند رسمی مالکیت و محرومیت خدمات شهری و زیرساخت ها از جمله شاخص های این سکونتگاه هاست. شرایط موجود حاکم بر این مناطق برای بروز ناهنجاری های اجتماعی بسیار مساعد است.
از جمله مهم ترین اهداف می توان به بسترسازی برای ارائه خدمات اساسی و زیربنایی، بهسازی و تامین زیرساخت ها برای کاهش فاصله فیزیکی از بدنه اصلی شهر و ارائه خدمات جامع و رفع تبعیض به ویژه برای اقشار آسیب پذیر و کم درآمد اشاره کرد. طرح توانمندسازی در سکونتگاه های غیررسمی
در سند طرح ملی تقسیم کار کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی که در سال 1394 به تصویب شورای اجتماعی کشور رسید، اولین آسیب اعلام شده و تقسیم کار پیرامون آن مربوط به حاشیه نشینی و فرسودگی بافت است. .
در این سند که به تعیین مسئولیت برای نهادهای مختلف می پردازد، به شاخص های اصلی و اهداف کمی بازآفرینی، توانمندسازی و بهسازی 2700 محله طی 2 برنامه پنج ساله در قالب ششم و هفتمین توسعه اجتماعی و اقتصادی پرداخته شده است. برنامه های کشور، ارتقای شاخص های دسترسی به خدمات شهری، آموزشی و بهداشتی در این مناطق به سطح متوسط کشور، ارتقای شاخص احساس امنیت اجتماعی و امنیت عمومی در این مناطق، فعال سازی موسسات تسهیل کننده برای دارندگان آنها، ایجاد بانک اطلاعاتی از ساکنان مناطق حاشیه نشین، ریشه یابی مهاجرت، تهیه زمین برای بازگرداندن حاشیه نشینان به محل سکونت اصلی خود، ارتقای شهرها و ارتقای کیفیت زندگی در این مناطق ضروری است.
بر اساس این سند، اولویت اقدام در شهرهای مشهد، تهران، کرج، زهدان، کرمانشاه، اهواز، چابهار، ارومیه و سنندج مشخص شده است.
اگرچه مساحت سکونتگاه‌های غیررسمی کشور به 61657 هکتار می‌رسد، اما این رقم در استان تهران تنها 8772 هکتار معادل 14.23 درصد و در شهر تهران 5553 هکتار معادل 9 درصد است. .
حوزه بافت فرسوده کشور با احتساب بافت تاریخی و متوسط بافت ناکارآمد به 79 هزار و 245 هکتار می رسد در حالی که این رقم در استان تهران 6 هزار و 111 هکتار و در شهر تهران 3 هزار و 268 هکتار است.
استان تهران به تنهایی تقریباً 20 درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است. بررسی وضعیت زیرساخت های فرسوده و ناکارآمد در کنار سکونتگاه های غیررسمی آن می تواند میانگینی از وضعیت این مناطق در کشور را نشان دهد.
شاید اهمیت این موضوع و گسترش روزافزون سکونتگاه های غیررسمی بود که باعث شد این موضوع در دستور کار روز یکشنبه 9 مهرماه مجلس در حال بررسی جزییات سند هفتم توسعه کشور و موارد قانونی قرار گیرد. حمایت از ساماندهی این مناطق تصویب می شود.
به این معنا، نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، شناسایی و ساماندهی نقاط آسیب پذیر و بحران های اجتماعی در بافت های شهری، حاشیه شهرها و سکونتگاه های غیررسمی را تعیین کردند.
با توجه به بند (ح) که به تصویب نمایندگان رسید، به منظور شناسایی و ساماندهی نقاط آسیب پذیر و بحران اجتماعی در بافت های شهری، حاشیه شهرها و سکونتگاه های غیررسمی، اقدامات زیر با محوریت ساماندهی امور اجتماعی و آنها انجام می شود. حداکثر استفاده ظرفیت گروه های جهادی، حلقه های میانی و اهالی با ایجاد نهادهای توسعه محلی در این مناطق:
1- شناسایی مولفه های فیزیکی، جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان این مناطق و ثبت اطلاعات مربوطه در سامانه مدیریت آسیب های اجتماعی تا پایان سال دوم اجرای برنامه.
2- کاهش عوامل طردشدگی و طرد اجتماعی، توانمندسازی گروه ها و گروه های آسیب دیده اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان این مناطق.
3- تقویت همبستگی، مشارکت و احساس تعلق ساکنین از طریق تعیین و اجرای برنامه های فرهنگی اجتماعی جمعی.
تبصره- در راستای مردمی‌سازی و استفاده بهینه از امکانات دولتی و نقش مردم در حل بحران‌ها، آسیب‌ها و چالش‌های مناطق بحرانی و در صورت بروز آسیب، آیین‌نامه مداخله تلفیقی دستگاه‌های اجرایی، نهادها و سازمان‌های عمومی غیردولتی، سازمان بهزیستی کشور در نواحی و حاشیه شهرها با استفاده از ظرفیت حلقه های میانی توسط وزارت کشور و با همکاری قرارگاه گرب بقیه الله تهیه و به تصویب هیأت وزیران می رسد.
با توجه به بند (خ) جلوگیری از توسعه حاشیه نشینی با محوریت تقویت کیفیت زندگی ساکنان مراکز مهاجرفرست (مهاجرت معکوس) از طریق توزیع یکپارچه و مناسب منابع و امکانات مطابق با شاخص محرومیت توسط سازمان. . و همکاری وزارت کشور، شهرداری ها، قوه قضائیه، وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بنیاد مصطفان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و بسیج ززندگی در قالب اقدامات مربوطه. اسناد و مقررات و مصوبات شورای عالی توسعه اراضی.
موضوع سکونتگاه های غیررسمی و ساماندهی آنها نیز در بند الف ماده 59 قانون برنامه ششم توسعه مورد توجه قرار گرفت و در آن مسئولیت نهادهای متولی تعیین شد که بر اساس آن وزارتخانه های راه و شهرسازی. و دولت و شهرداری ها موظفند در طول برنامه نسبت به فعال سازی، بهسازی، نوسازی، نوسازی و بازآفرینی حداقل 270 محله سالانه در قالب مطالعات مصوب ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار بر حسب انواع مختلف (از جمله غیرموثر- تاریخی-) اقدام نمایند. سکونتگاه های غیررسمی و حاشیه ای) و بهبود دسترسی به خدمات و بهبود زیرساخت ها با رویکرد محله محوری در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه.
تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز مشارکت دولت هر ساله با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و هماهنگی شهرداری ها به تصویب ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار می رسد و در قالب بودجه سالانه تامین می شود. در اختیار دستگاه های اجرایی و شهرداری های ذیربط قرار می گیرد.
برنامه عملیاتی در دو بخش نوسازی مسکن و تامین خدمات و زیرساخت ها در سه ماهه اول اجرای قانون برنامه توسط وزارتخانه های راه و شهرسازی و کشور، سازمان، شورای عالی استان ها و کلیه نهادهایی که ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار را در سطوح مدیریتی ملی، استانی و شهری تشکیل می‌دهند، برنامه‌های بازآفرینی شهری را آماده و متعهد خواهند شد.
اکنون در روزهای پایانی سند ششم توسعه کشور هستیم و با نگاهی به آخرین وضعیت اقدامات انجام شده برای ساماندهی بافت های فرسوده، کم اثر و حاشیه نشین، شاهد اجرای مفاد این سند خواهیم بود.
